شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
تواریخ معروف نوشته شده
تواريخى که در اين عهد نوشته شده بسيار است و آنچه معروفتر از همه است به قرار زير مىباشد: (علوم ديگر چون نجوم و هيئت و رياضى و تصوف نيز در اين عصر کارش قوت گرفته بود). |
- تاريخ جهانگشاى جويني: تأليف عطاملک جوينى که در حدود ۶۵۸ تأليف شده. |
- جامعالتواريخ: تأليف رشيدالدين فضلالله و وزير غازان و الجايتو که در سنهٔ ۷۱۰ تأليف شده. |
- تجزيةالامصار و تزجيةالاعصار: معروف به تاريخ وصاف الاديب عبدالله بن فضلالله شيرازى که در حدود سنهٔ ۷۳۸ تأليف شده. |
- نظامالتواريخ: تاريخ مختصرى است با عبارات بسيار ساده و موجز در طبقات مختلفهٔ سلاطين ايران لقاضى القضاة ناصرالدين ابىسعيد عبدالله بن عمر بن علىالبيضاوى صاحب تفسير معروف به 'بيضاوي' که در سنهٔ ۶۷۴ تأليف شده است. |
- تاريخ گزيده: لحمدالله بن ابىبکر بن احمد بن نصرالمستوفى القزوينى که در سنهٔ ۷۳۰ تأليف شده است (۱). |
(۱) . هم او تاريخى نيز دارد موسوم به ظفرنامهٔ منظوم به بحر متقارب در ۷۵،۰۰۰ بيت در تاريخ اسلام و ايران و مغول تا عصر خويش که يک نسخه از اين کتاب در موزهٔ بريتانيه موجود است، به ذيل فهرست نسخ فارسى موزه مزبور تأليف ريو، ص ۱۷۳-۱۷۴ رجوع شود. |
اين بود تواريخى که در قرن هفتم و هشتم تأليف شده و از لحاظ اعتبار و شهرت ذکر آنها لازم بود - اين فن در قرون بعد قوت يافت و تواريخى مهم تأليف گرديد که در جاى خود به آنها اشاره خواهيم کرد - و سواى دو تاريخ يکى جهانگشاى جوينى و ديگر تاريخ وصاف که به تقليد متقدمين نوشته شده، باقى اين تواريخ همه ساده و سليس و سهلالتناول است و معلوم مىشود که در اين قرن بهتدريج سبک و شيوهٔ قديم منسوخ گرديده است و علت آن نيز پيدا است و آن همانا منسوخ شدن فضل و هنر و انحطاط ادبى و عارى بودن بزرگان و امرا از علوم عربيه و فنون ادبيه است چنانکه شمس نخجوانى معروف به شمس منشى پسر هندوشاه مؤلف تجاربالسلف که در قرن هشتم مىزيسته و در دستگاه شيخ اُوَيْس آل جلاير ۷۵۷-۷۷۶ کاتب بوده است در مقدمهٔ 'دستورالکاتب فى تعيينالمراتب' گويد: |
'چون درين عصر ميمون ... اکابر وقت بر تتبع فن انشاء اقبال نمودهاند و از مجموع منشأت منشيان معاصر تراکيب اين ضعيف ... را ملحوظ نظر گردانيدهاند و باستدعاء مسودات عربى و فارسى او رغبت نموده ... و تمسک اين معنى را ساخته که ضابطهٔ تراکيب منشيان سابق و افاضل وجود و استادان جهان: رشيدالدين وطواط و بهاءالدين محمد بغدادى و نورالدين منشى و رضىالدين خشاب سقىالله ثراهم ... با وجود تفوق در مراتب فصاحت و رجحان در معارج براعت و بلاغت مصطلح ابناء روزگار در لواحق اعصار نيست البته آن قاعده مهمل و آن ضابطه غير مستعمل مىنمايد' (جلد دوم فهرست کتابخانهٔ ناصرى تأليف فاضل معاصر آقاى ابنيوسف اطاقالله بقاء. صفحهٔ ۲۱-۲۲). |
از اين چند سطر معلوم مىشود که رفتهرفته در عصر مغول خاصه در قرن هشتم که دنبالهٔ تربيت قديم يعنى قرن ششم فرو گسسته است و تربيتيافتگان آن عصر و شاگردان و شاگرد شاگردان، از ميان رفتهاند - و تأثير تربيت و پرورش قومى وحشى در ظرف صد سال نمودار گرديده سبک نويسندگى هم از مقام قديم فروتر آمده و تقليد عصر خوارزمى از ياد رفته است و مکتبى نو پرورشى تازه در نويسندگى روى نموده است و سادهنويسى بر نوشتههاى فنى قديم و نثر مرسل بر نثر مصنوع رجحان يافته است - و شايد بتوان گفت که اين پرورش يعنى ترک تدريس و تتبع در ادبيات عرب و تُرک رويه و شيوهٔ ديرينه، از جهتى به نفع زبان فارسى تمام شد؛ زيرا هرگاه بنا بود دنبالهٔ تتبع قديم و توجه به ادبيات عرب و سبک و شيوهٔ بهاءالدين بغدادى و محمد نسوى و سعدالدين وراوينى و عطاملک و بالاخره اديب عبدالله وصاف در آوردن لغات عربى و توجه به صنايع لفظى و تکلفات زياد - همانطور دنبالگيرى مىشد و درجه به درجه اديبان و منشيان بالادست يکديگر را گرفته، پيش مىآمدند و مدت صدسال ميان دو شيوهٔ گسستگى روى نمىداد و بهاصطلاح باد نمىخورد - ما امروزه از داشتن چند کتاب مفيد در تاريخ و ديگر فنون و علوم محروم بوديم و محتمل بود که فىالمثل جامعالتواريخ و تاريخ گزيده در اين قرن و تواريخ عظيم و مفيدى چون روضةالصفا و زبدةالتواريخ و مطلعالسعدين و حبيبالسير و غيره در قرون بعد همه به شيوهٔ تاريخ وصاف تحرير مىشد و بلکه مانند 'درَهٔ نادره' شايد بالادست وصاف را نيز گرفته بودند. پس بايد گفت: عدو شود سبب خير اگر خدا خواهد ... |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت حسین امیرعبداللهیان مجلس شورای اسلامی سیستان و بلوچستان افغانستان انتخابات امیرعبداللهیان عراق جنگ دولت سیزدهم حجاب مجلس
سیل ایران تهران هواشناسی سیلاب شهرداری تهران سازمان هواشناسی باران فضای مجازی آتش سوزی یسنا هلال احمر
خودرو قیمت دلار قیمت خودرو مسکن دلار بانک مرکزی قیمت طلا تورم ارز بازار خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو
صدا و سیما مسعود اسکویی صداوسیما دفاع مقدس بی بی سی موسیقی مهران غفوریان تلویزیون ساواک سریال سینمای ایران تبلیغات
رژیم صهیونیستی جنگ غزه فلسطین اسرائیل حماس روسیه آمریکا ترکیه انگلیس اوکراین نوار غزه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان لیگ برتر رئال مادرید باشگاه استقلال جواد نکونام بازی علی خطیر باشگاه پرسپولیس بایرن مونیخ
هوش مصنوعی اینستاگرام آیفون دیابت اپل عکاسی ناسا موبایل گوگل تلفن همراه
سلامت استرس طب سنتی کبد چرب فشار خون گرما