شیر زبر - گل جهان - شیر کنگر - شیر تیغک

نام علمى: Sonchus asper (L.) Hill

نام انگليسى: Spiny sowthistle

گياهچه

لپه‌ها به رنگ سبز متمايل به خاکستري، داراى سطحى پودري، مدور و يا بيضى هستند و طول آن يک و نيم برابر عرض آن است. اولين برگ‌هاى حقيقى مدور، حاشيهٔ آنها داراى خارهاى ظريف و دمبرگ‌دار است. سطح زيرين اين برگ‌ها سبز پودرى بوده و چنانچه چهارمين برگ به بالا را قطع کنيم شيرابه‌اى از رگبرگ‌ ميانى آن خارج خواهد شد.

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى:

گياهى يک‌ساله، ايستا، به ارتفاع سى تا صد و پنجاه سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقهٔ آن توخالي، بدون کرک و داراى شيرابه‌ و در بخش‌هاى بالائى منشعب هستند. برگ‌ها در سطح بالائى سبز تيره و در سطح پائينى کم‌رنگ، متناوب و بدون لوب هستند. برگ‌هاى پائينى داراى بريدگى‌هاى عميق، نامنظم و حاشيه‌اى دندانه‌دار با خارهاى نوک‌تيز است. اين برگ‌ها داراى دمبرگى کوتاه است که پهنک آنها به سمت دمبرگ‌ها باريکتر شده است. برگ‌هاى ميانى و بالائى بدون دمبرگ است و انشعابات بالائى گياه داراى تعداد کمترى برگ هستند. اين برگ‌ها ساقه‌آغوش بوده و به‌طور نامنظم دندانه‌دار، بدون لوب و در حاشيه‌ها خارهاى تيز دارند. ساقه و برگ‌هاى بالائى گياه، به‌خصوص هنگامى که گياه در شرايط کمبود رطوبت و يا در مناطقى با حاصلخيزى پائين رشد مى‌کند، به‌طور جزئى قرمزرنگ مى‌شود. اين گياه داراى ريشه‌هائى قوى است و چنانچه ساقه، دمبرگ و يا ريشهٔ آن قطع شود شيرابه‌اى از آن خارج خواهد شد.

- اندام‌هاى زايشى:

گل‌آذين متعدد با قطرى کمتر از ۵/۲ سانتى‌متر و داراى گل‌هاى زبانه‌اى به رنگ زرد روشن که در انتهاء ساقه و بر روى دمگل‌هائى باريک مستقر شده است. سطح زيرين گل‌ها قرمز متمايل به خاکسترى است.

ميوهٔ اين گياه فندقه و بذرهاى آن به رنگ قهوه‌اي، بسيار پهن، به اندازهٔ سه ميلى‌متر، بالدار با سه رگهٔ طولى و در غير اين‌صورت صاف بوده و در انتهاء آن پاپوس سفيدرنگى است که سريعاً مى‌افتد. هر گياه حدود پنج هزار بذر توليد مى‌کند که چنانچه در سطح بالائى خاک قرار گيرند، جوانه‌زنى مناسبى خواهند داشت.

دورهٔ گلدهى اين گياه تير تا آبان‌ماه است.

محل رشد و پراکنش

اين علف هرز را مى‌توان به‌طور وسيع در محصولات کشاورزي، باغ‌ها، تاکستان‌ها، حاشيهٔ نهرها و جاده‌ها مشاهده نمود.