آناتومی

آناتومى ظاهرى

در افراد بزرگسال رودهٔ باريک از رباط تريتز تا دريچهٔ ايلئوسکال ۶-۵ متر طول دارد. دوپنجم فوقانى رودهٔ باريک بعد از دوئودنوم، ژژونوم و سه‌پنجم تحتانى آن، ايلئوم نام دارد. هر چقدر روده جلوتر برود، مجراى آن باريک‌تر مى‌شود، قوس‌هاى عروقى مزانترى پيچيده‌تر مى‌شوند و چين‌هاى موکوسى حلقوى کوتاه‌تر و کم‌تعدادتر مى‌گردند. در مجموع، ژژونوم در سمت چپ حفرهٔ صفاقى و ايلئوم در لگن و يک‌چهارم تحتانى راست قرار دارد.

رودهٔ باريک توسط مزانتر به ديوارهٔ پشتى شکم متصل مى‌شود؛ مزانتر حاصل برگشت صفاق جدارى پشتى است.

مزانتر حاوى چربي، رگ‌هاى خوني، عروق لنفاوي، گره‌هاى لنفى و اعصاب است. تأمين خون سرخرگى ژژونوم و ايلئوم با سرخرگ مزانتريک فوقانى است. کنارهٔ مقابل مزانترى اول ايسکميک مى‌شود.

تجمعات لنفوئيد زير موکوسى (پلاک‌هاى پى‌ير) در ايلئوم به مراتب پرتعدادتر از ژژونوم هستند.

اعصاب پاراسمپاتيک از عصب واگ است و رشته‌هاى سپماتيک از اعصاب احشائى بزرگ و کوچک از طريق مزانتر به رودهٔ باريک مى‌رسند.

آناتومى ميکروسکوپى

ديوارهٔ رودهٔ باريک شامل چهار لايه است: مخاط، زيرمخاط، عضله و سروز.

مخاط

سطح جذبى مخاط با چين‌هاى حلقوى که به درون مجرا برجسته مى‌شوند، چندبرابر مى‌گردد؛ اين چين‌ها در ژژونوم پروگزيمال بلندتر و متعددتر از ايلئوم ديستال هستند. روى سطح چين‌هاى حلقوى پرزهاى ظريفى با ارتفاع کمتر از ۱ ميلى‌متر وجود دارند. پرزها (ويلوس‌ها) به‌نوبهٔ خود با سلول‌هاى اپى‌تليوم ستونى که حاشيهٔ مسواکى داراى پرزهاى ريز (ميکروويلوس‌ها) با ارتفاع ۱μm، پوشيده شده‌اند. وجود پرزها سطح جذبى را حدود هشت برابر، و پرزهاى ريز (ميکروويلوس‌ها) اين سطح را حدود ۲۴-۱۴ برابر بيشتر مى‌کنند؛ سطح کل جذبى رودهٔ باريک ۵۰۰-۲۰۰ مترمربع است.

انواع اصلى سلولى اپى‌تليوم رودهٔ باريک انتروسيت‌هاى جذبي، سلول‌هاى مخاطي، سلول‌هاى پانت (Paneth)، سلول‌هاى درون‌ريز و سلول‌هاى M هستند. انتروسيت‌هاى جذبى مسئول جذب هستند؛ طول عمر انتروسيت‌ها در انسان ۶-۵ روز است.

سلول‌هاى مخاطى بالغ را سلول‌هاى جام‌شکل (goblet) مى‌نامند. سلول‌هاى پانت تنها در چاله‌ها يافت مى‌شوند؛ سلول‌هاى درون‌ريز گرانول‌هاى سيتوپلاسمى متعددى دارند. سلول‌هاى M سلول‌هاى غشائى نازکى هستند که پلاک‌هاى پى‌ير را مى‌پوشانند. اين سلول‌ها قادر هستند آنتى‌ژن‌هاى درون مجرا مانند پروتئين‌ها و ميکروارگانيسم‌ها را پردازش و شناسائى کنند.