روش دستیابی به منابع و فهرست‌برداری از آنها

استفاده از کتاب‌شناسى‌ها

اين منابع به‌وسيله مؤسسات و سازمان‌هاى دولتى و غيردولتى و کتابخانه‌هاى بزرگ تهيه مى‌شود، و اطلاعاتى درخصوص مقاله‌ها و کتاب‌هاى نوشته شده درباره موضوع خاصى را ارائه مى‌دهد. کتاب‌شناسى‌ها روزبه‌روز تخصصى‌تر مى‌شود و براى مقاطع زمانى و تاريخى خاصى تهيه مى‌گردد و دسترسى به منابع را تسهيل مى‌کند.

استفاده از فهرست مقالات

مؤسسات دولتى و غيردولتى و کتابخانه‌ها اقدام به تنظيم فهرست مقالات براساس موضوع يا حروف الفبا يا نوع مجله يا نشريه مى‌کنند و امکان مناسبى را در اختيار محقق قرار مى‌دهند.

استفاده از نمايه‌ها

نمايه‌ها حاوى اطلاعاتى درباره کتاب‌ها و مقالات منتشر شده است که هرچند وقت يک بار منتشر مى‌شود. نمايه‌ها کتاب‌ها و مقالات را بصورت موضوعى و به تفکيک رشته يا موضوع علمى خاص تنظيم و طبقه‌بندى مى‌کنند و به محقق امکان دستيابى به تازه‌هاى علمى و انتشاراتى را مى‌دهند.

استفاده از کتابخانه

کتابخانه‌ها گنجينهٔ معارف بشرى هستند و اين معارف در آنها بصورتى خاموش حفاظت و نگهدارى شده، مورد استفاده محققان علاقه‌مندان قرار مى‌گيرند. کتابخانه‌ها داراى برگه‌دان‌هايى است که معرف کتاب‌هاى موجود در آنها بوده، براساس حروف الفبا تنظيم شده است. اين کار به سه صورت موضوع، عنوان و نويسنده وجود دارد و محقق با داشتن يکى از اين سه مورد مى‌تواند به برگه‌دان‌ها مراجعه و کتب موردنظر را جستجو نمايد.

امروزه در کتابخانه‌ها از رايانه و شبکه‌هاى اطلاع‌رسانى استفاده مى‌شود و اطلاعات کتابخانه‌ و مدارک آن در حافظهٔ رايانه ضبط مى‌شود. محقق با مراجعه به رايانه سريع‌تر مى‌تواند به منابع موجود در کتابخانه که مرتبط با موضوع تحقيق او هستند، دسترسى پيدا کند.

استفاده از فهرست تحقيقات

مراکز تحقيقاتي، دانشگاه‌ها يا سازمان‌هاى مسئول امور تحقيقات علمى (در ايران مرکز اسناد و مدارک علمى وزارت فرهنگ و آموزش عالى چنين مسئوليتى را برعهده دارد.) چه بصورت موضوعى و چه بصورت مقاطع زمانى (ماهانه، سالانه و ...) اقدام به تدوين فهرست تحقيقات انجام شده مى‌نمايند. اين فهرست‌ها شامل تحقيقاتى است که استادان يا مراکز تحقيقاتى و سازمان‌هاى دولتى انجام مى‌دهند. همچنين، پايان‌نامه‌هاى دانشجويان بصورت عمومى يا بصورت رشته‌اى تنظيم و منتشر مى‌گردد و مى‌تواند مورد استفاده محقق قرار گيرد. بررسى اين فهرست‌ها براى محقق از اوليت خاصى برخوردار است؛ زيرا وى بايد در آغاز کار از تحقيقات ديگران در مورد مسئله خود مطلع شود تا دچار دوباره‌کارى نگردد.

استفاده از چکيده‌ها

براى سهولت دسترسى محققان به مقالات و گزارش‌هاى تحقيقي، معمولاً مؤسسات علمى و دانشگاهى اقدام به تهيه کتابچه يا جزوه‌اى مى‌نمايند که حاوى چکيده و خلاصه‌اى از محتواى مقالات و گزارش‌هاى تحقيق و پايان‌نامه‌ها است و معمولاً بصورت يک يا دو صفحه تهيه مى‌شود و استفاده از آنها باعث صرفه‌جويى در وقت محقق مى‌گردد.

استفاده از مجموعه مقالات

از آنجا که براى بحث و بررسى دربارهٔ مسائل علمى معمولاً هم‌انديشى‌ها، سخنرانى‌‌ها، محافل علمي، انجمن‌ها، و کنگره‌هاى علمى تشکيل مى‌گردد، محقق بايد محتواى مقالاتى را با مسئله تحقيق او ارتباط دارد مورد بررسى و مطالعه قرار دهد. مقالات اين‌گونه مجامع علمى معمولاً قبل از تشکيل بصورت خلاصه مقالات و بعد از تشکيل بصورت مجموعه مقالات تدوين و منتشر مى‌گردد که مى‌تواند مورد استفادهٔ محقق قرار گيرد.

استفاده از روش مصاحبه

از اين روش، محقق به دو صورت مى‌تواند استفاده کند: اول، با استادان و صاحب‌نظران و آگاهان مصاحبه کند و کتاب‌شناسى و فهرست منابع موضوع مورد مطالعه خود را کمتر نمايد. دوم، با صاحبان آثار و محققان ديگر در خصوص توضيح و توجيه بيشتر مسئله و روش‌هاى کار، مصاحبه نمايد و از نظريات آنها استفاده کند.

استفاده از آرشيوها

روزنامه‌ها، جرايد، تصاوير معمولى و ماهواره‌اي، نقشه‌ها، فيلم‌ها و نوارها از منابع مهم مطالعاتى محقق هستند. اينگونه منابع داراى آرشيو خاصى هستند. اينگونه منابع داراى آرشيو خاصى هستند و محقق مى‌تواند با مراجعه به آرشيو مربوط از اطلاعات مندرج در آن استفاده نمايد.