کارآئی ریشه

وجود ريشه‌هاى مسن‌تر گرچه براى گياه حياتى است، لکن قدرت جذب آنها به‌شدت کاهش يافته است زيرا:

۱. تارهاى کشنده ديگر روى آنها وجود ندارد.

۲. اين ريشه اغلب به‌وسيله مواد فنل‌دار پوشيده مى‌شوند.

۳. اين ريشه‌ها در بخشى از خاک قرار دارند که قبلاً مورد بهره‌بردارى قرار گرفته است.

عامل سوم براى مواد معدنى صحت دارد ولى ممکن است براى جذب آب صحيح نباشد. زيرا آب پى‌درپى در دسترس آنها قرار مى‌گيرد. ريشه‌هاى جديد، چه اصلى و چه فرعي، به‌سمت خاک‌هاى بهره‌بردارى نشده نفوذ کرده و تارهاى کشنده بسيار زيادى توليد مى‌نمايند و از اين طريق سطح ريشه را افزايش مى‌دهند. فعاليت مطلوب حلقه‌هاى متوالى ريشه‌هاى طوقى در زمان‌هاى متوالى بروز خواهند کرد؛ اعتقاد بر اين است که اين امر به‌علت افزايش نفوذناپذيرى ريشه (با افزيش سن ريشه) و يا تخليه محيط ريشه مى‌باشد.

با توجه به کثرت، طول، تراکم (سانتى‌متر ريشه در سانتى‌متر مکعب خاک) و سطح تارهاى کشنده، به‌نظر مى‌رسد تارهاى کشنده از مهم‌ترين اجزاء سيستم ريشه براى جذب املاح معدنى باشند. البته تصور مى‌شود که در شرايط طبيعى که ريشه‌ها مورد هجوم قارچ‌هاى ميکوريزا قرار مى‌گيرند، تارهاى کشنده به‌ندرت روى ريشه‌ها ديده شوند و در عوض ميسيلوم‌هاى اين قارچ‌هاى ميکوريزا به ميزان زيادى سطح فعال ريشه و جذب مواد را افزايش خواهند داد تا جائى که کاهش تارهاى کشنده به‌خاطر وجود قارچ‌هاى ميکوريزا مهم نخواهد بود.

ريشه‌هاى عميق ممکن است به‌سمت طبقات بکر و مرطوب خاک که عموماً حاوى مقادير کمترى از مواد معدنى هستند، نفوذ نمايند. از طرف ديگر، ريشه‌هاى جديد و انشعابات نزديک سطح خاک، مواد معدنى بيشترى را در اختيار دارند، اما در اين منطقه مقدار آب غالباً کمتر خواهد بود. از آنجا که عناصر معدنى به‌خصوص ازت و فسفر معمولاً در لايه شخم خورده متمرکز هستند، گياهى که به دفعات آبيارى مى‌شود، احتياجى به ريشه زدن عميق ندارد. در حقيقت شايد بهتر باشد که به‌جاى به‌کارگيرى مواد فتوسنتزى براى رشد عميق ريشه، آن را در ميوه‌ها و محصولات مورد برداشت، ذخيره نمايد. در شرايط آبي، معمولاً مسير طبيعى تکامل به اين شکل است.