رشد و نمو

رشد و نمو گياه فرآيندهائى اساسى براى حيات و تکثير يک گونه مى‌باشد. اين مراحل پيوسته در طول دورهٔ زندگى ادامه داشته و بستگى به‌وجود مريستم‌ها، مواد فتوسنتزي، هورمون‌ها و ديگر مواد رشد و يک محيط مناسب دارند.

به‌طور تجربى رشد گياه مى‌تواند به‌عنوان تابعى از: ژنوتيپ × محيط = (عوامل خارجى رشد × عواملى داخلى رشد) f، بيان مى‌شود. صفات خاصى از گياه اصولاً تحت تأثير ژنوتيپ و ديگر صفات تحت‌تأثير محيط قرار دارد. ميزان تأثيرپذيرى هرکدام از اين صفات بستگى به‌نوع آن صفت دارد. DNA که توالى اسيدهاى آمينه در پروتئين‌ها و آنزيم‌هاى معين را کدگذارى مى‌نمايد، پتانسيل ژنتيکى براى رشد، نمو و شکل‌گيرى و تمايز بافت‌ها و اندام‌ها را به‌طور کامل برقرار مى‌کند. اثر متقابل ژنوتيپ با محيط پتانسيل ژنتيکى گياه را نشان مى‌دهد.

در کشاورزى نوين، هدف رسيدن به حداکثر افزايش سرعت رشد و عملکرد از طريق اصلاحات ژنتيکى و محيطى مى‌باشد. ژنوتيپ‌ها را مى‌توان اغلب توسط اصلاح نبات و انتخاب به‌نحوى تغيير داد که نتايج برجسته‌اى به‌دست دهند. ميکروکليما (محيط نزديک سطح گياه) به طرق مختلف از قبيل انتخاب محل کاشت، شخم، آبياري، زهکشي، کوددهي، کنترل آفات و روش‌هاى متعددد زراعى (مثل تاريخ کاشت، تراکم بوته‌ها و تعيين فاصله‌هاى کاشت) قابل تغيير است. اکثر يا تمام اين روش‌ها معمولاً در کشاورزى نوين توسط يک زارع استفاده شده و يا حداقل قابل توصيه مى‌باشد.

تعريف رشد:

تشريح رشد به مراتب از تعريف آن آسانتر مى‌باشد. در يک حالت کلى (محدود) رشد عبارت از تقسيم سلولى (افزايش در تعداد) و بزرگ شدن سلولى (افزايش و اندازه) است. هر دو فرآيند نيازمند ساختن پروتئين بوده و غيرقابل برگشت هستند. فرآيند اخيراً شامل جذب آب شکل‌گيرى واکوئل مى‌باشد. فرآيند تنوع سلولى (تخصصى شدن سلول‌ها) غالباً به‌عنوان مرحله‌اى از رشد در نظر گرفته شده است. تکامل گياه نيازمند هر دو مرحلهٔ رشد و تمايز مى‌باشد (شکل رشد و مناطق تمايز و همچنين انواع سلول‌هاى نوک ريشهٔ ذرت).

اگرچه عده‌اى رشد گياه را در مراحل تقسيم و بزرگ رشدن سلول مى‌دانند ولى متخصصان زراعت عموماً رشد را به‌عنوان افزايش در ماده خشک تعريف کرده‌اند. اين تعريف شامل مرحلهٔ تنوع سلولى که سهم زيادى در تجمع ماده خشک دارد، مى‌باشد. در تجزيه و تحليل نهائي، نمو گياه و شکل‌‌گيرى اندام‌ها متنج از سه فرآيند: تقسيم، بزرگ شدن و تنوع سلولى مى‌باشد.

از تجمع وزن خشک معمولاً به‌عنوان يک متغير مشخص‌کنندهٔ رشد استفاده مى‌شود، چون اين متغير بيشترين اهميت اقتصادى را دارد. از ساير متغيرهائى که تا حدودى به وزن خشک مربوط مى‌شوند مثل ارتفاع، حجم و سطح برگ نيز مى‌توان استفاده نمود. وزن تر چون به وضع رطوبتى گياه که در نوسان است، بستگى دارد کمتر مورد استفاده قرار مى‌گيرد. هرچند که توليدکنندگان سبزيجات، گل و ميوه به‌جاى وزن خشک بيشتر به وزن تر گياه (همراه با عوامل کيفي) علاقه‌مند هستند.