مجموع علائم

يکى از اشتباهات جدى براى مبتديان در زمينه يادگيرى زبان بدن، تعبيرکردن تنها يک اشاره بدنى بى‌توجه به ساير اشارات يا موقعيت‌ها است. به‌عنوان مثال، سرخاراندن مى‌تواند چند معنى داشته باشد از جمله شوره سر، کک، عرق‌کردن، عدم اطمينان، فراموش‌کارى با دروغگوئى که بستگى به ساير اشارات مورد استفاده در همان زمان دارد، بنابراين براى تعبير صحيح بايد هميشه به مجموع اشارات توجه کنيم. همانند ساير زبان‌هاى رايج، 'زبان بدن' داراى کلمات و جملات و علائم سجاوندى مى‌باشد. هر اشاره مانند يک کلمه شايد داراى چندين معنى متفاوت باشد. تنها با قراردادن کلمه در يک جمله داراى کلمات ديگر است، مى‌توان به‌طور کامل معنى آن را درک نمود.

اشارات به ‌شکل 'جملات' خود را نمايان مى‌سازد و همواره احساسات يا رفتارهاى حقيقى يک فرد را مشخص مى‌کنند. يک شخص هوشيار فردى است که قادر به تعبير و تفسير جملات غيرکلامى باشد و آنها را به‌طور دقيق با جملات کلامى يک شخص هماهنگ کند.

شکل (مجموع علائم معمولى براى ارزيابي) نشانگر يک نمونه رايج از يک سرى اشاره مى‌باشد. اشاره اصلي، علامت دست روى صورت است که انگشت سبابه به سمت بالا (روى گونه) قرار گرفته، در حالى که انگشت ديگرى دهان را پوشش داده و انگشت شست تکيه‌گاهى براى چانه فراهم کرده است. اين حقيقت که شنونده از سخنگو انتقاد دارد، به‌واسطه روى هم قرار دادن پاهاى او و دستى که روى سينه قرار گرفته (تدافعي)، در حالى‌که سر و چانه به سمت پائين است (تهاجمي) استنباط مى‌شود. اين 'جمله' غيرکلامى حاکى از چنين تعبيرى است: 'من از حرفت خوشم نمى‌آيد و با تو مخالفم' .

تطابق

اگر شما به‌عنوان سخنگو از شنونده (شکل مجموع علائم معمولى براى ارزيابي) سؤال کنيد که نظر خود را راجع به صحبت اخير شما بيان کند و او بگويد که با حرف شما مخالف است، علائم غيرکلامى او با جملات کلامى‌اش مطابق بوده، يعنى همخوانى داشته است. اما چنانچه او از سخنان شما اظهار خشنودى نمايد، فردى دروغگو است زيرا سخنان او با حرکات و اشارات بدنش هماهنگ نبوده است. تحقيقات انجام‌شده حاکى از آن است که اعتبار علائم غيرکلامى حدود ۵ برابر بيشتر از کلام است و چنانچه اين دو متضاد هم باشند، مردم بر پيغام غيرکلامى تکيهٔ بيشتر مى‌کنند و مضمون کلامى شايد مورد توجه قرار نگيرد.

ما اغلب شاهد حرکات سياستمدار عالى‌رتبه‌اى بوده‌ايم که‌ پشت تريبون دست به سينه (تدافعي) با چانه‌اى به سمت پائين (انتقادى يا تخاصمي) ايستاده و خطاب به تماشاچيان از داشتن انعطاف و قدرت پذيرش نظرات‌ و عقايد جوانان سخن مى‌گويد. او در حالى‌که ضربه‌هاى کاراته‌اى به‌روى تريبون مى‌زند، سعى دارد تماشاچيان را از اعتقادات محبت‌آميز و انسانى خود مطمئن کند. روانشناس مشهور، زيگموند‌فرويد در حين روانکارى يکى از بيماران خود، متوجه شد که او در حالى‌که‌ با کلام از ازدواج خود اظهار رضايت مى‌نمود، ناآگاهانه حلقه ازدواجش ر ا از انگشتش خارج مى‌کرد. فرويد از اهميت اين حرکت غيرارادى آگاه بود و زمانى‌که مشکلات اين ازدواج بروز کرد، متعجب نشد. رمز موفقيت در تعبير صحيح و دقيق 'زبان حرکات' مشاهده مجموع اشاره‌ها و حرکات تطابق دادن کانال‌هاى کلامى و غيرکلامى است.

حرکات و اشارات در موقعيت‌هاى خود

علاوه‌ بر مشاهده مجموع اشارات و تطابق دادن کلام و حرکات بدن، کليه حرکات مى‌بايست در موقعيت رويداد خود در نظر گرفته شود. به‌عنوان مثال، چنانچه شخصى در يک روز سرد زمستانى در ايستگاه اتوبوس دست به سينه و پاها را روى هم انداخته و چانه‌اش به سمت پائين باشد، به احتمال خيلى زياد، سردش شده است.

حالت تدافعى ندارد بلکه فقط اگر شخص با همين‌ حرکات با شما سر يک ميز نشسته باشد و شما سعى در فروش‌ يک ايده، محصول يا خدمات به او داشته باشيد، مى‌توان اينگونه تعبير کرد که او ديد منفى يا تدافعى به اين موقعيت دارد.