اصطلاح پاى چماقى به هرگونه انحراف پا از وضعيت طبيعى گفته مىشود، هر تغيير شکل پا که قوزک را درگير کند Talipes نام دارد که Tali به معنى قوزک و کلمه Pes به معنى پا مىباشد. ناهنجارىهاى پا و قوزک پا براساس وضعيت قرارگرفتن پا و قوزک نامگذارى مىگردد.
- چرخش بهطرف داخل (Talipes varus)
- چرخش بهطرف خارج (Talipes Valgu)
- خمشدن پا به جلو بهطورى که انگشتان پا پائينتر از پاشنه باشد (Talipes equinus)
- حالتى که در آن انگشتان بالاتر از پاشنه قرار دارد (Talipes calcaneus).
بيشتر پاچماقىها مخلوطى از اين وضعيتها مىباشند و حدود ۹۵% ناهنجارىها از نوع (TEV- Talipes equinovars)مىباشند (يعنى پا به پائين و داخل خم شده است).
پاى چماقى يکطرفه شايعتر از نوع دوطرفه مىباشد و ممکن است با ساير ضايعات مادرزادى مانند اشکالات کروموزومي، عدم تحرک مفاصل و اسپينابيفيدا همراه باشد. شيوع پاى چماقى ۱ در ۱۰۰ تا ۱ در ۷۰۰ از هر تولد مىباشد. معمولاً پسران دو برابر دختران گرفتار مىشوند.
پاتوفيولوژى
علت دقيق ايجاد اين عارضه مشخص نيست، عدهاى از محقيقن قرار گرفتن در وضعيت غيرطبيعى و حرکت محدود پاى جنين در رحم مادر را عامل ايجاد اين ناهنجارى مىدانند. عدهاى ديگر از متخصصين آن را به رشد غيرطبيعى در رحم ارتباط دادهاند.
تشخيص بيمارى
اين تغيير شکل ظاهرى بوده و بهراحتى با سونوگرافى قابل تشخيص مىباشد. در کودکانى که بهخاطر سيستم عصبى و عضلانى فلج هستند، تغييرات فلجى بهصورت equnovanus (يعنى پا به پائين و داخل خم شده) مىباشد.
درمان
- تصحيح ناهنجاري
- حفظ آن تا زمانىکه تعادل عضلات بهدست آيد.
- پيشگيرى از عود مجدد (در صورت عود اقدام به تصحيح گردد). بعضى از اين ناهنجارىها سريعاً و برخى در طولانىمدت به درمان پاسخ مىدهند، که نياز به تلاشهاى مکرر براى تصحيح وضعيت دارند. تصحيح TEV با دستکارى و با استفاده از گچ، بلافاصله يا مدتى بعد از تولد صورت مىگيرد.
دستکارى و گچگيرى براى يک تا دو هفته ادامه مىيابد و با توجه به رشد کودک تعويض مىگردد. گچگيرى تا زمانىکه شکل طبيعى بهدست آيد ادامه مىيابد.
تدابير پرستارى
مراقبت و پرستارى از اين کودکان شامل اهداف کوتاهمدت و بلندمدت مىباشد. مشاهدهٔ دقيق پوست و جريان خون در اندامهاى نوزادى که سريعاً در حال رشد است، بسيار مهم مىباشد. چون درمان و پيگيرى در مطلب يا کلنيک ارتوپدى صورت مىگيرد، آگاهى و آموزش والدين از نکات مهم در مراقبت پرستارى است. والدين بايد از اهداف و نحوه درمان، بهخصوص در مورد تعويض به موقع گچ بهعلت رشد سريع کودک و تأييد اين درمان آگاهى يابند.