سه شنبه, ۲۸ فروردین, ۱۴۰۳ / 16 April, 2024
مجله ویستا

تغذیهٔ گوسفند (Feeding of sheep)


مديريت يک گله گوسفند مستلزم داشتن اطلاعات کافى در امور مختلف گوسفنددارى است. چراگاه و يا ساير منابع علوفه، غذاى اصلى و عمده براى گلهٔ گوسفندان در دوران آبستنى است. علوفهٔ خشک با کيفيت خوب، سيلو و يا علوفه را پس از چيدن مى‌توان در تغذيهٔ گوسفند به‌کار برد. مى‌توان علوفهٔ خشک لگومينوزها، گرامينه‌ها و يا مخلوط اين دو، سيلوى ذرت و يا سيلوى ساير علوفه‌ها را مورد استفاده قرار داد. اگر قرار است از سيلو در تغذيهٔ گوسفند استفاده بشود در موقع تهيه مى‌بايد علوفهٔ ريزتر از سيلوئى که در تغذيهٔ گاو مورد استفاده قرار مى‌گيرد خرد بشود. پس چرا مزارع را مى‌توان جهت چراى گوسفندان در نظر گرفت.
اگر مرتع و يا چراگاه وسعت بيشترى دارد، توصيه مى‌شود که به قسمت‌هاى مختلف تقسيم شده و به‌صورت چرخشى مورد استفاده قرار گيرد زيرا چرانيدن به‌طور متناوب، سبب قطع سيکل زندگى انگل‌هاى داخلى مى‌شود. مراتع بايد به فاصلهٔ هر دو الى سه هفته يک بار مورد استفاده قرار گيرند که بستگى به کيفيت و نوع مرتع دارد مراتع نبايد مورد چراى بيش از حد قرار گيرند، زيرا اين امر سبب تخريب مرتع مى‌شود. به‌خصوص در مورد گوسفند که چون اين حيوان خيلى نزديک به زمين علوفه را قطع مى‌کند، تخريب سريع‌تر و بيشتر خواهد بود. تعداد گوسفندى که در واحد زمان در واحد سطح مرتع در نظر گرفته مى‌شود به نوع و کيفيت مرتع بستگى دارد.
در مرتع براى ازدياد بازدهى و استفادهٔ بيشتر حيوان لازم است آب کافى، سايهٔ مناسب، نمک و ساير مکمل‌هاى معدنى فراهم شده باشد. جابه‌جا کردن آبشخوار، نمک و مکمل معدنى سبب مى‌شود که قسمت‌هاى مختلف مرتع به‌خوبى مورد استفاده قرار بگيرد و حيوان براى دسترسى به آب در طول چرا انرژى کمترى را مصرف کند. در موردى که مرتع يا چراگاه فقير باشد مى‌توان هم‌زمان با چرا در مرتع از علوفهٔ خشک در تغذيهٔ گله گوسفند استفاده کرد. در تحت چنين شرايطى روزانه ۵/۱ الى يک کيلوگرم يونجهٔ خشک احتياجات ميش را برطرف مى‌کند. مى‌توان به‌جاى يونجهٔ خشک از دو الى سه برابر سيلو ذرت استفاده کرد. زيرا احتياجات غذائى ميش براى تکامل جنين و بافت‌هاى پستانى خود حيوان افزايش مى‌يابد. ميش‌هائى که بيش از يک بره آبستن هستند مخصوصاً در مراحل آخر آبستني، اندازهٔ شکمبه آنها کوچک مى‌شود؛ زيرا مقدارى از فضا توسط رحم اشغال مى‌شود. اين موضوع سبب مى‌شود که به‌جاى مقدارى از علوفهٔ خشبى از کنسانتره استفاده بشود. تغذيهٔ ميش با کنسانتره به تکامل نهائى جنين و آماده کردن ميش براى توليد شير که گوساله نياز مبرمى به آن خواهد داشت، کمک مى‌کند. نتايج تغذيهٔ خوب در اواخر دوران آبستنى در موقع بره‌زائى و بعد از آن مشاهده مى‌شود. بدين‌ترتيب که عمل زايمان به‌راحتى صورت خواهد گرفت، بره‌ها در هنگام تولد قوى خواهند بود، وزن آنها از بره‌ميش‌هائى که به‌خوبى تغذيه نشده‌اند، به‌طور قابل توجهى بيشتر خواهد بود و ميش شير بيشتر و دوران شيروارى طولانى‌تر خواهد داشت. در نتيجه بره‌ها قويتر، رشد آنها سريع‌تر و تلفات بره‌ها و ميش‌ها کمتر خواهد بود. توصيه مى‌شود در آخرين ۶ هفتهٔ آبستنى به ميش‌ها مقدارى مخلوط کنسانتره داده شود. دانهٔ ذرت، دانهٔ گندم، سورگوم، يولاف، جو و سبوس گندم از اجزائى هستند که معمولاً در مخلوط کنسانتره مورد استفاده قرار مى‌گيرند.
در مواردى که مرتع و يا يونجهٔ خشک از کيفيت پائينى برخوردار باشد ميش به مکمل پروتئينى نياز خواهد داشت. در تحت چنين شرايطى مى‌توان از کنجالهٔ سويا، کنجالهٔ بذرک و يا ساير مکمل‌هاى پروتئينى استفاده کرد. با توجه به ارزانى قيمت مى‌توان از اوره در جيرهٔ گوسفند به‌عنوان منبع ازتى استفاده نمود که در تحت چنين شرايطى نبايستى بيش از يک‌سوم پروتئين جيره از اوره تأمين شده باشد.
براساس مطالعات انجام گرفته، افزون آنتى‌بيوتيک از مرگ و مير بره‌ها مى‌کاهد، دادن آئورمايسين روزانه به مقدار ۶۰ ميلى‌گرم به ازاء هر ميش به‌مدت ۸۰ روز قبل از زايش به مقدار قابل محسوسى از مرگ و مير بره‌ها مى‌کاهد. با اين عمل مى‌توان نسبت تلفات بره‌ها را از ۵/۱۴ تا ۹/۳ درصد کاهش داد. ميش‌هاى آبستن بايستى تغذيهٔ آزاد داشته باشند که اين امر سبب کم شدن هزينهٔ کارگرى و افزايش مصرف علوفه با کيفيت پائين مى‌شود.
جيره‌اى که در تغذيهٔ ميش‌هاى آبستن به‌کار برده مى‌شود، بايستى به مقدار زيادى علوفهٔ خشبى داشته باشد. مهم‌ترين مسئله در تغذيهٔ ميش‌هاى آبستن جلوگيرى از چاقى زياد ميش‌ها است.
   تغذيه در دوران شيردهى (Lactation feeding)
ميش‌هائى که در هفته‌هاى آخر آبستنى به‌خوبى تغذيه و مراقبت شده باشند، پس از زايمان از شرايط بدنى خوبى برخوردار خواهند بود و مقدار زيادى شير توليد خواهند کرد. ماکزيمم توليد شير در ميش‌ها در حدود ۲ هفته پس از زايمان است. جهت ادامهٔ توليد شير زياد، ميش‌ها بايد تغذيهٔ کافى داشته باشند تا علاوه بر تأمين نياز غذائى براى نگهدارى ميش، نياز غذائى براى توليد شير را هم فراهم کند.
افزايش کنسانتره جيره سبب تحريک ميش براى توليد شير زياد خواهد شد، بايد مطمئن بود که حيوان به آب سالم و تميز به مقدار کافى دسترسى داشته باشد.
ميش‌هائى که به بره‌هاى دوقلو شير مى‌دهند، در مقايسه با ميش‌هائى که به تک‌بره شير مى‌دهند؛ به کنسانتره بيشترى نياز دارند. به‌نظر مى‌رسد ميش‌هائى که دوقلو زائيده‌اند، مى‌توانند بيشتر از ميش‌هائى که تک‌بره زائيده‌اند، شير توليد بکنند، اين امر ممکن است بدين علت باشد که بره‌هاى دوقلو در هر موقع شير خوردن پستان را خالى مى‌کنند و اين کار سبب تحريک بيشتر پستان و توليد بيشتر شير مى‌شود.
ميش‌هاى نژاد سنگين در مقايسه با نژادهاى سبک به غذاى بيشترى نياز دارند. اگر کيفيت علوفه‌اى که مورد استفاده قرار مى‌گيرد پائين باشد، بايد به مقدار کنسانتره جيره افزوده شود. در اين قبيل موارد جهت تغذيهٔ بهتر گله و بازدهى خوب مکمل‌هاى پروتئينى و معدنى مورد نياز خواهند بود. تا حدود يک هفته قبل از شيرگيرى بره‌ها مقدار آب و غذاى ميش‌ها را کاهش دهيد. اين کاهش آب و غذاى ميش سبب کاهش توليد شير حيوان مى‌شود و بره اجباراً کنسانتره بيشترى مصرف مى‌کند و در نتيجه موقع از شيرگيري، بره کمتر دچار مشکل مى‌شود.
   مواظبت از بره‌ها از زايش تا از شيرگيرى
قطع دنبه يکى از اولين کارهائى است که بعد از زايش انجام مى‌گيرد. اين عمل بين سه روزگى تا ده‌روزگى انجام مى‌گيرد. بره‌اى که دمش کوتاه شده باشد کمتر دچار انگل مى‌‌شود، زيرا دم طويل در اکثر موارد سبب جمع شدن فضولات در زير دم و مانع از خروج فضولات از روده مى‌شود؛ علاوه بر اين، در اثر جمع شدن فضولات در ماه‌هاى گرم تابستان، بوى آنها مگس‌‌ها را جلب مى‌کند و آنها روى کپل حيوان تخم مى‌گذارند. لاروهائى که از اين تخم‌ها خارج مى‌شوند روى گوشت حيوان زندگى مى‌کنند و مى‌توانند سبب مرگ حيوان شوند.
بره‌هاى نر را بايد موقعى که سن آنها کم و جوان هستند، اخته کرد. توصيه مى‌شود از هنگام توليد تا سن دو هفتگى عمل اخته کردن را انجام داد. در اين سن کاهش رشد بره (به‌علت استرس ناشى در موقع اخته کردن و بعد ازآن) حداقل است. عمل اخته کردن را مى‌توان با استفاده از بورديزو، چاقو و يا اخته کردن (Castrator) انجام داد. توصيه مى‌شود بعد از عمل اخته کردن به گوش بره‌ها نراخته علامت گذاشته شود. نشانه‌گذارى در گوش سبب شناسائى زودتر قوچ اخته از ميش مى‌شود. اگر هر سال شماره‌هاى متفاوتى در گوش به‌کار گرفته شود سبب شناسائى ميش‌ها با سنين مختلف مى‌شود. پشم چينى بره‌هاى مسن سبب مى‌شود که حيوان در تابستان راحت باشد، پشم چينى را در موقع از شير گرفتن انجام دهيد.


همچنین مشاهده کنید