قالبهای برنامه سازی رادیو (۳)

مصاحبهٔ

مصاحبهٔ راديوئى نوعى زنده از گفتار است. محققاً با استفاده از اين روش، ظرفيت بالقوهٔ مطالب گفتارى نويسنده افزايش مى‌يابد. آوردن مردم پاى ميکروفن، به آنان که حرف زيادى براى گفتن دارند اما قادر به نوشتن نيستند و يا ميزان اشتغال آنان به‌حدى است که فرصت نوشتن مطالب گوناگون را ندارند، امکان مى‌دهد که حرف‌هاى خود را بازگو کنند. مردم شنيدن صحبت‌ها و درددل‌هاى يکديگر را دوست مى‌دارند. آنان حتى از شنيدن حرف‌هاى ديگران نيز لذت مى‌برند. به‌همين دليل ارائهٔ موضوع‌هاى مختلف به شيوهٔ مصاحبه، در برنامه راديوئى معمولاً از به کارگيرى قالب گفتارى ساده در برنامه، بهتر است.

مصاحبهٔ ميدانى

(مصاحبه خارج از استوديو يا گزارش از سطح شهر يا روستا) براى مصاحبهٔ ميدانى از ضبط‌صوت‌هاى دستى مى‌توان استفاده کرد. نحوهٔ به‌کاراندازى ضبط‌صوت و استفادهٔ از آن بسيار مهم‌تر از آگاهى داشتن به نحوهٔ کار دستگاه است. قبل از عزيمت به محل ملاقات جهت مصاحبه بايد موارد زير را بررسى کرد:

- شارژ باطرى‌ها بايد کنترل شود.

- تعداد زيادى نوارِ خالى همراه داشته باشيد زيرا ممکن است در خلال کار به سوژه‌هاى تازه و مناسبى برخورد کنيد.

- قبل از حرکت به سمت مقصد مورد نظر با قرار دادن يک نوار خالى در داخل ضبط‌صوت و صحبت کردن در ميکروفن و کنترل کيفيت ضبط صدا، دستگاه را امتحان کنيد. زيرا بسيار ناگوار و مأيوس‌کننده خواهد بود اگر هنگام شروع مصاحبه از نقص دستگاه مطلع شويد.

درست قبل از انجام مصاحبه يک آزمايش سريع براى تعيين سطح صدا و اطمينان از نحوهٔ کار عقربهٔ تنظيم صدا و نيز قرقره چرخانندهٔ نوار انجام دهيد. با رعايت بعضى نکات فنى مى‌توان مصاحبهٔ خوب و موفقى ارائه کرد. نکتهٔ مهم ديگر آن است که اکثر ميکروفن‌هاى مورد استفاده در مصاحبه‌هاى ميدانى يادگيرى دارد که از نفوذ و انعکاس صداى باد در ميکروفن که به غرشى دلخراش و خسته‌کننده شبيه است جلوگيرى مى‌کند. در صورتى که بادگير ميکروفن در دسترس نباشد مى‌تواند به‌طور ابتکارى با ايجاد گره‌هاى متعدد در يک دستمال و قرار دادن آن بر روى ميکروفن وسيله‌اى شبيه به بادگير ايجاد کرد.

اگر مصاحبهٔ شما داخل يک ساختمان يا اتاق صورت مى‌گيرد مصاحبه‌شونده را به نشستن ترغيب کنيد به ‌گونه‌اى که احساس آسودگى کند.

توصيه مى‌شود مصاحبه‌گر در اين‌گونه موارد در کنار مصاحبه‌شونده قرار گيرد و از طريق پهلو به پهلو به چهرهٔ او نگاه کند. اين موقعيت، مصاحبه‌گر را قادر مى‌‌سازد که به ميکروفن تسلط بيشترى داشته باشد. هم‌چنين توجه داشته باشيد که ميکروفن را نزديک گلو يا دهان مصاحبه‌شونده قرار ندهيد بلکه آن را به اندازهٔ يک فوت (۱۲ اينچ) دورتر از دهان مصاحبه‌شونده تنظيم کنيد. (فاصلهٔ يک وجب از چانهٔ مصاحبه‌شونده) و در مورد کسى که لحن صداى او آرام‌تر است بايد ميکروفن را به مقدار جزئى نزديک‌تر قرار داد. در غير اين صورت يعنى در صورتى که ميکروفن فاصلهٔ زيادى با فرد موردنظر داشته باشد صداهاى غيرمنتظره و ناخواسته‌اى ضبط خواهد شد.

مصاحبهٔ استوديوئى

در مصاحبهٔ استوديوئى قبل از شروع مصاحبه رعايت بعضى اصول فنى که به مصاحبه‌گر کمک زيادى در انجام مصاحبه مى‌کند لازم است.

در داخل استوديو بايد سعى شود مهمان برنامه احساس آرامش و راحتى کند. براى مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده بهتر است که دو طرف، مقابل يک ميز کوچک قرار گيرند. بديهى است در اين حالت ميکروفن در وسط ميز قرار مى‌گيرد و در هنگام صحبت کردن ميکروفن به مقدار کم به طرف شخص سخنگو بايد نزديک شود. هر دو نفر بايد نزديک ميز در حالى که بازوان خود را روى آن نهاده‌اند بنشينند ميکروفن بايد کاملاً در وسط ميز قرار گيرد و يا اگر روى پايهٔ بلند متصل و بالاى ميز آويزان است بايد کاملاً وسط ميز قرار گيرد. فقط در موقع صحبت کردن هر يک از طرفين به اندازهٔ ۳ تا ۶ اينچ به طرف سخنگو نزديک شود. ممکن است صداى شما قوى‌تر و بلندتر از صداى مهمان شما باشد. در چنين حالتى ميکروفن را به سمت او نزديک کنيد و يا از او بخواهيد خود را بيش از شما به ميکروفن نزديک سازد و در صورتى که صداى شما داراى لحن ضعيف‌ترى نسبت به طرف مقابل شما باشد شما خود را به ميکروفن نزديک‌تر کنيد. بديهى است تنظيم مکان يا جايگاه فرد يا افراد حاضر در استوديو به‌نحو صحيح توسط خود آنان ممکن نيست بلکه تهيه‌کنندهٔ برنامه از داخل اتاق فرمان با آزمايش صداى افراد، مکان و طرز نشستن آنان را نسبت به ميکروفن تعيين مى‌کند.

در صورت ممکن ميکروفن را به حالتى قرار دهيد که بتوانيد مصاحبه‌شونده را به راحتى مشاهده کنيد ولى در صورت استفاده از نوع ميکروفن آويزي، بايستى آن را درست تا ارتفاع هم‌سطح چشم‌هاى خود ميزان کنيد. زيرا نکتهٔ مهمى است که مصاحبه‌گر بتواند به راحتى ميهمان خود را به‌طور مستقيم در طرف مقابل مشاهده کند و از اين طريق علاقه‌مندى خود را به او نشان دهد. توجه به اين نکته از لحاظ روانشناسى به ميهمان شما کمک زيادى خواهد کرد که ميکروفن را فراموش کند و واهمه‌اى از آن نداشته و قسمت اعظم توجه آن معطوف به صحبت کردن با مصاحبه‌گر باشد.