|
|
|
|
|
|
|
| اگرچه فرهنگ از نظر علم مردم‌شناسى مجموعه‌اى از شناخت‌ها، اعتقادات، ارزش‌ها و تعليمات اجتماعى را در برمى‌گيرد. ولى به آن اکتفاء نکرده و هم‌زمان شيوه‌هاى رفتارى مردم را نيز شامل مى‌شود. جشن‌هاى مردمي، مراسمى که در موقعيت‌ها و زمان‌هاى خاص برگزار مى‌شوند، مطالعه روزنامه، ديدن تلويزيون، رفتن به سينما، شرکت در ورزش‌هاى گوناگون جزء رفتارهاى مردمى است. جملگى اين رفتارها کم و بيش به يک آموزش عمومى و نوعى از صنعت تبديل شده‌اند. جهانگردى نيز به نوبه خود يکى از شيوه‌هاى فرهنگى مربوط به رفتارهاى مردم است و ميدان فعاليت و حوزه عمل آن هر روزه و هر لحظه در حال گسترش و تکوين است.
|
|
| در حقيقت مى‌توان ادعا نمود که تمامى فرهنگ‌ها (با معيارهاى مختلف) به بخشى از جهانگردى منتج مى‌شوند.
|
|
| با اين همه بعضى از سفرها را نمى‌تواند جهانگردى ناميد. فى‌المثل مهاجرت‌هاى جمعي، در داخل يک جمعيت به خاطر دلايل قهرى طبيعت نظير سيل، خشک‌سالي، زلزله، آتشفشان و غيره انجام مى‌شود. يا مهاجرت به واسطه دلايل سياسى مانند فرارهاى دسته‌جمعي، تبعيدها و پديده چادرنشينى و بالاخره مهاجرت در رابطه با دلايل کاريابى و غيره را نمى‌توان جهانگردى محسوب نمود. زيرا مطمئناً هيچ کدام از اين سفرها در قالب انجام فعاليت آزاد در ايام فراغت نمى‌گنجد.
|
|
| در دوران بسيار قديم و باستانى نيز دو نوع جهانگردى اوليه وجود داشته است. يکى جهانگردى مذهبى که معمولاً با زيارت اماکن مقدسه و يا چشمه‌سارها و رودخانه‌هاى مقدس و غيره همراه بوده و ديگرى جهانگردى مربوط به تعطيلات و استراحت. ولى هيچ کدام از اين نوع به توريسم واقعى و حقيقى که همان صنعت جهانگردى است حيات نبخشيده‌اند.
|
|
| در حقيقت زيارت‌هائى که معمولاً به‌صورت انفرادى و يا حتى گروهى انجام مى‌شده است را نمى‌توان چه از نقطه‌نظر بُعد مسافت و چه از نقطه‌نظر تسهيلات موجود در محل و مقصد مسافرت با چيزى که امروزه Confort ناميده مى‌شود مقايسه نمود.
|
|
| با اين حال در پاره‌اى از مناطق متبرکهٔ قبل از ميلاد مسيح، اشکال و گونه‌هائى از اقامت‌گاه‌ها و استراحت‌گاه‌هاى دسته‌جمعى براى خارجيان وجود داشته است. متعاقباً در فرهنگ بسيارى از اديان و مذاهب و همچنين در نظام ديرپاى مسيحى و غيرمسيحى نيز يکى از وظايف راهبان احداث زائرسرا براى زائران بوده است. آنان اين مهم و اين وظيفه ارزشمند را نه به‌خاطر کسب درآمد و بهره‌گيرى از منافع مادي، بلکه به پاس عشق به ذات اقدس حضرت احديث انجام مى‌داده‌اند.
|
|
| با وجود آنکه جهانگردى استراحتى و تعطيلاتي، در آن زمان جزء امتيازات طبقه‌اى خاص و عده‌اى معدود بوده است مع‌هذا اين پديده به تداوم حرکت خويش ادامه مى‌داد و با استفاده از سازمان‌دهى لازم به‌صورت فعاليتى تجارى درآمد. اما هنوز به صنعت جهانگردى که موردنظر ماست نرسيده بود. اما کم‌کم و به‌دنبال توسعه مداوم خويش، گذرگاه يک فرهنگ بدوى را به‌سوى فرهنگى پيشرفته طى نمود و همچنان در حال پيشرفت است، به طريقى که امروزه فرهنگ جمعيت‌ها، شکوفا کننده جهانگردى انبوه است. در پى هرگونه تغييرى که در فرهنگ به‌وجود مى‌آيد، که طبيعتاً پاره‌اى از عوامل شناخت و آگاهى را در برمى‌گيرد، به خوبى مى‌توان دگرگونى و تغيير کمى و کيفى در ابعاد جهانگردى مذهبى خواهد بود (يا بالعکس) و يا از کم شدن تعداد افراد خانواده و وابستگى آن مى‌توان به کاهش جهانگردى خانوادگى پى برد. برعکس پذيرش و اشائه ارزش‌هائى نظير حفظ سلامت و بهداشت به‌وجود آورنده پاره‌اى از انواع جهانگردى است. نظير گذر از جهانگردى آب‌درمانى به‌جانب جهانگردى فرار از زندگى شهرنشيني.
|
|
| تجربه جهانگردى نيز جزء امورى است که نه تنها به پيشرفت فرهنگى منجر مى‌شود بلکه خود سرچشمه فرهنگ است. اين موضوع را پس از بررسى شيوه‌هاى جديد فرهنگى باز شناخته‌ايم. در حقيقت توليد جهانگردى در حرکت جهانگرد به‌وجود مى‌آيد. اين توليدات عبارت است از:
|
|
| - گسترش شناخت جغرافيائي، تاريخي، هنري، تکنيکي، سياسى و بالاخره توسعه تجارب، که به‌دنبال آن افق‌هائى بالاتر از فضاى محدوده خودي، که شخص يا گروهى بدان وابسته هستند به‌‌‌‌‌‌‌‌‌روى آنان گشوده مى‌شود.
|
|
| - باز شدن دروازه‌هائى از ادراک، ارزش‌ها، مدل‌هاى رفتارى و به‌طور خلاصه فرهنگ‌هاى جديد به روى شخص که با معيارها و شناخت‌هاى خودى کاملاً متفاوت است.
|
|
| - از بين رفتن پيشداورى‌ها، اوهام و خيالات باطل و جايگزينى روح بردبارى و توسعه ادراک در شخص
|
|
| - تصفيه و خالص شدن سليقه که در اثر ساخت و مشاهده زيبائى‌هاى طبيعى و هنرى در شخص به‌وجود مى‌آيد.
|
|
| از طرف ديگر، پديده جهانگردى انگيزهٔ بسيارى از تغييرات در متن و بطن جامعه است. اين دگرگونى‌ها از راه موقعيت اقتصادى وارد شده و منجر به تحولات فرهنگى مى‌گردد. که در پاره‌اى از شرايط حتى به تغييرات اساسى و بنيادى نيز مى‌انجامد.
|
|
| چناچه به قطب‌هاى جديد جهانگردي، مخصوصاً آنهائى که در جهان سوم به‌وجود آمده‌اند فکر کنيم، و تحولات عميق اجتماعي، اقتصادي، فرهنگى جمعيت اين قطب‌ها را، که به پيشرفت سريع جهانگردى گرفتار شده‌اند، ملاحظه نمائيم، موضوع روشن‌تر خواهد شد. به‌ويژه در جوامعى که حرکت خود را از زير صفر شروع کرده‌اند.
|
