جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

چهار تا پنج‌سالگی


کودک، در پنج‌سالگي، از کارهاى پرتحرک لذت مى‌برد و فعال است و بازى‌هاى پر سر و صدا را دوست دارد. مهارت‌هاى عضلانى بزرگ و کوچک کودک افزايش مى‌يابد و او مى‌تواند توازن بدن خود را به خوبى حفظ کند. فرصت‌هائى که فراهم آوريد که کودک بر روى خطى پيچ‌دار راه برود و يا بر روى يک تير تعادل خودش را حفظ کند. از کودک بخواهيد يک کيسهٔ حبوبات (لوبيا، نخود ...) روى سر خود قرار دهد و راه برود و يا بازى‌هائى مثل 'ببينم با چه سرعتى مى‌توانى لى‌لى کني' يا 'چه مسافتى مى‌توانى با يک پا لى‌لى کني' 'از چه ارتفاعى شما مى‌توانى بپري' انجام دهد. فرصت‌هائى براى پرتاب توپ در اندازه‌هاى نرم و متوسط فراهم کنيد که ايجاد زمينهٔ چنين بازى‌هائى باعث حفظ تعادل بدن و افزايش مهارت‌هاى عضلانى بزرگ و کوچک کودک مى‌شود.
- کودک را براى مخلوط کردن رنگ‌هاى ابتدائى براى ايجاد و ترکيب رنگ‌هاى جديد ديگر تشويق کنيد و رنگ‌هاى ايجادشده را با او نام ببريد.
- کودک در پنج‌سالگى داراى تعادل کلى است. حرکت او تکامل بيشترى دارد و مى‌توان گفت که در اين سن مانند بزرگسالان عمل مى‌کند و کارهائى چون شانه کردن و مسواک زدن انجام مى‌دهد.
- بهترين اسباب‌بازى براى کودک در اين سن، لگو يا بلوک‌ها است که با آنها ساختمان مى‌سازد. قيچى کردن کاغذ فعاليتى است که کودک در اين دورهٔ سنى نيز به آن علاقه نشان مى‌دهد. بدين‌منظور، به او چگونگى کار کردن با قيچى و کاغذ را ياد بدهيد؛ زيرا کودک از سوراخ کردن، بريدن، چين دادن کاغذ، به‌ويژه کاغذهاى رنگي، لذت مى‌برد.
- سوراخ کردن کاغذ کار ديگرى است که کودک را سرگرم مى‌کند. بريدن عکس‌‌ها و چسباندن آن بر روى کاغذ، نقاشى کردن با مدادرنگي، گواش، آبرنگ و ماژيک مدت زمان زيادى او را سرگرم مى‌کند. در اين دوره، کودک به انجام دادن کارهاى دستي، به‌ويژه بريدن، دوختن و چسباندن علاقه دارد. اقسام جورچين‌ها توجه کودک را جلب مى‌کند و باعث رشد مهارت‌هاى شناختى او مى‌شود. مهره‌هاى رج‌شونده، عضلات کوچک دست و مهارت انگشتان، هماهنگى عمل چشم و دست، فکر و دست، رديف کردن و مطابقت رنگ‌ها، شکل و اندازه و مهارت‌هاى کلامى کودک را تقويت مى‌کند.
استوانه‌هاى اندازه‌گيرى براى هماهنگى عمل چشم و دست، شناخت رنگ‌ها، تقويت دقت و توجه به اندازهٔ قطعات، طبقه‌بندى اشياء برحسب رنگ و اندازه، درک مفاهيمى همچون بلندتر، کوتاهتر، کوتاه و بلند، بلندترين و کوتاهترين مؤثر است.
- در پنج‌سالگى فهم مفاهيم وابسته به اعداد، اندازه، وزن، رنگ، محتوي، فاصله و موقعيت و زمان در کودک افزايش مى‌يابد. در گفتگوها از واژه‌هاى وابسته به اين مفاهيم استفاده و با جملات زير کودک را به بازى تشويق کنيد: 'مداد را در کنار ساختمان بزرگ قرار بده.' وسايلى را فراهم کنيد که از نظر جنس باهم تفاوت دارند و دربارهٔ اختلافات آنها باهم صحبت کنيد.
- کودک، در پنج‌سالگي، داراى قوهٔ تصور عالى است و از تماشاى نمايشنامهٔ درام لذت مى‌برد. به مناسبت‌هاى مختلف، با وسايلى مثل صندوق پول، سطل زباله، قورى و مبلمان اندازهٔ بچه‌ها، نمايشنامه‌هائى ترتيب دهيد.
- کودک در اين سن مشتاق کسب آگاهى از جهان اطراف است. گردش‌هاى دسته‌جمعى به مناطق و مکان‌هاى مختلف شهر مثل پارک، ايستگاه آتش‌نشاني، کلانترى و ... انجام دهيد.
- در اين سن کودک از توانائى طبقه‌بندى (دسته‌بندي) بر طبق ويژگى‌هاى مشابه برخوردار است. مى‌تواند با لوتوها بازى و دگمه‌ها را، مطابق رنگ و اندازه، دسته‌بندى کند. مخلوطى از حبوبات را فراهم آوريد و از کودک بخواهيد که آنها را بر طبق نوع جدا کند. بلوکه‌هاى مختلف در اختيار او قرار دهيد و از او بخواهيد که آنها را برحسب شکل، رنگ، اندازه بچيند و جدا کند.
- کودک، در پنج‌سالگي، شکل آدم را با بدن، صورت، دست و پا مى‌کشد، با لوبيا از روى طرح شکل مى‌سازد و مى‌تواند خط راست را با قيچى ببرد و يک قسمت را به خوبى رنگ مى‌زند.
- کودک، در پنج‌سالگى ميان تخيّل و واقعيت در نوسان است.
- کودک در پنج‌سالگى از کلام آهنگين و قصه‌هائى که قطعات تکرارى دارند، لذت مى‌برد.
- کودکان پنج‌ساله معمولاً سعى مى‌کنند آنچه را ديده‌اند بسازند و لگوها بيشتر در ميان کودکان از پنج‌ساله به بالا کاربرد دارد.
- کودک در پنج‌سالگى چهار ضلعى (با مکعبى داخل آن) مى‌سازد و مى‌تواند ساختمان‌هائى درست کند که اجزاء آن با دقت روى هم سوار شده‌اند.
- براى کودک پنج‌ساله، مکعب به‌وسيلهٔ ساختمان‌سازى است و وى ميل دارد در ايستگاه قطارى که با مکعب‌هاى خود مى‌سازد، اگر قطارى حرکت مى‌کند، کم و بيش نشانه‌هاى قطارى واقعى را داشته باشد.
- کودکان پنج - شش‌ساله در بازى‌هاى جمعى پخته‌تر هستند. آنان مى‌توانند فکر خود را براى دوستان خود توضيح دهند. عزت‌نفس رفته‌رفته در آنان ظهور مى‌يابد که نبايد اجازه داد اين ويژگى به خودنمائى و خودپرستى مبدل شود.
در پنج‌سالگى جمع بازيکنان يک گروه به چهار يا پنج نفر مى‌رسد که مى‌توانند براى مدتى بيشتر به بازى خود ادامه دهند؛ زيرا در اين سنين رعايت قوانين بازى‌هاى جمعى براى کودکان پذيرفته‌تر است.
- کودکان پنج‌ساله نسبت به کودکان چهارساله مدت بيشترى تمرکز مى‌کنند، آنان، بعضى اوقات، يک ساعت به طراحي، نقاشي، مجسمه‌سازى يا ساخت چيزهاى مورد علاقه مى‌پردازند، ولى معمولاً مدت کار آنها از يک ربع تا نيم ساعت است.
- کودکان پنج‌ساله دوست دارند با گِل شکل‌ها و اشياء به‌خصوصى خلق کنند و شکل‌هاى پيچيده‌ترى مى‌سازند.
- کودکان پنج‌ساله بر حرکات ظريف بدن خود تسلط بيشترى دارند و مى‌توانند از وسايلى مانند قيچي، مسواک، اره، مداد، چکش و سوزن براى کوبلن‌دوزى استفاده کنند.
- تمامى کودکان پنج و شش‌سالهٔ چابک و پر جنب و جوش هستند. آنان مى‌توانند جست و خيز کنند، بدوند، سؤال بپرسند، بالا و پائين بروند و بعضى از آنان در فعاليت‌هاى ورزشي، از قبيل دوچرخه‌سواري، ژيمناستيک، شنا و اسکي، شرکت جويند.
- کودکان مشتاق شرکت جستن در بازى‌ها هستند و به برنده شدن در بازى نيازى مبرم دارند و اين موضوعى غيرعادى نيست. هنگامى که در ميانهٔ بازى احساس باخت کنند ناگهان مقررات بازى را تغيير مى‌دهند. اگرچه از بازى‌هاى دسته‌جمعى لذت مى‌برند، دوست دارند نفر اول و برنده باشند و هنگام باخت به احساس ناخشنودى دچار شوند. با وجود اين، خيلى زود دلسردى را رها مى‌سازند و به بازى ادامه مى‌دهند.
- کودکان در پنج‌سالگى مى‌توانند لى‌لى بازى کنند، بپرند، طناب‌بازى کنند، بدوند، از جائى بالا روند، دور خود بچرخند و ...
- کودک تا چهار - پنج‌سالگي، پس از به‌دست‌ آوردن تجربهٔ کافي، به راحتى در بازى‌هاى نمايشى - اجتماعى پيشرفت مى‌کند.
- کودکان پنج‌ساله قادر هستند نخست موضوع بازى و نقش خود را در آن انتخاب کنند و سپس بازيچه‌هاى لازم را برگزينند.
- کودکان پنج‌ساله به فعاليت‌هاى گروهى علاقه دارند و قوانين و مقررات بازى را رعايت مى‌کنند. آنان در سنى هستند که دوست دارند سرگرمى‌هاى بزرگتران را تقليد کنند. سرگرمى‌هاى خانه مانند چراغ خوراک‌پزي، ظرفشوئي، اتوکشي، جاروکشى و ... .
- فهرست اسباب‌بازى‌هاى مناسب براى کودکان چهار تا پنج‌ساله:
وسايل سادهٔ خياطى (نخ و سوزن کوبلن‌) - انواع جورچين با نه تا پانزده قطعه - کلاه مأموران آتش‌نشانى - کلاه افسر پليس - لباس پرستار و پزشک - وسايل برش و چسباندن (چسب، قيچي) - لگو يا قطعه‌هاى ساختمان‌سازى - وسايل نقاشى (مدادرنگى - مداد شمعى - گواش - آبرنگ - ماژيک - قلم‌مو در اندازه‌هاى مختلف) - مهره‌هاى رج‌شونده - وسايل سادهٔ نجارى (چکش، ارهٔ کوچک، ميخ‌هاى کوتاه - طناب براى طناب‌بازى - قطعه‌هاى چوبى و پلاستيکى براى خانه‌سازى - گارى دستى - الاکلنگ - سرسره - تاب - نردبان - لباس‌هاى زنانه - سه‌پايه و تخته‌سياه و يا وايت‌بُرد کوچک - تلفن - ظرف‌هاى کوچک غذاخورى و آشپزى - وسايل بازى‌هاى تقليدى - وسايل باغبانى (بيلچه، شن‌کش و ...)) - آهن‌ربا، برادهٔ آهن، تکهٔ آهن.


همچنین مشاهده کنید