دیابت قندی

اتيولوژى

اتيولوژى ديابت قندى (DM) از گروهى از اختلالات متابوليک تشکيل شده است که فنوتيپ مشترک آنها هيپرگليسمى است. DM را براساس فرآيند پاتوژنيک منجر به هيپرگليسميم طبقه‌بندى مى‌کنند. در اين طبقه‌بندى اصطلاحات تيپ ۱ و تيپ ۲ به‌ترتيب جايگزين ديابت قندى وابسته به انسولين (IDDM) و ديابت قندى غير وابسته به انسولين (NIDDM) شده‌اند. DM تيپ ۱ يا کمبود انسولين و تمايل به ايجاد کتوز مشخص مى‌گردد، در حالى‌که DM تيپ ۲ گروه هتروژنى از اختلالاتى است که با درجات مختلف مقاومت به انسولين، اختلال در ترشح انسولين و افزاايش توليد گلوکز مشخص مى‌شود. تيپ‌هاى خاص ديگر شامل DM ناشى از نقايص ژنتيکى [ديابت جوانان با شروع در بلوغ (MODY)]، بيمارى‌هاى اگزوکرين پانکراس (پانکراتيت مزمن، سيستميک فيبروزيس، هموکروماتوز)، اندوکرينوپاتى‌ها (آکرومگالي، سندرم کوشينگ، گلوکاگونوما، فئوکروموسيتوما، هيپرتيروئيدي)، داروها (نيکوتينيک اسيد، گلوکوورتيکوئيدها، تيازيدها، مهارکننده‌هاى پروتئاز) و حاملگى (ديابت حاملگي) است.

تشخيص

تشخيص معيارهاى تشخيص DM عبارتند از:

۱. گلوکز ناشتاى پلاسما ≥۱۲۶mmol/L)≤ ۷mmol/L)،

۲. علائم ديابت به‌علاوه غلظت گلوکز خون در نمونه تصادفى ≥۲۰۰mg/dL)≤ ۱۱/۱mmol/L) يا

۳. گلوکز پلاسمائى ۲ ساعته ≥۲۰۰mg/dL)≤ ۱۱/۱mmol/L) در تست تحمل گلوکز خوراکى پس از مصرف ۷۵g گلوکز بايد اين معيارها را با تست مکرر در روزهاى مختلف تأييد کرد مگر اينکه هيپرگليسمى بارز همراه با اختلال متابوليک حاد وجود داشته باشد. دو دسته بينابينى هم پيشنهاد شده است: گلوکز ناشتاى مختل (IFG) به‌صورت گلوکز پلاسماى ناشتاى بين ۶/۱-۷ mg/dL ۱۲۶ -۱۱۰) mmol/L) و تحمل گلوکز مختل (IGT) به‌صورت گلوکز پلاسمائى بين ۱۱/۱-۷/۸ mg/dL ۱۴۰ -۲۰۰) mmol/L) دو ساعت پس از خوردن يکجاى ۷۵g گلوکز. افراد مبتلا به IFG يا IGT ديابت ندارند ولى در آينده در خطر ابتلاء به DM تيپ ۲ و بيمارى قلبى عروقى هستند. سطح هموگلوبين A1c در پايش پاسخ به درمان مفيد است ولى براى غربالگرى يا تشخيص DM توصيه نمى‌شود.

در افراد بالاى ۴۵ سال و نيز جوانانى با عوامل خطرساز هر سه سال غربالگرى با اندازه‌گيرى گلوکز ناشتاى پلاسما توصيه مى‌شود. (جدول - عوامل خطرساز ديابت قندى تيپ ۲ -)

جدول عوامل خطرساز ديابت قندى تيپ ۲

	- سابقه خانوادگى ديابت (والدين يا خواهر و برادر مبتلا به ديابت تيپ ۲)
	- چاقى (≥۲۰% وزن مطلوب يا ۲۷kg/m2 ≥BMI)
	- سن ≥ ۴۵ سالگى
	- نژاد / قوميت (آمريکائى‌هاى آفريقائى‌تبار، نژاد سفيد، بومى‌هاى آمريکا، آمريکائى‌هاى آسيائى تبار، ساکنين جزاير اقيانوس ارام)
	- IGT يا IFG قبلى
	- سابقه GDM يا زايمان بچه سنگين‌تر از ۹ پوند
	- هيپرتانسيون (فشار خون ≥ ۹۰/۱۴۰ mmHg)
	- سطح کلسترول ۳۵mg/dL) ۰/۹mmol/L ≤ HDL) و يا سطح ترى‌گليسريد ≥ ۲۵۰mg/dL) ۲/۸۲mmol/L)
	- سندرم تخمدان پلى‌کسيتيک

توجه: BMI = ايندکس توده بدن، IFG = گلوکز ناشتاى مختلف، IGT = تحمل گلوکز مختل، GDM = ديابت حاملگي، HDL = ليپوپروتئين با دانسيته بالا

علائم بالينى

علائم بالينى علائم شايع DM شامل پلى‌اوري، پلى‌ديپسي، کاهش وزن، خستگي، ضعف، تيرگى ديد، عفونت‌هاى سطحى مکرر و ترميم ضعيف زخم است. ممکن است اولين تظاهر بيمارى با عوارض حادى از قبيل کتواسيدوز ديابتى (DKA) و حالت هيپراسمولار غيرکتوتکى باشد.

عوارض مزمن DM در زير فهرست شده است:

- چشمي: رتينوپاتى ديابتى غيرپروليفراتيو يا پروليفراتيو

- کليوي: پروتئين‌اوري، بيمارى مرحله انتهائى کليه (ESRD)، اسيدوز توبولى کليه تيپ IV

- نورولوژيک: پلى‌نوروپاتى قرينه ديستال، پلى‌راديکولوپاتي، مونونوروپاتي، نوروپاتى اتونوم

- گوارشي: گاستروپارزي، اسهال، يبوست

- ادرارى تناسلي: سيستوپاتي، اختلال نعوظ، اختلال عملکرد جنسى زنان

- قبلى عروقي: بيمارى شريان کرونري، ناسائى احتقانى قلب، بيمارى عروق محيطي، سکته مغزى

- اندام تحتاني: دفرميتى پا (شست پا چشکى Hammer Toe، پاى جنگالى Claw Toe، پاى شارکو) اولسراسيون، آمپوتاسيون.