قدرت رقابت(۲)

زمان جوانه‌زنى علف‌هاى هرز

اولين گياهى که جوانه زد آب، مواد غذائى و نور محيط را جذب کرده با مستقر شدن در آن مکان از نظر رقابت بر ساير گياهانى که متعاقباً در آنجا مى‌رويند برتر است. اولين گياه نه تنها از مزيت استفاده از مواد موردنياز رشد برخوردار است بلکه با خصوصيات ناشى از رويش خود (براى مثال توسعهٔ سطح سايه‌انداز - Canopy، يا توسعهٔ سيستم ريشه‌اى که آب را بهتر جذب کند) تأثير بازدارنده‌اى روى رشد گياهانى که بعداً مى‌رويند خواهد داشت. عملاً گياهان زراعى که قبل از جوانه‌زدن علف‌هاى هرز، بر روى زمين مستقر مى‌شوند، شانس خوبى براى عملکردهاى بالا را دارا هستند و اگر برعکس، علف‌هاى هرز قبل از جوانه‌زدن گياهان زراعى مستقر شوند، توليد محصول هميشه با زيان همراه مى‌باشد. در حقيقت علف‌هاى هرزى که خيلى زود مستقر مى‌شوند نه تنها باعث کاهش رشد گياهان زراعى مى‌شوند بلکه از رشد و توسعهٔ علف‌هاى هرزى که متعاقباً مى‌رويند نيز جلوگيرى مى‌کنند. براى مثال کنترل علف‌هاى هرز پهن‌برگ يک‌ساله در اوايل فصل رشد موقعيت خوبى را براى رشد و رقابت علف‌هاى هرز برگ باريک يک‌ساله بعداً جوانه مى‌زنند فراهم مى‌کند.

تأثير رقابت علف‌هاى هرز در اوايل فصل رشد چشمگيرتر است زيرا مقادير ناکافى نور، آب و مواد غذائى در اين مرحلهٔ سنى گياه مانع از رشد آن مى‌شوند. علف‌هاى هرزى که در ابتداى فصل رشد مى‌رويند نسبت به آنهائى که در انتهاء فصل آشکار مى‌شوند، کاهش بيشترى در محصول ايجاد مى‌کنند. اگر گياه زراعى داراى قدرت رقابت خوبى باشد (ميزان رشد سريع، تشکيل سطح سايه‌انداز متراکم) در صورتى‌که حدود ۴ الى ۵ هفته پس از کاشت، مزرعه را عارى از وجود علف‌هاى هرز نگهداريم، علف‌هاى هرزى که پس از اين مدت در مزرعه پديدار شوند خسارت چندانى به محصول وارد نمى‌آورند.

جدول مدت زمان فاقد علف هرزبودن مزرعه بعد از کاشت يا قبل از سبز شدن براى جلوگيرى از اتلاف محصول

	علف هرز			زمان (هفته)			گياه زراعى
	دم روباهى کبير			۴			ذرت
	مخلوطى از يک‌ساله‌ها			۳-۴			سورگوم
	مخلوطى از يک‌ساله‌ها			۵-۴			لوبياى معمولى
	خرقه			۲			لوبياى سبز
	مخلوطى از يک‌ساله‌ها			۶-۴			آفتابگردان
	مخلوطى از يک‌ساله‌ها			۸-۶			پنبه
	تاج خروس، علف خرچنگ			۶			بادام زمينى
	مخلوطى از يک‌ساله‌ها			۱۲-۱۰			چغندرقند
	تاج خروس، جاروى زينتي، برگ‌باريک‌ها			۱۲			پياز

در بعضى شرايط علف‌هاى هرزى که دير جوانه مى‌زنند ممکن است باعث خسارت محصول شوند. گياهانى که در هواى خنک سال کاشته مى‌شوند (مثل چغندرقند که در اسفند يا غلات زمستانه که در پائيز کاشته مى‌شوند) تا اواخر بهار که دماى خاک بالا رفته و علف‌هاى هرز جوانه زده و يا سريعاً رشد مى‌کنند به‌طور قابل توجهى از رقابت با علف‌هاى هرز صدمه نمى‌بينند. در اين شرايط، خصوصاً اگر کشت آبى بوده و رشد گياه نيز کند باشد (مثل چغندرقند) خسارت به‌وجود آمده ناشى از رقابت براى جذب آب و مواد غذائى نيست بلکه به‌علت سايه‌اندازى علف‌هاى هرز رشد کرده بر روى گياه زراعى است (داوسون ۱۹۷۰). پياز نيز گياهى است که رشد کندى داشته و قادر به توليد سايه‌انداز گياهى نيست لذا در رقابت با علف‌هاى هرزى که دير جوانه مى‌زنند بسيار ضعيف است. پياز و چغندرقند گياهانى هستند که بايد تا حدود ۱۲ هفته با علف‌هاى هرز آنها مبارزه شود.

علف‌هاى هرزى که دير جوانه مى‌زنند موجب کاهش کيفى محصول مى‌شوند، در برداشت محصول اختلال ايجاد مى‌کنند و بذور و اندام‌هاى رويشى آنها پس از برداشت باعث ادامهٔ مشکل علف هرز در اثر پراکنش اين اندام‌ها در مزرعه خواهند شد. بنابراين در تصميم‌گيرى براى کنترل علف‌هاى هرز نبايد تنها خسارت کمّى محصول را در نظر گرفت و از خسارات کيفى چشم پوشيد.