ایدز

ويروس ايدز

علت ايدز يک رتروويروس است که به نام ويروس نقص ايمنى انسانى معروف است (HIV). اين ويروس داراى يک پوشش خارجى است. اين پوشش يک هستهٔ پروتئينى را احاطه کرده است که از مواد وراثتى ويروس (اسيد ريبونوکلئيک - RNA)، محافظت مى‌کند. اين ويروس براى آلوده کردن سلول به سطح آن مى‌چسبد و وارد سلول مى‌شود سپس پوشش خارجى خود را مى‌اندازند و RNAى خود را آزاد مى‌کند. رتروويروس‌ها داراى آنزيمى به نام آنزيم نسخه‌بردار معکوس (revers transcriptase)، هستند که RNAى ويروسى را در داخل سلول آلوده به DNA (اسيد داُکسى ريبونوکلئيک) تبديل مى‌کند. در ضمن اين ويروس مى‌تواند باعث اتصال اين DNA و DNAى ميزبان شود. اين قابليت موذيانه دو پيامد دارد. اولاً هر سلولى که از تقسيم سلول آلودهٔ تغيير شکل يافته به‌وجود مى‌آيد حامل DNAى ويروسى است. ثانياً سلول حاوى DNAى ويروسى در يک لحظه (هنوز به ميزان زياديى ناشناخته است) شروع به ساختن نمونه‌هاى جديدى از ذرات ويروس مى‌کند. در نتيجه سلول به کارخانهٔ توليد ويروس‌هاى جديد تبديل مى‌شود. سپس اين ويروس‌ها سلول را مجبور مى‌کنند که به آنها پوشش پروتئينى جديدى بدهند. آنها با تخريب سلول آن را ترک مى‌کنند تا سلول‌هاى جديد ميزبان را مورد حمله قرار دهند و چرخه تخريب را تکرار کنند.

همچنين رتروويروس‌ها احتمالاً مى‌توانند از طريق تحريک انکوژن‌هاى (ژن‌هاى مولد سرطان که در هر سلولى يافت مى‌شوند) سلول ميزبان، سلول‌هاى آلوده را سرطانى کنند. سلول اصلى مورد تهاجم ويروس ايدز نوعى سلول سفيد خون به نام لنفوسيت T4 است که سلول T4 کمک‌کننده نيز خوانده مى‌شود. اين سلول يکى از اولين سدهاى دفاعى عليه بيمارى‌هاى مهاجم است و مسئول توليد پادتن عليه اجرام خارجى مثل ويروس‌ها و باکترى‌ها مى‌باشد رمز موفقيت ويروس ايدز، توانائى آن در نابودى همان سلولى است که دفاع بدن در مقابل ويروس را سازمان مى‌دهد. در نتيجه ويروس مرکز فرماندهى را منهدم مى‌کند.

ويروس ايدز ماکروفاژها (سلول‌هاى ايمنى مسئول حمله و بلع باکترى‌هاى مهاجم) را نيز مورد حمله قرار مى‌دهد. در واقع کليهٔ قسمت‌هاى دستگاه ايمنى توسط ويروس ايدز متأثر مى‌شوند.

سلول‌هاى ديگرى که توسط ويروس ايدز مورد حمله قرار مى‌گيرند سلول‌هاى عصبى مغز و نخاع هستند. صدمه به اين سلول‌ها باعث بروز مخرب‌ترين علائم ايدز مى‌شود.

گسترش ايدز

ويروس ايدز هنگامى منتقل مى‌شود که مايعات عفونى بدن از يک فرد آلوده به‌طور مستقيم وارد جريان خون فرد ديگر شود. در نتيجه هر مايعى از بدن که حاوى لنفوسيت‌ها باشد مى‌تواند داراى ويروس ايدز باشد. اين مايعات عبارتند از خون، مني، اشک، بزاق، شير مادر، و ترشحات مهبل. با اين حال انتقال از طريق اشک يا بزاق عملاً نشان داده نشده است. عوامل عمده‌اى که در آمريکا باعث انتقال ايدز مى‌شوند عبارتند از: آميزش جنسى مقعدى در ميان مردان همجنس‌باز يا داراى تمايلات دو جنسي، و استفاده از سوزن‌هاى مشترک در ميان معتادان به مواد مخدر تزريقي. با وجود اين انتقال از طريق آميزش با جنس مخالف به‌عنوان يک روش اصلى سرايت روبه افزايش است (همان‌گونه که هميشه در آفريقا بوده است).

انتقال توسط فرو رفتن اتفاقى سوزن اثبات شده است، اگرچه به‌نظر مى‌رسد که ميزان آن بسيار کمتر از انتقال ويروس التهاب کبدى نوع B از اين طريق باشد. ويروس ايدز مى‌تواند در زنان حاملهٔ مبتلا به ايدز از طريق جفت و هنگام زايمان منتقل شود. ويروس ايدز در شير پستان نشان داده شده است و اين نيز يکى از راه‌هاى نادر انتقال است.

انتقال ايدز از طريق ويروس غيرقابل کشف در خون تزريقى در مبحث توصيه‌هاى لازم در مورد مصرف خون قرار گرفته است.

علائم و نشانه‌هاى ايدز

دورهٔ نهفتهٔ بين عفونى شدن و بروز ايدز به‌صورت تمام عيار، بسيار متغير است و در برخى موارد بيش از هفت سال طول مى‌کشد. در ايدز وابسته به انتقال خون زمان متوسط بين تزريق خون تا تشخيص بيمارى براى کودکان حدود ۲۰ ماه و براى بالغان ۳۰ ماه است.

در مردان همجنس‌باز خطر بروز ايدز بعد از عفونت با ويروس ايدز از ۲ تا ۳۵ درصد در سال متغير است. در حال حاضر معتقد هستند، اکثر افرادى که از نظر سرم‌شناسى مثبت مى‌شوند (افرادى که پادگن يا پادتن ويروس ايدز در سرم خون آنها قابل نشان دادن است) دير يا زود به ايدز مبتلا مى‌شوند. افرادى شناخته شده‌اند که ۲ تا ۴ هفته بعد از عفونت دچار نشانگان ويروسى غيراختصاصى حاد مى‌شوند. اين نشانگان شامل تب، کوفتگي، بثورات پوستي، درد مفصل، و تورم غدد لنفاوى مى‌شود که ۳ تا ۱۴ روز طول مى‌کشد. بعد از ۱ تا ۳ ماه تبديل سرمى بروز مى‌کند يعنى آزمايش‌هاى خونى از نظر پادگن يا پادتن ويروس ايدز از آن به بعد مثبت مى‌شود.

مجموعه علائم وابسته به ايدز

اين مجموعه شامل گروه متنوعى از نشانه‌ها و علائم است که عبارتند از: کاهش وزن، تب، کوفتگي، ضعف، تورم غدد لنفاوي، اسهال، کم‌خوني، و عرق شبانه. کليهٔ اين يافته‌ها در يک زمان خاص وجود ندارند و مسير و مدت زمان آنها نيز ممکن است متفاوت و ادوارى باشد.

پيشگيرى ايدز

گروه پرخطر: چون درمانى براى ايدز وجود ندارد، يک برنامهٔ آموزشى در سطح ملى اجراء شده است تا رفتارها را تغيير دهد و گسترش بيمارى را کند نمايد. مهم‌ترين عامل در جلوگيرى از گسترش ايدز آگاهى از اين نکته است که چه افرادى در معرض خطر زياد بيمارى ايدز يا مبتلاى به آن هستند. اين افراد عبارتند از:

- مردانى که از سال ۱۹۷۷ با مرد ديگرى تماس جنسى داشته‌اند.

- کسانى که هنگام تزريق دارو از سوزن مشترک استفاده مى‌کنند.

- مردان و زنان خودفروش و شريک‌هاى جنسى آنان. احتمال انتقال ويروس ايدز در تماس جنسى مقعدى به‌ويژه به شخص مفعول بيشتر است.

- شريک‌هاى جنسى افراد مبتلا به عفونت با ويروس ايدز در معرض خطر زياد اين عفونت هستند.

- افراد مبتلا به هموفيلى که قبل از سال ۱۹۸۵ عوامل انعقادى خون دريافت کرده‌اند.

- کودکان مادران مبتلا به عفونت يا در معرض خطر زياد.