|
|
|
|
- زخم‌هاى مخاط دهان ضايعات کوچک و دردناکى هستند که در قسمت داخلى لب‌ها و گونه‌ها به‌طور منفرد يا گروهى ايجاد مى‌شوند و اغلب مجدداً عود مى‌کنند. علت آنها ناشناخته است و ممکن است تظاهرى از يک واکنش ايمنى باشند. به‌نظر مى‌رسد کمبود ويتامين B۱۲ و اسيد فوليک آسيب‌پذيرى نسبت به اين عارضه را افزايش دهد. اين عارضه با ضايعات برآمده و قرمز رنگ شروع مى‌شود و بعداً با لايه‌اى سفيد يا زرد رنگ که ناشى از رشد ثانويهٔ باکترى‌ها است پوشيده مى‌شود. اکثر زخم‌هاى دهانى ظرف دو هفته بهبود مى‌يابند. هيچ درمان شناخته شده‌اى بهبودى را تسريع نمى‌کند. درمان علامتى ممکن است توسط بى‌حس‌کننده‌هاى موضعى (مثل کانک آ، اوراژل، يا آنبسول ژل) هر چهار ساعت يک‌بار يا قبل از غذا، انجام شود. يک بى‌حس‌کننده تجويزى قوى‌تر ليدوکائين ۲ درصد است که به‌شکل شستشودهندهٔ دهان مصرف مى‌شود. يک خمير دندان محافظ (اورابيس) به جلوگيرى از تحريک توسط دندان‌ها و مايعات دهان کمک مى‌کند. اگر زخم‌هاى دهانى بعد از ۱۴ روز بهبود نيافت يا مکرراً عود کرد به پزشک مراجعه کنيد. او ممکن است کورتيکواستروئيد يا محلول تتراسيکلين تجويز کند و به بررسى شرايط زمينه‌اى که ممکن است باعث ايجاد اين زخم‌ها شوند، بپردازند.
|
|
|
- تبخال دهانى ضايعاتى شبيه زخم‌هاى مخاط دهان هستند، با اين تفاوت که معمولاً به‌شکل تاول‌هاى کوچک پر از مايع روى کام سخت يا لثه‌ها ايجاد مى‌شوند. ضايعات جزئى را مى‌توان با بى‌حس‌کننده‌هاى موضعى درمان کرد. ضايعات متعدد يا عودکننده بايد توسط پزشک و با داروهاى ضد ويروسى درمان شوند.
|
|
|
- ليکن پلان (Lichen planus)، دهانى نسبتاً نادر است و اغلب با ليکن پلال پوست همراه است. اين عارضه اغلب با جوش‌هاى کوچک در قسمت داخلى گونه‌ها و کنار زبان پديد مى‌آيد و بعداً به مناطق کوچکى به‌شکل شبکه تور مانند، ظريف، سفيدرنگ و کمى برآمده تبديل مى‌شود. علائم شايع شامل درد خفيف در دهان است که اغلب با احساس مزهٔ فلزى در دهان همراه مى‌شود. اين عارضه ممکن است به‌دنبال تحريکات هيجانى يا بيمارى‌هاى مزمزن ايجاد کردد.
|
|
|
|
|
در صورتى‌که اين عارضه بعد از ده روز با رعايت دقيق بهداشت دهان و مصرف مقادير زياد مايعات برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنيد. او ممکن است کورتيکواستروئيد تجويز نمايد.
|
|
|
|
|
شايع‌ترين علت خشکى دهان بى‌آبى ساده است که در اثر از دست رفتن بيش از حد مايعات بدن به‌دليل تعريق يا دفع زياد ادرار ايجاد مى‌شود. يکى از اصول ورزش کردن پرهيز از بى‌آبى و نوشيدن مقادير فراوان مايعات هنگام ورزش است. اگر علت از دست رفتن مايعات درجه حرارت بالاى محيط است، مقدار زيادى آب سرد، مايعات غيرالکلى و غيرشيرين مصرف کنيد تا درجه حرارت قسمت مرکزى بدن کاهش يابد و مايعات از دست رفته جبران شود. شايع‌ترين علت دفع زياد ادرار مصرف مواد مُدِرى مثل نوشيدنى‌هاى کافئين‌دار (قهوه، چاي، نوشابه‌هاى غيرالکلي) نوشابه‌هاى الکلي، و داروهاى تجويزى به‌ويژه مدرها و داروهاى آنتى کلى‌نرژيک (داروهائى که عبور امواج عصبى از اعصاب پاراسمپاتيک را مهار مى‌کنند -م) است. اگر خشکى دهان به‌علت کافئين و الکل باشد کاهش مصرف آنها و نوشيدن آب معمولى عارضه را برطرف مى‌کند. با مصرف داروهاى مُدِر تجويزى ممکن است منجر به تشکيل سنگ در مجارى غدهٔ بزاقى و درد شود.
|
|
|
علت نادرتر و وخيم‌تر خشکى دهان يک اختلال خود امينى به‌نام نشانگان شوگرن است. از بسيارى جهات اين عارضه شبيه التهاب مفصل روماتوئيد است اگرچه التهاب مفصلى تنها در يک سوم بيماران مبتلا به نشانگان شوگرن بروز مى‌کند. اين عارضه با خشکى دهان، چشم‌ها، و ساير لايه‌هاى مخاطى شامل بيني، حلق، حنجره، ناي، فرج و مهبل مشخص مى‌شود. تشخيص به‌وسيلهٔ نمونه‌بردارى از غده بزاقى داده مى‌شود. درمان عمدتاً جنبه حمايتى دارد.
|
|
|
|
|
نوشيدن مقادير کم مايعات غيرمُدِر در طول روز باعث کاهش خشکى دهان، پيشگيرى از پوسيدگى شديد دندان و بوى بد دهان که با کاهش ترشح بزاق همراه است، مى‌شود. بزاق مصنوعى به‌شکل ميتل سلولز ۲ درصد (مثل ساليوارت) ممکن است براى شستشوى دهان استفاده شود. از مصرف داروهائى مثل ضد احتقان‌ها و آنتى‌هيستامين‌ها که ترشح بزاق را کاهش مى‌دهند، خوددارى کنيد. رعايت دقيق بهداشت دهان و تميز کردن مکرر دندان‌ها ضرورى است. هيدروکسى کلرولين اخيراً براى درمان تظاهرات اوليهٔ نشانگان شوگرن مورد استفاده قرار گرفته است. در مورد اين دارو از پزشک خود نظرخواهى کنيد.
|
|
|
|
|
اوريون يکى از بيمارى‌هاى ويروسى شايع دوران کودکى است، گرچه با برنامه‌هاى گسترده واکسيناسيون (مايه‌کوبي) کودکان شيوع آن کمتر شده است. اوريون ابتدا غدد بزاقى به‌ويژه غدد بناگوشى را که در زاويهٔ فک قرار دارد، مبتلا مى‌کند. تورم ابتدا از يک طرف شروع مى‌شود و سپس روز بعد طرف مقابل را درگير مى‌کند. تورم اغلب با تب، خشکى دهان، اسهال و احساس مبهم ناخوشى (بى‌حالي) همراه است. اين عفونت اغلب بعد از ۱۰ روز بهبود مى‌يابد.
|
|
|
گاه در اوريون درگيرى يک يا هر دو بيضه در پسران يا تخمدان‌ها در دختران پيش مى‌آيد. پسرها بعد از سه يا چهار روز متوجه درد و تورم در بيضه‌ها مى‌شوند. دخترها ممکن است تنها دچار درد در قسمت تحتانى شکم شوند. در موارد نادر اوريون منجر به نابارورى مى‌شود به‌يژه اگر هنگام بلوغ بروز کند. اوريون همچنين در موارد نادر ممکن است باعث مننژيت شود که با سفتى گردن و وخيم‌تر شدن علائم مشخص مى‌شود. دورهٔ نهفتهٔ اوريون ۱۴ تا ۲۴ روز است و بعد از ابتلا ايمنى دائمى ايجاد مى‌شود.
|
|
|
|
|
معمولاً هيچ درمانى مورد نياز نيست. مسکن‌هائى مثل استامينوفن ممکن است براى سردرد مصرف شوند. به کودکان و بالغان جوان آسپيرين ندهيد. گذاشتن کيسهٔ يخ روى مشورت کنيد. با يک‌بار واکسيناسيون (مايه‌کوبي) که تزريق آن در ۱۵ ماهگى توصيه مى‌شود مى‌توان از اوريون پيشگيرى کرد.
|
|
|
|
|
لکوپلاکى به لکه‌هاى سفيد و ضخيم‌شدهٔ مخاط دهان يا کنار زبان اطلاق مى‌شود. علت معمول آن تحريک مزمن توسط دندان‌هاى مصنوعى يا يک دندان ناصاف، سيگار کشيدن و يا جويدن توتون است. در ابتدا اغلب دندانپزشک متوجه اين ضايعات مى‌شود زيرا آنها اغلب بدون علامت هستند مگر آنکه خيلى ضخيم و زخمى شوند.
|
|
|
|
|
|
|
|
از بين بردن عامل تحريک معمولاً باعث برطرف شدن لکوپلاکى مى‌شود. دندانپزشک دندان‌هاى مصنوعى نامناسب را تصحيح و دندان‌هاى نامنظم را مرتب مى‌کند. اگر سيگار مى‌کشيد يا توتون مى‌جويد فوراً اين عادت‌ها را ترک کنميد چون ۵ درصد اين ضايعات ممکن است سرطانى شوند. اگر اين ضايعه ظرف چند هفته برطرف نشد بايد براى رد احتمال بدخيمى از آن نمونه‌بردارى کرد.
|
