آمفیزیم

آمفيزم تقريباً هميشه همراه با التهاب نايژهٔ مزمن است و اين دو عارضه تحت عنوان بيمارى انسدادى ريه شناخته مى‌شوند. التهاب نايژه مجارى تنفسى را از طريق ضخيم‌کردن ديوارهٔ نايژه‌ها و ترشحات مخاطى بيش از حد که اين مجارى را مسدود مى‌کنند، تنگ مى‌نمايد. اين پديده به‌نوبهٔ خود بازدم را مشکل مى‌کند زيرا مقاومت نسبت به جريان هوا افزايش مى‌يابد. ترشحات ريوى قادر به تخليه شدن نيستند و اين مسئله باعث ورود سلول‌هاى سفيد خون به محل مى‌شود. اين سلول‌ها آنزيم‌هاى مخرّٔبى آزاد مى‌کنند که در نهايت باعث پارگى کيسه‌هاى هوائى مى‌شوند. با پاره شدن کيسه‌هاى هوائى مبادله اکسيژن و دى‌اکسيدکربن از وراى غشاء مويرگى آلوئولى (کيسه هوائي) کارآئى لازم را نخواهد داشت.

علائم

تنفگس نفس، سرفه و خس‌خس سينه. در موارد پيشرفته و با پر هوا شدن بيش از حد ريه‌ها قفسه سينه شبيه بشکه مى‌شود. حتى عفونت ريوى خفيف ممکن است به کندى بهبود يابد و به‌طور قابل توجى علائم آمفيزيم را تشديد نمايد. بسياى از افراد مجبور هستند در وضعيت نيمه نشسته بخوابند زيرا تنگى نفس از دراز کشيدن آنها جلوگيرى مى‌کند. در آمفيزم شديدى پوست و لب‌ها ممکن است کبود شوند (سيانوز) زيرا خون کافى اکسيژن‌دار براى حفظ ظاهر صورتى رنگ وجود ندارد.

با پيشرفت آمفيزم ساير دستگاه‌هاى بدن نيز گرفتار مى‌شوند. قلب ممکن است بزرگ شود زيرا کاهش اکسيژن خون عروق خونى ريه را منقبض مى‌کند و اين مسئله کار قلب را براى تلمبه کردن خون به ريه‌ها بيشتر مى‌کند. اين عارضه به قلب ريوى (cor polmonale)، موسوم است و معمولاً به‌شکل يک نارسائى قلبى تظاهر مى‌کند (به مبحث نارسائى قلب مراجعه کنيد) تورم پاها و افزايش خستگى‌ناپذيرى از علائم زودرس هستند. نامنظمى ضربان قلب، اتساع وريدهاى گردني، و حتى سيانوز ممکن است بعداً بروز کنند.

تعداد گلبول‌هاى قرمز ممکن است افزايش يابد (پلى‌سيتمي). کاهنش خون‌رسانى به مغز ممکن است باعث سردرد، بى‌خوابي، منگي، و تحريک‌پذيرى شود. در آمفيزم شديد خطر ورود هوا به فضاى جنب (پنوموتوراکس) افزايش مى‌يابد. در اين عارضه ريه‌ها در اثر پارگى روى هم مى‌خوابد و هوا به فضاى جنب که بين ريه‌ها و قفسه سينه قرار دارد، وارد مى‌شود.

درمان

آمفيزم توسط داروهاى مختلف و اقداماتى که هدف آن افزايش تهويه و پاک کردن ريه از ترشحات اضافى است، درمان مى‌شود. اين داروها عبارتند از گشادکننده‌هاى نايژه، آنتى‌بيوتيک‌ها، کورتيکواستروئيدها (براى مهار خس‌خس سينه)، و خلط‌آورها. پزشک ممکن است شما را در مورد چگونگى پاک کردن ترشحات ريه توسط تغيير وضعيت‌هاى خاص و سرفهٔ مهار شده، راهنمائى کند. اگر از کمبود مزمن اکسيژن در خون خود رنج مى‌بريد، تجويز درازمدت اکسيژن ممکن است ضرورى باشد.

چگونگى مهار کردن آمفيزم

- سيگار کشيدن را متوقف کنيد. سيگار کشيدن بزرگ‌ترين عامل منحصر به فرد در افزايش شدت آمفيزم است. اين نکته شامل پيپ، سيگار برگ و مارى‌جوآنا (حشيش) نيز مى‌شود که همگى آنها خطرناک هستند.

- از هواى آلوده بپرهيزيد. از دود سيگارى‌هاى ديگر دورى کنيد. اگر در شهرى با رطوبت بالا و آلودگى هوا زندگى مى‌کنيد نقل مکان به يک محل با هواى پاکيزه‌تر و خشک‌تر را در نظر داشته باشيد. از گرماى زياد، سرما، يا ارتفاع خيلى بالا بپرهيزيد. فشار هوا حتى در برخى از خطوط هوائى تجارى براى ايجاد ناراحتى در آمفيزيم شديد به‌حد کافى پائين است.

- از تماس با افراد مبتلا به عفونت‌‌هاى تنفسى بپرهيزيد.

- با نوشيدن مقدار زيادى آب خود را سيراب کنيد. اين اقدام به نرم شدن خلط کمک مى‌کند و به اين ترتيب خلط به‌راحتى با سرفه بالا آورده مى‌شود.

- از خوراکى‌هاى مغذّى و پر پروتئين استفاده کنيد.

- در صورتى‌که از آسم يا آلرژى رنج مى‌بريد مطالب مربوط به آنها در بالا را بيشتر مطالعه کنيد.