فعالیت‌های اوقات فراغت

هويت فعاليت‌هائى که مى‌توان تحت عنوان 'اوقات فراغت' توصيف کرد اشکالات زيادى دارد، چرا که هر فعاليتى براى شرکت‌کنندگان در آن، مفاهيم گوناگون دارد. افزون بر اين، فعاليت‌هاى اوقات فراغت بى‌شمار و گوناگون است و از فعاليت‌هاى هوازى و هنرها تا قايقرانى و يوگا را در برمى‌گيرد.

رويکرد بهترى براى فهم اين دامنه و تنوع، ابداع نوعى رده‌بندى است که با آن بتوان همسانى‌ها، ناهمگونى‌ها و همبستگى‌هاى بين 'انواع' فعاليت‌هاى اوقات فراغت را شناسائى کرد. اين رويکرد را مى‌توان پذيرفت و بر طيفى از مواد و موضوعات اعمال کرد. براى نمونه در کتابخانه به‌طور معمول کتاب‌ها را براساس موازين ديگرى مانند وزن، رنگ، شمارهٔ صفحات، قدمت يا قيمت رده‌بندى نمايند. دليل عدم انجام اين کار آن است که اين‌گونه رده‌بندى‌ها به درد مشتريان کتابخانه‌ نمى‌خورد.

به همين سان فعاليت‌هاى اوقات فراغت را مى‌شود براساس طيفى از موازين ديگر تقسيم‌بندى کرد که هر يک از آنها بر نمودهاى ويژه يا جنبه‌هاى خاصّى از فعاليت اوقات فراغت و همبستگى‌هاى گوناگون بين آنها تأکيد داشته باشد. درست همان‌طور که کتابدار آگاهى‌هائى در اختيار مراجعه‌کنندگان قرار مى‌دهد که بتوانند به محتويات کتابخانه دسترسى بيابند. در اينجا نيز نوعى رده‌بندى ارائه مى‌گردد که ويژگى‌هاى ابعاد عمدهٔ تهيه و شرکت در هزاران نوع فعاليت‌ اوقات فراغت را امکان‌پذير مى‌سازد. اين رده‌بندى شامل شش نوع فعاليت عمده است که عبارتند از:

۱. تفريحات (ورزش‌ها، کارهاى هنري، گشت و گذار و تفرج در بيرون شهر)

۲. سرگرمى‌ها، هنرهاى دستى و آموزشى

۳. گردشگرى و تعطيلات

۴. مشغوليات

۵. تسهيلات و خريد

۶. بازى‌هاى معمولى و شرط‌بندى (به جدول قسم‌شناسى فعاليت‌هاى اوقات فراغت نگاه کنيد).

هدف از اين دسته‌بندى آن است که آگاهى‌هائى در مورد سرشت اوقات فراغت و چگونگى شرکت در آنها، و روش‌هاى تهيه و سازماندهى آنها و واکنش دولت‌ها به اين فعاليت‌ها ارائه دهيم.

براى انجام اين دسته‌بندى و ايجاد مسيرى در اين زمينه، دو بعد کليدى فعاليت‌هاى مربوط به اوقات فراغت را شناسائى مى‌کنيم. هرگونه فعاليت‌ اوقات فراغت داراى دو بعد رسمى و محتوائى است که به هم وابستگى دارند و فقط براى اهداف تحليل مقايسه‌اى مى‌توان آنها را از يکديگر جدا کرد. تأکيد بر اين موضوع حائز اهميت است زيرا تجربهٔ شرکت‌کنندگان در مورد اشکال اوقات فراغت جنبهٔ کلى دارد و از طريق بر همکنش‌ پيگره‌بندى و زمينه‌ (محتوا) شکل مى‌گيرد.

جدول قسم‌شناسى فعاليت‌هاى اوقات فراغت

فعاليت اوقات فراغت

ابعاد رسمى فرايند

مديريت / محل

تدارکات

فراهم‌آورنده

ابعاد زمينه‌اى تحت کنترل دولت

نمونه‌ها

تفريحات (هنرها، ورزش‌ها، بيرون شهر)

توليد فعال تجربه، کنترل بر برآمد

بيرون از خانه

برنامه‌ريزى شخصى يا تدارک از بيرون

اغلب دولتى يا داوطلب

مورد تشويق قرار مى‌گيرد

ورزش‌ها، دراما، فعاليت‌هاى بيرون از خانه

سرگرمى‌ها، کارهاى دستي، آموزش

توليد فعال مهارت‌ها يا آگاهى يا اشياء

خانه يا بيرون از خانه

برنامه‌ريزى شخصى يا عمومى

غالباً دولتى يا داوطلب

مورد تشويق قرار مى‌گيرد

باغباني، جمع‌آورى اشياء (تهيهٔ مجموعه)، سفالگري، مطالعه

گردشگري، تعطيلات

معرف تجربيات (پاره‌اى از آنها فعال است)

بيرون از خانه

به‌طور عمده بيرونى

تجارى

خنثي

مسافرت‌هاى يک روزه گردشگري، مسافرت‌هاى منظم تدارک ديده شده

مصرف: سرگرمى‌ها و تفريحات

توليد فعال و استفاده از تجربيات

خانه يا بيرون از خانه

به‌طور عمده بيروني

تجارى يا دولتي

مورد تشويق ولى با مجوز / سانسور

رقص، تماشاى تلويزيون، تئاتر

مصرف: وسايل رفاهى و خريد

مصرف کالاها

خانه يا بيرون از خانه

تدارک شخصى يا از منبع بيروني

تجاري

با مجوز

صرف نوشابه، صرف غذا در بيرون از خانه، خريد

بازى‌هاى برد و باختى و بازى‌ها (مسابقات)

(توليد غيرفعال)؛ هيچ کنترلى بر برآمد آن وجود ندارد

خانه يا بيرون از خانه

به‌طور عمده از منبع بيروني

تجاري

با مجوز

مسابقات اسب‌دواني، بينگو، رولت