پیام کلامی

با اين سؤال، ديويد برلو آغاز مى‌کنيم که چه عواملى در پيام وجود دارد که مى‌تواند منتج به تأثيرهاى مطلوب و موردنظر شود؟ او پيام را چنين تعريف مى‌کند:

'يک توليد عملى و فيزيکى از منبع رمزگذار' (Berlo,1960,p54).

ويلبر شرام نيز به‌طور ضمنى به اين توليد علمى و فيزيکى اشاره کرده است و مى‌نويسد: 'پيام ممکن است به شکل جوهر روى کاغذ، امواج صوتى در هوا، جريان برق، تکان دادن دست يا پرچم يا هر نوع علائمى باشد که قادر به تفهيم معنى باشد.' (Schramm,1954,p3)

ارسطو در مدل گونهٔ خود از ارتباط، يکى از سه عنصر فراگرد ارتباط را گفتار مى‌نامد. (Rhys,1946,p6)

در اولين مدل ارتباطى در سال ۱۹۴۶ به‌وسيلهٔ هارولد لاسول مطرح شود پيام به‌صورت يکى از پنج سؤال يعنى 'چه مى‌گويد' مطرح شد. (Lasswell,1946)

برلو پس از تعريف پيام مى‌نويسد: وقتى ما صحبت مى‌کنيم، کلام ما يک پيام است، همان‌طور که نوشتهٔ ما، نقاشى ما، اشاره‌اى که مى‌کنيم، حرکت بازوان ما، حالتى که در صورت ما ديده مى‌شود، همهٔ اينها پيام هستند.

حداقل سه عامل يا سه سازه در پيام وجود دارد:

۱. رمزها يا کدهاى پيام (message code)

۲. محتواء پيام (message content)

۳. نحوهٔ ارائهٔ پيام (message treatment)

- هر يک از اين عوامل داراى عناصرى (element) هستند.

- شيوه‌اى که اين عناصر کنار هم قرار مى‌گيرند ساخت (structure) آنها را تشکيل مى‌دهند. (Berlo,1960)

تفکيک پيام به سه عنصر رمز، محتواء و نحوهٔ ارائه به‌صورت مستقيم يا غيرمستقيم در آثار ديگر دانشمندان ارتباطات نيز آمده است. مثلاً آندرش، استاس (Staas) و بوستروم (Bostrom) بدون اينکه اين سه عنصر را به دقت برلو توضيح دهند، تأثير عناصر پيام را روى يکديگر مطرح کرده‌اند و مى‌نويسند ممکن است در مواردى برخى از اين عناصر به‌گونهٔ نامرتبى داراى برترى‌هائى شوند. مثلاً صداى دلپذير/ نحوهٔ ارائه/ ممکن است بر عناصر ديگر، تأثير بيشترى داشته باشند. (Andersch,1969,p45)

و يا مالتزکه دربارهٔ رابطهٔ بين محتواء، رمز و نحوهٔ ارائه مى‌‌نويسد که ارتباط‌گر محدود است به تطبيق شکل پيام به نوع محتواء آن. (Maltezke,1963)

ويلبر شرام از علائم (sign) نشانه‌ها (signal) در پيام صحبت مى‌کند. (Schramm,1954) وستيلى و مک‌لين از پيام مفيد و پيام غيرمفيد ياد مى‌کنند. (Westly,1957)

به هر حال دقيق‌ترين و منطقى‌ترين تجزيهٔ پيام، تجزيه آن به همان سه عامل رمز، محتواء و نحوهٔ ارائه است که هرکدام از آنها نيز داراى عناصر و ساخت خاصى هستند.