ارتباط جمعی

اگر بخواهيم از ترجمهٔ تحت‌اللفظى mass communication استفاده کنيم شايد بتوان آن را به ارتباط توده ترجمه کرد ولى چون متداول نيست در اين کتاب بر مبناى اصطلاح مورد قبول عامه از اصطلاح ارتباط جمعى استفاده شده است. براى آگاهى يافتن از نامگذارى ارتباط جمعى به کتاب (معتمدنژاد، ۱۳۵۵، صفحات ۹۱ - ۱۱۵) مراجعه فرمائيد.

براى ارتباط جمعى نيز تعاريف متعددى آمده است که بديهى است اگر به تعريفى کامل از ارتباط دست يافته باشيم، تعريف ارتباط جمعى کار دشوارى نيست. همان‌طور است براى ارتباط گروهى و ارتباط ميان فردي.

نمونه‌هائى از تعاريف مربوط به ارتباط جمعى در اينجا آورده شده است:

ژان استوتزل در کتاب روانشناسى اجتماع، مى‌گويد: 'ارتباط جمعى يا بهتر بگوئيم ارتباطات در ميان توده‌ها عبارت از انتقال انديشه‌ها به تعداد فراوانى از افراد در آن واحد است' (.Stotezel,1963,p786).

ژوزف تى کلاپر در کتاب تأثير ارتباط جمعي، مى‌گويد: 'ارتباط جمعي، عبارت است از رساندن اطلاعات، ايده‌ها و برداشت‌ها از طريق وسايل ارتباطى و دريافت اين اطلاعات به‌وسيلهٔ عده زيادى از انسان‌ها در يک زمان' (.Klapper,1960).

او در اين مورد اضافه مى‌کند که ويژگى‌هاى ارتباط جمعى عظمت نفوذ آن است. سادنى هيد در کتاب برنامه‌هاى راديو و تلويزيون در آمريکا در اين‌باره مى‌گويد:

واژهٔ ارتباط جمعى حاوى پنج ويژگى است:

۱. تعداد گيرندگان وسايل ارتباط جمعى نسبتاً زياد است.

۲. ترکيب گيرندگان بسيار متنوع است.

۳. با ارسال پيام از طريق وسايل ارتباط جمعى نوعى تکثير پيام به‌وجود مى‌‌آيد.

۴. توزيع پيام سريع است.

۵. هزينه براى مصرف‌کننده کم است (.Head,1972,p105).

رشيدپور ارتباط جمعى را از جهت ويژگى آن (سواى مختطبين خود) مورد بررسى قرار مى‌دهد و مى‌گويد:

وقتى ارتباط، ارتباط جمعى است که داراى سه ويژگى زير باشد:

- جنبه عمومى داشته باشد و مردم بتوانند آن را مورد ملاحظه و بررسى و کنترل قرار دهند.

- جنبهٔ گذران داشته و براى مصرف در زمان حاضر تهيه شده باشد.

- علاوه بر آن در ارتباط جمعى فرستندهٔ پيام يا برقرارکنندهٔ ارتباط نيز داراى ويژگى‌هاى خاصى است.... (رشيدپور،۱۳۴۹، ص ۵۳).

فريدسون 'Freidson' در تعريف ارتباط مى‌نويسد: 'ارتباط جمعى از اين‌نظر ممکن است از ساير اقسام ارتباط متمايز باشد که قسمت بزرگى از عامه 'Public' را مورد خطاب قرار مى‌دهد نه تعدادى محدود يا بخش خاصى را. ارتباط جمعى همچنين اين تصوير مجازى را از پاره‌اى وسايل فنى انتقال ارتباط نيز به‌وجود مى‌آورد. وسايل فنى که قادر هستند در يک زمان، انتقال ارتباط را به مردمى که بخشى از عامه هستند انجام دهند' ( Schramm and Robert, 1972, p199).

رايت در اين مورد مى‌نويسد:

اين فرم جديد از ارتباط مى‌تواند از نمونه‌هاى قديمى‌تر به‌وسيلهٔ مشخصات اصلى زير تمايز پيدا کند:

- مستقيم به‌سوى مخاطبان بالنسبه زياد، متجانس و ناشناس جهت‌گيرى مى‌شود.

- پيام‌ها براى عامه منتشر مى‌شود.

- اکثر اوقات، آنچنان زمان‌بندى مى‌شود که به‌دست اکثر مخاطبان، به‌طور هم‌زمان برسد.

- از لحاظ نمادي، زودگذر و ناپايدار است.

- ارتباط‌گر، تمايل دارد که ارتباط جمعى درون سازمان پيچيده‌اى که ممکن است هزينهٔ زيادى داشته باشد عمل کند(Wright, 1971).