جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

آمادگی


بسيارى از والدين علاقه‌مندند در خصوص يادگيرى و عواملى که يادگيرى را ممکن و يا ميزان آن را افزايش مى‌دهد، مطالبى بدانند. حتى دانش‌آموزان مايل‌اند بدانند که چگونه و تحت چه شرايطى يادگيرى بهتر صورت مى‌گيرد و آنان چگونه مى‌توانند از زمانى که در اختيار آن‌هاست، به مطلوب‌ترين صورت براى يادگيرى بيش‌تر در زمينه‌ى مورد علاقه‌ى خود استفاده کنند.
آنچه در اين مختصر در مورد يادگيرى مى‌توان بيان کرد، آن است که تمامى برنامه‌هاى درسى و تمامى تلاش‌هاى معلمان به قصد ايجاد رفتار يا نگرشى خاص در افراد صورت مى‌پذيرد و يادگيرى پايه و اساس چنين رفتارها و نگرش‌هايى است.
  نقش محرک‌هاى درونى و بيرونى
بعضى عوامل مى‌توانند به عنوان محرک‌هاى درونى و برونى براى يادگيرى بيش‌تر تأثيرآفرين باشند. پاداش معلم در کلاس درس با آفرين و اظهار رضايت از دانش‌آموز به عنوان محرکى بيرونى براى يادگيرى بيش‌تر او به شمار مى‌آيد. پاداش‌هاى معقول و متناسبى که والدين در انجام مطلوب تکاليف و يا در ازاى توفيقات امتحانى به فرزندانشان مى‌دهند، از محرک‌هاى خارجى به شمار مى‌آيند و در استمرار تلاش‌هاى يادگيرنده بسيار مؤثرند. هنگامى که دانش‌آموزان هدف موضوع درسى را بدانند مشارکت و رغبت آنان در يادگيرى آن موضوع بيش‌تر خواهد شد.
همچنين هنگامى که مطلب و موضوع يادگيرى در يک ساخت کلى و قابل درک باشد دانش‌آموزان آن را بهتر فرا مى‌گيرند.
موضوع ديگر آن است که دانش‌آموزان به جاى حفظ نمودن مطلب که معمولاً مربوط به شرايطى است که درک صحيحى از موضوع درسى نيافته‌اند و به همين دليل هم مطلب را حفظ نموده‌اند و خيلى سريع هم محفوظات فراموش خواهد شد. آنان بايد فهم و درک را اساس يادگيرى خود قرار دهند. براى يادگيرى معمولاً روش‌هاى اکتشاف، درگيرى با مسئله و تجربه‌ى مطالب درسى در دنياى واقعى مى‌تواند اساس يادگيرى بر اساس فهم را تشکيل دهد.
  معلم
معلم يکى ديگر از عوامل مؤثر در يادگيرى دانش‌آموزان است. بخصوص نقش معلم در دوره‌ى ابتدايى در جريان يادگيرى بسيار مؤثرتر از مقاطع ديگر تحصيلى مى‌باشد. اين امر به آن علت است که معلمان در دوره‌ى ابتدايى نقش الگوسازى را نيز براى دانش‌آموزان به عهده دارند. زيرا در سنين دبستاني، دانش‌آموزان الگوپذيرى را که تا قبل از آمدن به دبستان متوجه پدر و مادر مى‌نمودند، اکنون متوجه معلمان خود نموده و از آنان الگوسازى مى‌نمايند. بخصوص در سال‌هاى اول و دوم ابتدايى که هنوز دانش‌آموزان اضطراب ترک خانه و دورى از پدر و مادر را همراه دارند. در سايه‌ى تدبير معلمان فهيم و مجرب، حضور در مدرسه را بصورتى دل‌نشين و بدون دغدغه آغاز خواهند نمود. نحوه‌ى ارتباط و حسن تدبير پيوند با دانش‌آموزان مى‌تواند تأثير عميقى از علاقه‌مندى به درس و مدرسه را در نگرش دانش‌آموزان باقى گذارد و زمينه‌ى مثبتى از علائق تخصصى در بين آنان ايجاد نمايد.
  فعاليت دانش‌آموز
امروزه نظريه‌هاى يادگيرى به‌رغم نظريات معلم محورى يا کتاب محورى که در گذشته صف غالب کلاس‌هاى درس بوده است بر دانش‌آموز محورى و يا مسئله محوري تأکيد داشته و پيشرفت تحصيلى و يادگيرى مطلوب‌تر را با محدوديت فعاليت دانش‌آموز ميسر مى‌دانند. برنامه‌ريزى درسى هم در رويکرد خود فعاليت دانش‌آموز را محور اساسى يادگيرى مى‌شناسد و معلم، کتاب درسي، کلاس و ابزارهاى آموزشى و کمک‌آموزشي، همه و همه را براى کمک و حمايت از فعاليت دانش‌آموز و يادگيرى مطلوب و مؤثر او مفيد و اصيل مى‌شناسد.
يکى از عواملى که به تلاش و فعاليت دانش‌آموزان در کلاس درس و يا در هنگام انجام تکاليف براى يادگيرى دروس کمک مى‌کند، به کارگيرى روش‌هاى مناسب يادگيرى از جمله روش اکتشاف و يا مسئله محورى است. يعنى اينکه خود دانش‌آموز با مسئله يا موضوع يادگيرى مواجه و تلاش و تکاپوى ذهنى خود را براى يادگيرى و يا کشف سؤالات و ابهامات موضوع به کار مى‌گيرد و در اين خصوص معلم با سؤالات هدايت شده و راهنمايى‌هاى احتمالى وى را در دست‌رسى به پاسخ‌هاى لازم و يادگيرى مطلوب مسئله‌ى موردنظر مساعدت مى‌نمايد.
  تجربيات
يکى از عوامل مؤثر در يادگيري، داشتن تجربيات قبلى نسبت به پديده‌ى جديدى است که دانش‌آموز مى‌خواهد آن را فراگيرد. بعضى از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که چنانچه موضوع يادگيرى متکى به تجربيات قبلى باشد مى‌تواند هم سريع‌تر فرا گرفته شود و هم موضوع يادگيرى براى مدتى طولانى‌تر در حافظه و ذهن فراگير باقى بماند. مثلاً وقتى دانش‌آموز کلاس اول دبستان مى‌خواهد اولين کلمات را ياد بگيرد بهتر است اين کلمات از مواردى انتخاب گردد که کودک نسبت به آنها تجربه‌ى قبلى داشته و آنها را مى‌شناسد، از جمله کلمه‌ى آب، مامان، بابا، نان و ...
  آمادگى
منظور از آمادگي، احراز توانايى‌هاى ذهني، جسمى و روانى لازم فراگيران براى دريافت مطالب درسى در کلاس درس است. هم‌چنين ويژگى‌هاى مناسب و مطلوب فضا و جايگاهى است که تدرسى در آنجا انجام مى‌پذيرد.
چنانچه فردى از نظر شرايط ذهنى به آمادگى درک عدد يا فهم احجام هندسى يا درک زمان و ... که زمينه‌ى ذهنى خاص خود را مى‌طلبد نرسيده باشد، نمى‌تواند دروس مربوط را بخوبى فرا گيرد و بنابراين امر يادگيريِ مناسب تحقق نمى‌يابد. هم‌چنين اگر فضاى کلاس، نور مناسب يا آرامش و امنيت خاص خود را نداشته باشد، آمادگى لازم براى يادگيرى حاصل نخواهد گرديد.
مشکلات جسمى از قبيل ضعف بدني، ضعيف‌بودن چشمان براى ديدن تابلو، مشکل شنوايي، معلوليت‌هاى جسمى در صورتى که مورد توجه و درمان قرار نگيرد، آمادگى دانش‌آموزان براى يادگيرى را با مشکل مواجه مى‌سازد و در نتيجه يادگيرى مؤثر صورت نخواهد گرفت.


همچنین مشاهده کنید