بابونه - بابونه سگ - اربیان

نام علمى: Anthemis cotula L

نام انگليسى: Stinking mayweed, Mayweed, Mather

گياهچه

لپه‌ها بسيار کوچک، ۵/۲ تا ۵ ميلى‌متر و تخم‌مرغى شکل هستند. مرحلهٔ گياهچه‌اى بابونه بسيار کوتاه است و به‌ندرت مى‌توان آن را در مزرعه مشاهده کرد. اولين برگ‌هاى حقيقى آن سبز تيره، متقابل، نوک‌تيز، داراى بريدگى‌هاى عميق و کرک‌هاى پراکنده است. سومين برگ و همچنين برگ‌هاى بعدى متناوب و چسبيده به ساقه هستند.

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى:

گياهى است يک‌ساله، زمستانه، ايستا، به ارتفاع ۳۰ تا ۹۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقه‌هاى آن باريک، اغلب بدون کرک و از قاعده منشعب هستند. برگ‌هاى اين گياه به رنگ سبز تيره، متناوب، تخم‌مرغى شکل، به طول ۵/۱ تا ۶ سانتى‌متر و عرض ۱ تا ۵/۲ سانتى‌متر و داراى لوب‌‌هاى باريک و هر دو سطح آن به‌صورت پراکنده کرک‌دار است. در صورت قطع و له شدن اين برگ‌ها بوى نامطبوعى به مشام خواهيد رسيد.

ريشه‌هاى اين گياه راست، منشعب و در عمق ۳۰ تا ۵۰ سانتى‌مترى مستقر هستند.

- اندام‌هاى زايشى:

گل‌آذين کلاپرک که به‌طور منفرد در انتهاء ساقه و يا انشعابات آن قرار دارد. گل‌ها شبيه گل آفتابگردان و به قطر ۵/۱ تا ۳ سانتى‌متر هستند گل‌ها زبانه‌اى سفيد، نازا، مستطيلى شکل و از نظر تعداد متفاوت و ممکن است بين ده تا بيست عدد متغير باشد. لبهٔ اين گل‌ها همواره داراى دندانه‌ است و گل‌هاى لوله‌اى آن در مرکز کلاپرک قرار داشته، زردرنگ، متعدد و دو جنسى هستند.

ميوهٔ اين گياه فندقه و بذرهاى آن قهوه‌اى متمايل به قرمز، استوانه‌اي، به طول دو ميلى‌‌متر و داراى پوسته‌اى زبر است. هر گياه قادر است ۵۰۰ تا ۱۲،۰۰۰ بذر توليد کند که اکثر آنها عقيم و مابقى نيز در زمان ريزش در حالت خواب هستند. اين خواب در اثر وجود لايهٔ سخت و غير قابل نفوذ از جنس ليگينين است که اطراف جنين را فرا گرفته است. حتى بذرهائى که در معرض آتش قرار گرفته‌اند نيز ممکن است تا ۲۵ سال قدرت حيات خود را حفظ نمايند. در اثر تغيير رژيم حرارتى (درجهٔ حرارت شبانه ۱۰ تا ۱۵ و روزانه ۲۰ تا ۲۷ درجهٔ سانتى‌گراد) جوانه‌زنى بذر آنها آغاز خواهد شد. بذرهائى که در خواب نباشند قادر هستند در صورت فراهم بودن رطوبت در هر زمان از سال جوانه زنند و مزارع را در سنين مختلف آلوده نمايند. البته اين بذرها بيشتر در پائيز و بهار جوانه مى‌زنند و در اواسط تا اواخر بهار به گل مى‌نشينند.

محل رشد و پراکنش

اين گياه بيشتر در مناطق مرطوب تا نيمه خشک با بافت لومى رسى و همچنين رسى سنگين و هوموسى غنى از مواد غذائى مشاهده مى‌شود. باغ‌ها، حاشيهٔ جاده‌ها، زمين‌هاى آيش، مزارعى که زير کشت گياهان زراعى يک‌ساله هستند، مراتع پست، چراگاه‌ها و زمين‌هاى باير از عمده‌ترين مکان‌هائى هستند که اين علف هرز در آنها به وفور يافت مى‌شود. بذرهاى اين گياه توسط علوفه، کاه و کلش و بذرهاى گياهان زراعى و مرتعى و ماشين‌آلات به مناطق ديگر منتقل مى‌شوند.