فرهنگ و تکنولوژی در شیوهٔ زندگی صنعتی

کشف انرژى‌هاى طبيعت و استفاده از آن از عوامل اساسى جهش‌هاى فنى انسان بوده است. به همين سبب است که هر زمان که بخشى از انرژى‌هاى بالقوهٔ طبيعت به‌وسيلهٔ انسان به فعل درآمده، نه تنها بر ميزان توانائى‌هاى او افزوده شده بلکه زمينه را براى نوآورى‌ها و خلاقيت‌هاى تازه‌اى فراهم ساخته است در شيوهٔ زندگى کشاورزى انرژى‌هاى مورد استفاده انسان شامل حيوانات، آب، باد و چوب و انسان بود، که هيچ‌يک از آنها فناشدنى نبودند، و قابل جبران بودند. اما منابع انرژى که بعداً به‌وسيلهٔ انسان کشف و مورد استفاده قرار گرفتند طبيعت آنها با آنچه که سال‌ها کاربرد داشت متفاوت بود.

به‌علاوه کشف منابع انرژى جديد نيز از قانون ترقى و سير تکامل جامعه پيروى مى‌کرد و يکباره نتوانسته است به پيشرفته‌ترين و کامل‌ترين نوع تکنولوژى آن دست يابد، مثلاً ابتدا در آغاز صنعتى شدن کشورهاى اروپائى هيچ‌کس حاضر نبود از زغال سنگ به‌عنوان يک منبع توليدکنندهٔ انرژى استفاده کند. آنها مى‌گفتند که ذغال سنگ هوا را فاسد مى‌کند. موجب امراض سينه مى‌گردد، چهرهٔ زيباى بانوان را تيره مى‌کند، لباس‌ها را کثيف مى‌کند ... به‌خصوص بوى شديدى که گوگرد دارد نشانهٔ آن است که اين ماده داراى مبادى شيطانى مى‌باشد (پى‌يرورسو، تاريخ صنايع و اختراعات، ترجمه حس صفاري، ص ۲۵۸).

تحت‌تأثير اين عقايد فقط از چوب براى توليد انرژى در صنايع جديد استفاده مى‌شد، که نتيجه آن نابودى جنگل‌ها و تبديل آنها به مراتع و به‌خطر افتادن محيط زيست بود. آثار ناشى از مصرف بى‌رويهٔ چوب که در واقع سبب تخريب جنگل‌ها مى‌شد، انديشهٔ استفاده از ذغال‌سنگ را تقويت کرد، تا سرانجام جانشين مصرف چوب شد. اين جايگزينى يا نوآورى در واقع سيستم جديد تکنولوژى را در جامعهٔ صنعتى نوپاى اروپا به‌وجود آورد، که منشاء تحولات فراوان فرهنگي، اجتماعي، اقتصادى و سياسى شد.