جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

بیماری‌های میکروبی


   بيمارى مشمشه Glanders
مشمشه يکى از قديمى‌ترين و خطرناک‌ترين بيمارى‌هاى تک‌سمى‌ها به‌خصوص اسب بوده و در رديف بيمارى‌هاى مشترک بين انسان و دام نيز قرار دارد. عامل بيمارى پزو دوموناس مالئى است. چنانچه اسبى مبتلا به بيمارى مشمشه شود به‌راحتى باکترى عامل بيمارى را از طريق ترشحات خود به خارج دفع و ساير حيوانات حساس و انسان را مبتلا مى‌سازد. ميکروب مشمشه از راه تنفس و خراش‌ها و زخم‌هاى جلدى قابل سرايت است.
علائم بيمارى در فرم حاد عبارت از تب شديد، کاهش اشتها، سرفه، ريزش زردرنگ از بينى و ايجاد التهاب در بعضى از نقاط بدن و تورم طناب لنفاتيک مى‌باشد. فرم مزمن بيمارى ممکن است با اختلالات ريوى و يا بدون عوارض مشخص ديده شود.
   بيمارى کزاز Tetanus
کزاز از بيمارى‌هاى حاد و عفونى انسان و دام مى‌باشد و با تأثير زهرابه باکترى در روى سلسله اعصاب مشخص مى‌شود. باکترى عامل بيمارى (کلوستريديوم تتاني) از راه خراش و زخم‌هاى جلدى وارد بدن مى‌شود و در بافت‌هاى مجروح رشد کرده و توليد زهرابه مى‌نمايد.
تمام حيوانات به بيمارى کزار مبتلا مى‌شوند ولى تک‌سمى‌ها بيشتر از ساير حيوانات به بيمارى حساس هستند.
علائم بيمارى با سفت شدن عضلات شروع و درجه حرارت بدن به سرعت بالا مى‌رود و گاهى به ۴۲ تا ۴۳ درجه مى‌رسد. حيوان در اثر انقباض عضلات گردن از خوراک مى‌افتد. گوش‌ها راست و تمام بدن خشک و حالت صلابت به خود مى‌گيرد. بزاق زيادى از دهان حيوان جارى مى‌شود و ادرار و مدفوع حبس مى‌گردد. پلک سوم بيرون آمده و روى قسمتى از چشم را مى‌پوشاند. در شکل حاد بيمارى حيوان در مدت کوتاهى دچار انقباضات شديد و عضلانى و قطع حرکات تنفسى شده و به‌زودى تلف مى‌گردد. حيوانات بيمار ميکروب را به‌وسيله مدفوع خود به خارج پراکنده و به‌راحتى بستر و لوازم خود را آلوده مى‌سازند. انسان‌هائى که در تماس با حيوان بيمار و ابزار و وسايل او هستند از راه خراش‌هاى جلدى و يا در اثر زمين خوردن در معرض آلودگى قرار مى‌گيرند.
   بيمارى سياه‌زخم (شارين) Anthrax
سياه‌زخم يا شارين از زمان‌هاى قديم در بيشتر نقاط دنيا وجود داشته و مشترک بين انسان و حيوانات علف‌خوار مى‌باشد. عامل بيمارى با سيلوس آنتراسيس است. اسب نسبت به بيمارى حساس بوده و از طريق زخم‌ها و خراش‌هاى جلدى و يا بلع ميکروب (از طريق خراش‌هاى موجود در دهان) و يا در اثر نيش حشرات آلوده به بيمارى مبتلا مى‌شود. علائم بيمارى در حيوان گاهى به حدى شديد است که با ساير بيمارى‌ها مثل پيچ‌خوردگى روده اشتباه مى‌شود. در اين حالت ادرار و مدفوع خونى بوده و کف همراه با خون از دهان و بينى جارى مى‌شود و حيوان در مدت ۳ تا ۶ روز تلف مى‌گردد. در کالبدگشائى طحال حيوان بزرگ و رگ‌ها پرخون و سياه مى‌باشد. در صورتى‌که بيمارى از طريق نيش حشرات وارد بدن شود تب، تنگى نفس و دل‌درد در حيوان ديده مى‌شود. اورام گرم در ناحيه گلو و جلوشانه ظاهر و به‌تدريج به حجم آنها اضافه مى‌گردد. انسان در اثر تماس با دام مبتلا و با لاشه آن از طريق خراش‌هاى جلدى و مخاطى بيمار مى‌گردد. شارين روده‌اى در انسان با مصرف گوشت و اعضاء آلوده حيوان بيمار حادث مى‌شود. چنانچه لاشه حيوانات شارينى در زمين پراکنده شود خاک آن نواحى تا مدت‌ها حاوى باکترى بوده و در انتقال بيمارى نقش دارد. به همين دليل توصيه مى‌شود لاشه حيوانات شارينى حتماً بايد در عمق زياد و همراه با چند لايه آهک دفن شود.
   بروسلوز Brucellosis
بروسلور يکى ديگر از بيمارى‌هاى مشترک بين انسان و دام مى‌باشد که اسب نيز گرفتار آن مى‌شود. به‌خصوص در نقاطى که اسب در مجاورت با گاوها زندگى کند. باکترى عامل بروسلوز در اسب معمولاً بروسلاآبورتوس بوده، و گاهى نيز بروسلاسوئيس گزارش شده است.
نشانى‌هاى بيمارى در اسب عبارت هستند از: خستگي، تب موّاج که درجه آن به‌تدريج بالا مى‌رود و گاهى لنگش در حيوان ديده مى‌شود. ميکروب در کپسول سينويال مفاصل مخصوصاً در ناحيه مهره‌هاى پشت و گردن و غدد پستانى جايگزين شده و سپس کپسول بزرگ و گرم و دردناک و سفت مى‌شود و پس از چند روز سرباز کرده و مايع ژلاتينى از آنها خارج مى‌گردد. سقط جنين در اسب امکان‌پذير است ولى نسبت به ساير حيوانات کمتر مى‌باشد. حيوان مبتلا کمتر تلف شده و به‌تدريج بهبود مى‌يابد و تبديل به حامل ميکروب بروسلا مى‌شود. انتقال بيمارى به انسان از طريق تماس با حيوان بيمار و اندام‌هاى آلوده و ترشحات بدن او امکان‌پذير است.
   بيمارى سل Tubercullosis
اسب‌ها کمتر به بيمارى سل دچار مى‌شوند ولى چنانچه در مجاورت با گاوهاى سلى قرار گيرند بيمار مى‌شوند. اسب مبتلا به سل باکترى را با ترشحات خود به خارج دفع و انسان و ساير دام‌ها را به بيمارى آلوده مى‌سازد. جراحات سلى در بدن دام بيشتر در عقده‌هاى لنفاوى حلق و مزانتريک و ريه، کبد و طحال ديده مى‌شود. ابتلاء اسب‌ها به مايکوباکتريوم بوويس بيشتر از ساير مايکوباکتريوم‌ها مى‌باشد.


همچنین مشاهده کنید