درمان

سرخک نوعى بيمارى تنفسى حاد و بسيار مسرى است که تابلوى بالينى مشخص و انانتم پاتوگنومونيکى دارد. ويروس سرخک عضوى از خانواده پاراميکسوويريده است.

اپيدميولوژى

اپيدميولوژى سرخک انتشار جهانى دارد. بيمارى از طريق ترشحات تنفسى انتقال مى‌يابد؛ اين انتقال عمدتاً از طريق تماس با آئروسل‌ها و گاهى در اثر تماس با قطرات بزرگتر صورت مى‌گيرد. سرخک بيمار مسرى است: افراد آلوده از ۲-۱ روز قبل از شروع علائم تا ۴ روز پس از ظهور ضايعات پوستى ويروس را پخش مى‌کنند. در ايالات متحده، پس از شروع واکسيناسيون روتين دوران کودکى تعداد موارد مرتباً کاهش داشت و فقط يک افزايش کوتاه‌مدت در سال ۱۹۹۰ ديده شد. در اواسط دهه ۱۹۹۰ يک‌بار ديگر بيمارى تحت کنترل درآمد به‌طورى‌که در سال ۱۹۹۶ فقط ۵۰۸ مورد به CDC گزارش شد. پس از آن زمان، اکثر موارد از واردات بين‌المللى ويروس ناشى شدند. ايپدمى‌هاى بيمارى نه تنها کودکان سنين قبل از مدرسه و نوزادان واکسينه نشده را مبتلا ساخت بلکه به دانش‌آموزان دبيرستانى و دانشجويانى که ميزان واکسيناسيون آنها بيش از ۹۵ درصد بود نيز سرايت کرد.

تظاهرات بالينى

دوره کمون سرخک ۱۲-۸ روز است. در ابتداى بيمارى به‌مدت ۴-۳ روز علائم پرودرومال از جمله بى‌حالي، تحريک‌پذيري، تب، کونژنکتيويت همراه با اشک‌ريزش شديد، ادم پلک‌ها، فتوفوبي، سرفه خشک و ترشح از بينى ديده مى‌شوند. لکه‌هاى کوپليک (Koplik'spots) که پاتوگنومونيک سرخک هستند، ۲-۱ روز قبل از شروع راش‌ها ايجاد مى‌شوند. اين لکه‌ها ضايعات نامرتب، قرمز، کوچک و داراى مرکز آبى - سفيد هستند و در غشاءهاى مخاطى به‌ويژه در کنار دندان آسياى دوم ديده مى‌شوند. راش‌هاى سرخک در ابتدا روى پيشانى ظاهر مى‌شوند و با گسترش به‌سمت پائين صورت، گردن، تنه و پاهان را نيز درگير مى‌سازند. اين راش‌ها ماکولوپاپول‌هاى اريتماتوئى هستند که در صورت و قسمت فوقانى تنه به هم مى‌پيوندند. اکثر علائم ۲-۱ روز پس از شروع راش‌ها از بين مى‌روند ولى سرفه ممکن است باقى بماند.

سرخک معمولاً خودمحدودشونده است اما گاهى اما گاهى ممکن است عارضه‌دار شود. عوارض مهم آن عبارتند از: کروپ، برونشيت، و برونشيوليت؛ موارد نادرى از پنومونى بينابينى سلول غول‌آساى در کودکان دچار ضعف ايمني؛ کونژنکتيويت با پيشرفت به‌سمت زخم شدن قرنيه، کراتيت و کوري؛ ميوکارديت؛ هپاتيت؛ گلومرولونفريت گذراى حاد؛ پنومونى باکتريال؛ و آنسفالوميليت. آنسفالوميليت که با سردرد، تب بالا، خواب‌آلودگى و کوما مشخص مى‌شود. در يک هزارم بيماران پس از چند روز از ظهور بثورات اتفاق مى‌افتد؛ ميزان مرگ و مير ۱۰ درصد است. يک عارضه بسيار نادر و ديررس سرخک پان‌آنسفاليت اسکلروزان تحت حاد مى‌باشد.

سرخک آتيپيک مى‌تواند در افرادى ايجاد شود که واکسن سرخک غير فعال شده در فرمالين (که طى سال‌هاى ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ در ايالات متحده مصرف مى‌شود) دريافت کرده باشند. اين نوع سرخک راش‌هاى گوناگونى دارد و پنومونى و تب بالا در آن شايع هستند. على‌رغم شديد بودن سرخک آتيپيک، تقريباً همه بيماران پس از يک دوره نقاهتى که ممکن است طولانى باشد بهبود مى‌يابند.

تشخيص

لنفوپنى و نوتروپنى در سرخک شايع است؛ لکوسيتوز ممکن است نشان‌دهنده عفونت ثانويه باکتريائى باشد. ويروس سرخک را مى‌توان از طريق تلقيح خلط، ترشحات بينى يا ادرار به‌روى کشت‌هاى سلولى جدا ساخت. رنگ‌آميزى سلول‌هاى اپى‌تليال ادرارى يا تنفسى آلوده با آنتى‌بادى ايمونوفلورسانت مى‌تواند آنتى‌ژن سرخک را شناسائى کند. تست‌هاى سرولوژيک شامل فيکاسيون کمپلمان، سنجش ايمونولوژيک آنزيم‌ها، ايمونوفلورسانس و تست مهار هماگلوتيناسيون هستند. آنتى‌بادى‌هاى IgM اختصاصى ۲-۱روز پس از ظهور راش‌ها قابل تشخيص هستند، تيتر IgG پس از ۱۰ روز افزايش چشمگيرى خواهد داشت.

درمان

سرخک بدون عارضه نياز به درمان ندارد. مطالعات بالينى نشان مى‌دهند که در موارد شديد يا بالقوه شديد سرخک، به‌ويژه در کودکان زير ۲ سال مصرف دوزهاى بالاى ويتامين A مفيد است؛ براى کودکان بالاى يک‌سال از يک دوز ۲۰۰،۰۰۰ واحدى استفاده مى‌شود. در شرايط آزمايشگاهى ريباويرين بر سرخک مؤثر است و در افراد دچار ضعف ايمنى مى‌توان استفاده از آن را در نظر داشت.

پيشگيرى

پيشگيرى سرخک را بايستى با واکسيناسيون کنترل نمود. واکسن زنده ضعيف شده سرخک به‌عنوان جزئى از واکسن سرخک - اوريون - سرخجه (MMR)، در ۱۵-۱۲ ماهگى براى بار اول و در ۵-۴ سالگى (CDC) يا ۱۲ سالگى (آکادمى طب اطفال آمريکا) براى بار دوم تجويز مى‌شود. همچنين مى‌توان تا ۳ روز پس از تماس، از واکسن براى پروفيلاکسى استفاده نمود. افرادى را که طى سال‌هاى ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷ واکسن کشته شده سرخک دريافت نموده‌اند بايستى محافظت نشده تلقى نمود؛ اين افراد در خطر ابتلاء به سرخک آتيپيک هستند. افراد HIV مثبت حساس بايستى در برابر سرخک واکسينه شوند؛ افرادى که ضعف ايمنى آنها فعال است (از جمله بيماران ايدزى با لنفوست CD4 کمتر از ۱۵ درصد) نبايد واکسن زنده دريافت کنند. گاماگلوبولين (۲۵/۰ ml/kg، حداکثر ۱۵ml) در صورتى‌که تا ۶ روز پس از تماس تجويز شود مانع از ابتلاء به سرخک مى‌شود يا سير آن را تغيير مى‌دهد.