بلوط‌ها

بلوط‌ها

بلوط‌ها که داراى ارزش غذائى بالائى هستند به‌دليل داشتن تانن و مواد تلخ ديگر ممکن است موافق ميل شترمرغ نباشند خصوصاً اگر هنوز به‌طور کامل نرسيده بوده و يا در صورت رسيدن، جوانه زده باشند. در صورت خيس خوردن بلوط توسط باران مواد تلخ آن از بين مى‌رود ولى در اين حالت مستعد کپک‌زدگى و سرمازدگى مى‌شود.

بلوط‌هائى که در پائيز از درخت مى‌افتند و به ميزان زياد توسط پرنده خورده مى‌شوند علاوه‌بر ايجاد يبوست به علت وجود تانن سبب ظهور علائم در حد کوليک و انتريت مى‌گردند. علائم مشهود شامل راه رفتن با حالت گيجى و هيجان‌زدگى و نيز سبز شدن رنگ ادرار مى‌باشد.

درخت بلوط هر سال ميوه نمى‌دهد و از طرفى مدتى طول مى‌کشد تا شترمرغ‌ها بلوط را به‌عنوان غذا قبول کرده و مقادير قابل توجهى از آن را مصرف نمايند. بنابراين نبايستى درختان بلوط را در محل چراى شترمرغ نشاند و همچنين بايد درختان موجود را در زمان باردهي، حصارکشى نمود.

جونده‌کش‌ها (سم موش خانگى و راتوس)

اين سموم به‌طور معمول در حول و حوش محل نگهدارى شترمرغ‌ها يافت مى‌شوند. از آنجا که سموم تجارتى را با مزه و ظاهر فريبنده درست مى‌کنند (مثلاً با استفاده از جودوسر)، بايد در اين زمينه مراقب بود. بايستى به يادداشت به‌دليل اينکه شترمرغ‌ها در هر سنى عادت دارند سر و گردن خود را تا حد ممکن درون هر سوراخ، شکاف يا لوله‌اى نمايند حتى سمومى که به‌صورت بسته‌هاى دوتائى مطمئن عرضه مى‌شوند خطرناک هستند. اگرچه پرندگان در مقايسه با پستانداران حساسيت کمترى نسبت به اين قبيل ترکيبات ضدانعقادى دارند ولى مصرف مکرر سبب خونريزى در ارگان‌هاى داخلى و در نتيجه مرگ مى‌گردد.

بى‌رنگ شدن کامل غشاهاى مخاطي، خمودگى و بى‌حسى از نشانه‌هاى مشخص چنين مسمويتى مى‌باشد. درصورت تزريق به موقع، تجويز ويتامين K به ميزان ۵ ميلى‌گرم در کيلوگرم به‌عنوان پادزهرى مؤثر عمل مى‌کند. اين درمان بايد به مدت ۴ تا ۵ روز ادامه پيدا نمايد.

عفونت‌هاى قارچى (مايکوتوکسين‌هاmycotoxins)

قارچ‌هاى آسپرژيلوس و فوزاريوم (fusarium) به‌خصوص در مزارع بزرگ که غذا در سيلوها مخلوط يا نگهدارى مى‌شوند فرصت ظهور دارند. مايکوتوکسين‌ها محصولات سوخت و ساز قارچ‌ها هستند که در نقاط خاصى از توده غذا (اصطلاحاً نقاط داغ) تجمع مى‌يابند که شرايط مناسب از نظر نوع مواد مغذي، ميزان رطوبت ماده (بالاى ۱۳%) و درجه حرارت محيط فراهم باشد. در حالى‌که سموم کپک‌ها در درجه حرارت معمولى تا بالا توليد مى‌گردند، قارچ‌هاى فوزاريوم ممکن است متابوليت‌هاى سمى خود را در درجه حرارت‌هاى پائين تا دماى انجماد ايجاد نمايند. سموم فوزاريوم مثل زرالنون zearalenon يا T2 توکسين T2.toxin بيشتر در مواد غذائى وارده از اروپا يافت مى‌شود در حالى‌که افلاتوکسين‌ها و اوکراتوسين‌ها در غذاهاى وارداتى از کشورهاى گرمسيرى و نيمه گرمسيرى پيدا مى‌شود.

آفلاتوکسين aflatoxin B1 قوى‌ترين مايکوتوکسين شناخته شده است. افلاتوکسين‌ها عمدتاً سبب آسيب کبدى و نکروز آن مى‌گردند. معمولاً اثرات نامطلوب سموم قارچى که همراه غذا و از راه دهان مصرف شده و از طريق مخاط معده و روده‌ها جذب مى‌شوند بسيار متغير مى‌باشد بدين‌صورت که آنها آنزيم‌هاى دخيل در سوخت و ساز انرژى و پروتئين را مهار کرده و موجب تأخير در رشد و کاهش تخمگذارى مى‌شوند يا با تضعيف سيستم ايمنى سبب عفونت‌هاى ثانويه مى‌گردند و يا اغلب در ارگان‌هاى خاص مثل قلب، کليه‌ها و کبد تجمع يافته و حتى ممکن است موجب دفرمه شدن و ايجاد اولسر ulcer در اين اعضاء شوند. مکل اخير در مورد مزارع پرورش طيور معمولى به‌دليل طول عمر کوتاه آنها از اهميت کمى برخوردار است ولى در شترمرغ به علت طول عمر زياد و استفاده تجارتى دراز مدت از آن بايد مورد توجه قرار گيرد.

بوتوليسمbotulism

در ميان باکترى‌هائى که در مواد غذائى توليد سم مى‌نمايند مى‌توان به کلستريديوم بوتولينوم C.botulinum اشاره نمود که يک سم عصبى به نام بوتولين botulin ايجاد مى‌نمايد. اين سم يکى از سمى‌ترين مواد بيولوژيک شناخته شده است. حتى مصرف مقادير بسيار کم آن از طريق دهان همراه مواد گياهى يا حيوانى فاسد (غذا، لاشه و بستر گنديده و نيز حاشيه برکه‌هاى آلوده) ممکن است سبب فلجى تا حد بى‌تحرکى کامل و مرگ گردد. در موارد تحت حاد ممکن است بعد از چند روز يا چند هفته بهبودى حاصل گردد. در اين حالت علائمى همچون فلجى تحت حاد و نيز افتادن پلک سوم، اسهال و ريزش پرها به‌چشم مى‌خورد.

اثر سم بوتولين بايد با تجويز به موقع گوانيدين Guanidine به ميزان ۳۰ ميلى‌گرم در هر کيلوگرم وزن بدن خنثى گردد. در بعضى مواردبايد دارو را به‌طور اجبارى به پرنده خورانيد. از جمله اقدامات مهم پيشگيرانه مى‌توان به تعويض مکرر بستر، برداشت سريع پرندگان مرده، ضدعفونى مخازن آب و مبارزه با حشرات موجود در سايه‌بان‌ها و نيز نگهدارى بهداشتى غذاها اشاره نمود.