طبقه‌بندی آثار جانبی در جهانگردی

بسيارى از آثار فعاليت جهانگردى بر طرف‌هاى ثالث، صرفاً به خود اين فعاليت منحصر نمى‌شود. براى مثال، هزينه‌هاى ناشى از سر و صداى وسايل نقليه يا آلودگى ناشى از جارى شدن روغن موتور ديزل و زباله بر آب‌هاى ساحلي، مى‌تواند بر اثر فعاليت جهانگردى پديد آيد يا بر اثر فعاليت‌هاى تجارى ديگر. در مقابل، بعضى از آثار جانبى از اين ويژگى جهانگردى ناشى مى‌شود که خريدار، محصول جهانگردى را در محل توليد مصرف مى‌کند. اين آثار با حرکت و جابه‌جائى موقت مردم ارتباط دارد. بنابراين، آثار جانبى اکثراً با عدهٔ افراد ارتباط پيدا مى‌کند (مانند ميزان ازدحام، جنايت و فرسايش فيزيکى دارائى‌ها و در مقابل تسهيلات محلى و ارتباطات بهتر).

در عمل، آثار جانبى خاص جهانگردان از آثار خارجى ديگرى که هرچند بر اثر جهانگردى پديد مى‌آيد اما مى‌تواند از انجام فعاليت‌هاى ديگر ناشى شود قابل مجزّا نيست. هر نوع طبقه‌بندي، احتمالاً با طبقه‌بندى هزينه‌هاى جانبى در مقابل فوائد جانبى سفر و جهانگردى آغاز مى‌شود. بعضى از طبقه‌بندى‌هاى پيشنهاد شده عبارتند از:

- بازسازى زيست محيطى

- ايجاد زباله

- اثر زيست‌شناختى مستقيم جهانگردان

- نقل و انتقال جمعيت

- اثرات مالى - که عموماً متوجه دولت مى‌شود

- اثر بر کيفيت زندگى - که عموماً متوجه اهالى مى‌شود

يک طبقه‌بندى کلى‌تر مانند طبقه‌بندى جدول زیر، شايد براى انجام ارزيابى اقتصادى مفيدتر باشد. افرادى که از اين آثار متأثر مى‌شوند يا در فعاليت جهانگردى درگير نيستند يا مجموعهٔ دولت و جامعه هستند. اين دو گروه، به همراه جهانگردان و عرضه‌کنندگان جهانگردى (که البته اينها نيز مى‌توانند از سازمان‌هاى دولتى باشند) 'چهار گروهي' را تشکيل مى‌دهند که از آثار جانبى جهانگردى متأثر مى‌شوند.

طبقه‌بندى اثرات جانبى جهانگردي، با مثال‌هاى آن

نوع اثر

متأثرشونده

اثرات اقتصادى

اثرات اجتماعى

اثرات زيست محيطى

عمدتاً افراد هستند

فايده‌ها

راه‌هاى مواصلاتى جديد، امکانات تفريحى و فروشگاه‌هاى جديد، افزايش ارزش دارائى‌ها

اثر نمايشى مثبت (مانند مراقبت‌هاى بهداشتى و آموزش بهتر)

بهبود يک منظره

هزينه‌ها

کاهش ارزش دارائى‌ها، تورم

ازدحام در رفت و آمد اتومبيل‌ها و مردم، افزايش جرايم، اثرات تظاهرى منفى

خراب شدن منظره‌ها و نماى محيط (آلودگى تصويري)، آلودگى صوتي، هوا و آب، زباله

دولت‌ها و رفاه اجتماعى

فايده‌ها

افزايش درآمدهاى مالياتى

ارتقاء فرهنگي، کاهش زيان مترتب بر مهاجرت

حفظ گياهان و جانوران

هزينه‌ها

هزينهٔ نگهدارى زيربناهاى جهانگردي، در صورتى‌که نظام اخذ هزينهٔ استفاده وجود نداشته باشد.

افزايش نيروهاى انتظامى و امنيتي؛ خدمات بهداشتى و درماني، جلوگيرى از آتش‌سوزي، هزينهٔ بهسازى و زباله‌ها

تخريب گياهان و جانوران

اثرات مورد نظر در اين جدول اثرات اقتصادى هستند (يعنى فوائد و هزينه‌هاى قابل محاسبه دارد) يا اثرات اجتماعى و زيست محيطى (يعنى برحسب پول قابل سنجش نيستند). هرچند اثرات اجتماعى و زيست محيطى توجه محققان زيادى را جلب کرده است اما روش‌شناسى ارزيابى اين اثرات، توانائى علم اقتصاد براى تحليل آنها را محدود مى‌کند.