خصوصیات رفتاری

شترمرغ‌ها عموماً از زندگى در بيشه‌زارها خوددارى نموده و به زندگى در دشت‌هاى باز تمايل دارند. اکثريت شترمرغ‌ها در دشت‌هاى باز که با علف‌هاى کوتاه فرش شده زندگى مى‌کنند. در اين مناطق شترمرغ‌ها به‌طور ايده‌آل براى بقاء تجهيز شده‌اند. پرهاى شترمرغ او را در مقابل صدمات ناشى از آفتاب محافظت کرده و در شب‌‌هاى سرد بيابان، دماى بدنش را کنترل مى‌نمايد.

شترمرغ در درجه حرارت‌هاى بالاتر دماى بدن را با عمل بال زدن تنظيم مى‌کند. در هواى بسيار گرم عمل نفس‌نفس زدن Panting، نيز مشاهده گرديده است. اين خصوصيات نيز، سازگارى شترمرغ را در موقعيت‌هاى طبيعى مختلف نشان مى‌دهد. همچنين بال‌هاى شترمرغ نقش اساسى را در هنگام اظهار تمايل به جفت و نيز موقع ترساندن دشمن ايفاء مى‌کند. حرکت مخصوص بال Kantling، نه تنها تمايل جفتگيرى پرنده را به جنس ماده نشان مى‌دهد بلکه در مقابله با رقيب نيز به‌کار مى‌رود. در مدت کوتاهى از حمله يا جفگيري، پرنده نر هر دو بالش را به‌طرف بالا مى‌برد.

رفتار خاضعانه‌اى که پرنده ماده متمايل به پرنده نر نشان مى‌دهد و نيز رفتار پرنده نرى که قصد نشان دادن آشيانه را به پرنده ماده دارد به اين صورت است که هر دو بال را باز نموده، پائين مى‌اندازد و متناوباً تکان مى‌دهد و سر را نيز پائين نگه مى‌دارد.

در حالت تهاجم، شترمرغ نر سر و گردنش را بالا نگه داشته و نيمه جلوى بدنش را بالا مى‌کشد و پرهاى دمش را راست مى‌کند و دو بالش را به سمت بالا نگه مى‌دارد. بالعکس يک پرندهٔ تسليم شده سر، گردن، دم و بال‌هايش را آويزان مى‌کند.

تغذيه شترمرغ‌ها

گردن بلند و چشمان تيزبين، شترمرغ را قادر به يافتن بى‌مهرگان کوچکى نموده است که جيره غذائى‌اش را تکميل مى‌نمايد. شترمرغ‌ها همه چيزخوار بوده و غذاهاى با کيفيت بالا را انتخاب و سريعاً جهت رشد سوخت و ساز نموده و مقدارى را نيز براى مواقع خشکسالى ذخيره مى‌نمايند. شترمرغ زمان زيادى از روز را جهت يافتن غذاى خود صرف مى‌کند. به همين دليل در دوران پيش از کرچي، يک شترمرغ بالغ حدود ۳۳ درصد از روز را جهت يافتن غذا صرف مى‌نمايد.

رفتارهاى توليدمثلى

در شروع دوران توليدمثل، شترمرغ‌هاى يک تا دوساله در اجتماعات مشخص توليدمثلي، توسط والدين خود رانده مى‌شوند. مرحله بعدى جنگ‌هاى تشريفاتى است که بين شترمرغ‌هاى نر به‌منظور نمايش آمادگى جفتگيرى و انتخاب زوجه‌هاى مناسب صورت مى‌گيرد. اين جنگ‌ها به‌وسيلهٔ شترمرغ‌هاى ماده مسن‌تر و داراى آمادگى قبلى براى جفتگيرى دامن زده مى‌شود.

به اين ترتيب دسته‌هاى توليدمثلى تازه شکل مى‌گيرد، اين دسته‌هاى توليدمثلى خود را از بقيه گله جدا نموده و به مناطق خاصى جهت توليدمثل مى‌روند. در فصل توليدمثل، شترمرغ نر روزها از قلمرو وسيع خود دفاع کره و شب‌ها با فريادهاى ويژه دوران جفتگيري، رقيبان را دور مى‌کند.

جفتگيرى با انجام همزمان اعمالى خاص شبيه غذاخوردن آغاز مى‌شود. در اين زمان شترمرغ نر فريادهاى بلندى (boo،booh، booooooh)، سر مى‌دهد. بعد از اينکه شترمرغ نر و ماده با اعمال سمبليک يک محل شنى فرضى را براى لانه خود انتخاب کردند و تمايل آنها را جهت ساختن آشيانه نشان دادند، شترمرغ نر رفتارهاى جنسى خود را به نمايش مى‌گذارد. روى زانوى خود نشسته و با حرکات پاروئى بال‌بال مى‌زند. هم‌زمان با اين حرکات گردنش را به شکل S خم کرده و سرش را با حرکات ريتمى از پهلوها به سمت پشت برده و به کپل خود مى‌زند. سر و گردن را با حرکات مارپيچى به جلو و عقب حرکت مى‌دهد، گلويش باد کرده و يک صداى ويژه از آن خارج مى‌شود.

شترمرغ ماده نيز با رفتار مطيعانه سر و گردن خود را نزديک به زمين نگه‌داشته، بال‌هاى خود را آويزان و دور از بدن نگه مى‌دارد و دم خود را آويزان مى‌کند و بدين‌ترتيب شترمرغ نر را براى جفتگيرى دعوت مى‌نمايد. سپس شترمرغ نر برروى ماده مى‌پرد، در حالى‌که شترمرغ ماده گردن خود را به‌صورت کشيده در سطح زمين نگه‌داشته و حرکاتى مانند جستجوى غذا را از خود نشان مى‌دهد.

شترمرغ نر پاى راست خود را بر پشت ماده گذاشته و شترمرغ ماده نيز کپل خود را طورى به سمت راست هل مى‌دهد که امکان تماس کلوآکى Cloacal Klss، را ميسر سازد. عمل جفتگيرى به‌طور متوسط ۵/۱ دقيقه به‌طول مى‌انجامد. در اين مدت شترمرغ نر براى حفظ تعادل خود به تکان دادن سر، گردن و بال‌هاى خود ادامه مى‌دهد. اندام تناسلى نرينه به رنگ قرمز و به‌حالت منبسط بعد از جفتگيرى به‌راحتى قابل مشاهده است.