تبیین جرم در نزد افراد

تأثير عوامل جرم‌زا بر حسب گرايش‌ها، استعدادها، آمادگى‌هاى روانى و ذهني، وضع خانوادگى از نظر تجرد و تأهل و اشخاص تحت سرپرستي، و نيز برحسب وضع تعليم و تربيت، سن و جنس، و حتى قدرت بدنى و ظرفيت تحمل مشکلات، تفاوت دارد. به‌عنوان مثال، بى‌سوادان، زودتر تحت تأثير ديگران قرار گرفته، مرتکب جرم مى‌شوند و غالباً عمل ارتکابى آنها خشن و بيرحمانه است و کمتر نشانى از دلسوزى و رحم و شفقت مى‌توان در آن يافت. در حالى که باسوادان به تزوير و ريا دست پيدا مى‌کنند و به کلاهبرداري، اختلاس، خيانت در امانت و نظاير آن مى‌پردازند؛ بدون آنکه در اغلب موارد گرفتار شوند. يکى از دلايل اين عدم گرفتار شدن‌ها، باسوادى و بينش ناشى از آن است.