پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

اقیقه


  نوروز
عيد نوروز نزد مردم فارس بسيار گرامى است و مردم از دو هفته پيش از تحويل سال نو، به استقبال آن مى‌روند. خانه‌تکانى مى‌کنند، شيرينى و تنقلات تهيه مى‌کنند و لباس نو مى‌دوزند.
  ازدواج
جوانى که قصد ازدواج دارد. موضوع را با خانواده خود در ميان مى‌گذارد. چنانچه خانواده، دختر معينى را در نظر داشته باشند، کار ساده است. در غير اين صورت به اين خانه و آن خانه براى خواستگارى مى‌روند. در مواردى نيز از زنانى به‌عنوان دلاٌله براى اين کار استفاده مى‌شود و آنها اين وظيفه را برعهده مى‌گيرند و پس از يافتن دختر مورد نظر به خانوادهٔ پسر معرفى مى‌نمايند و آنها براى خواستگارى اقدام مى‌کنند.
  بله‌برون
در صورت رضايت خانوادهٔ دختر در مراسم خواستگاري، خانواده عروس دربارهٔ داماد و خانواده‌اش تحقيق مى‌کنند و يک روز هم سرزده به خانهٔ داماد مى‌روند. پس از آن مراسم بله‌برون انجام مى‌شود. در اين مراسم تنى چند از برزگترهاى دو خانواده در منزل عروس جمع مى‌شوند و درباره مهريه، و ساير مسايل ضرورى صحبت مى‌کنند. اگر طرفين شرايط خاصى داشته باشند در اين جلسه مطرح مى‌شود تا به توافق برسند. سپس همه آنچه را که مطرح شده روى کاغذ مى‌آورند و در اصطلاح مى‌گويند رقعه نوشته شد. سپس روزى را تعيين مى‌کنند و به اتفاق عروس به بازار رفته و خريد مى‌کنند.
  رخت بردن
در اين مجلس دوستان عروس و داماد شرکت دارند که به آنها سورى مى‌گويند. سورى‌هاى داماد يک خياط همراه مى‌آورند تا اندازه عروس را بگيرد و پارچه‌هائى را که خريده‌اند با خود ببرد. مادر داماد نيز همراه پارچه مقدارى نقل و پارچه و هديه با خود مى‌آورد. در اين مجلس زن‌ها دايره مى‌زنند و واسونک مى‌خوانند. اين مراسم امروزه کمتر برگزار مى‌شود.
  عقدکنون
در فارس دو نوبت عقد مى‌گيرند. يکى عقد خصوصى است که نزديکان عروس و داماد در آن شرکت دارند و خطبهٔ عقد معمولاً در اين مجلس خوانده مى‌شود. مجلس عقد ديگر که همه دوستان و آشنايان دو خانواده در آن شرکت دارند. روز عقد خانواده داماد همه‌ چيز را به خانه عروس مى‌برند.
  دست بوسون
معمول است که داماد با يکى دو نفر از نزديکانش به خانه مادرزن برود و دست او را ببوسد. مادرزن در اين روز روى دامادش را بوسيده و هديه‌اى به دامادش مى‌دهد.
  عروسى
روز قبل از عروسى حجله مى‌بندند و برنج پاک مى‌کنند. اين مراسم با شادى و خواندن واسونک همراه است. عده‌اى به خانه عروس رفته و عروس را مى‌آورند. وقتى خواستند عروس را ببرند پدر عروس تا قباله را از ياران داماد نگيرد، اجازه بردن عروس را نمى‌دهد. وقت رفتن خواهران داماد زيربغل عروس را مى‌گيرند و آينه سنگى بزرگى مقابل او گرفته و به‌طرف خانه داماد حرکت مى‌کنند. نرسيده به خانه، داماد به پيشواز عروس مى‌آيد و عروس را با خود به خانه مى‌برد. در حجله، بزرگتر خانواده دست عروس و داماد را در دست هم مى‌گذارد. در حجله انگشت‌هاى کوچک عروس و داماد را با گلوب مى‌شويند و عروس و داماد سکه‌هائى را که در دست دارند، در ظرفى که زير دستشان است مى‌اندازند. اين گلوب را پاى درخت سبزى مى‌ريزند.
داماد در حجله، هديه‌اى به‌نام روز گشا به عروس مى‌دهد. در حجله بر سر عروس و داماد نقل مى‌‌ريزند. صبح روز بعد داماد به ديدن مادرزن مى‌رود. ضمن دست‌بوسي، او را به خانه خود مى‌آورد. هدايائى را که براى عروس و داماد مى‌آورند، صبح عروسى به همه نشان مى‌دهند. در شيراز به اين هدايا 'گل' مى‌گويند.
  پاگشا
هفته بعد از عروسى در شيراز رسم است که پدر عروس، داماد و يارانش را به شام يا ناهار دعوت مى‌کند. بعد از آن نوبت ديگران مى‌رسد.
  اقيقه
از رسوم معمول در بين دوانى‌ها، رسم اقيقه است. اين رسم در گذشته در روزهفتم انجام مى‌شد، اما امروزه موعد خاصى براى آن قايل نيستند. انجام اين کار تا هفت سالگى کودک هم ممکن است به‌طول بيانجامد . اما تا هنگام اجراى اين مراسم نبايد موى سر کودک تراشيده شود.
  عروسى درخت نارنج
در شيراز رسم بر اين است که اگر درخت نارجى که در خانه است، بار ندهد يا نارنج کم بدهد، آن را عروس کنند و برايش مراسم عروسى بگيرند. در اين مراسم زنان همسايه دعوت مى‌شوند. همه جمع مى‌شوند و زن صاحب‌خانه اره‌اى برداته تا شاخه‌اى از درخت را ببرد. يکى از زنان همسايه واسطه مى‌شود و سپس تور نازکى روى درخت مى‌کشند و شکر پنير روى درخت مى‌پاشند، کِل مى‌زنند، شادى مى‌کنند و باور دارند که سال بعد فصل بهار بار نارنج خواهند داشت.
  آب مقدس حوض ماهى‌ها
در فارس پيش از اين سه حوض ماهى وجود داشت. با خشک‌ شدن حوض ماهى فسا اکنون حوض شيراز وزرقان داير است. مراسمى که براى اين دو حوض وجود دارد، تقريباً مشابه است. حوض ماهى آرماگاه سعدى هم سطح زمين و مظهر قنات و چشمه است. اين آب پيش از حيات سعدى و حتى در ايران باستان وجود داشته و مقدس بوده است. براساس نوشته 'ابن‌بطوطه' سعدى اين حوض هشت ضلعى را ساخته است. مراسم و باورهاى مردم شيراز و اطراف آن، تا سال ۱۳۲۷ ش که سال تخريب آرامگاه سعدى و تجديد بناى آن است، بسيار ضرورى و حائز اهميت بود. تا آن زمان هر سال حدود ده هزار نفر در چهلمين روز پس از عيد نوروز در محوطه جلوى آرامگاه سعدى جمع مى‌شدند و آش نذرى (ديگ جوش) مى‌پختند و تمام روز شادى مى‌کردند و بر اين باور بودند که يک ماهى قرمز که يک حلقه طلائى در بينى دارد، در آب بالا مى‌پرد و مى‌رود. ماهى‌هاى اين آب مقدس است و هيچ‌کس حق صيد آنها را ندارند.
امروزه هنوز مردم بر اين باور هستند و در حضو ماهى سکه مى‌اندازند تا آرزوهايشان برآورده شود. در زرقان مراسم آن همچنان برپا مى‌شود.
مردم شيراز و اطراف، باورهاى خاصى نسبت به حوض ماهى دارند. عده‌اى معتقدند صاحب اين آب، حضرت امام حسن (ع) است. در دورهٔ پيش از ساخت بناى جديد آرامگاه در روز چهارشنبه‌سورى آب‌تنى انجام مى‌شود و اعتقادات ديگرى چون استفاده از آب آن براى بخت‌گشائي، باطل کردن سحر و جادو.


همچنین مشاهده کنید