محدودیت‌ها

يکى از روش‌هاى عمده در کسب اطلاعات استفاده از منابع اطلاعاتى تدوين شده و قابل دسترس است که غالباً منابع دست دوم به حساب مى‌آيند. در اين روش، جمع‌آورى‌کنندگان اطلاعات به منابع مختلف مراجعه مى‌کنند و آنچه را که دربارهٔ مسئلهٔ مورد نظر نگاشته شده است يادداشت مى‌نمايند.

اين روش هنگامى مورد استفاده قرار مى‌گيرد که کسب اطلاعات از طريق روش‌هاى ديگر ممکن نباشد. در اين حالت، پرسشگر ابتدا براى پيدا کردن منابع مورد نياز به مطالعه مى‌پردازد و سپس به قسمت‌ەائى که اين منابع وجود دارند مراجعه و اطلاعات لازم را جمع‌آورى مى‌کند.

اين روش در تمامى زمينه‌ها حتى اگر اطلاعات در حد اوليه و ابتدائى موجود باشد مى‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. در اين روش معمولاً اطلاعات بيشتر و وسيعترى به‌دست مى‌آيد و اين امکان نيز حاصل مى‌شود که از ساير روش‌ها در جهت تکميل اطلاعات استفاده شود.

در اين روش بايد سعى شود بيشتر از منبعى استفاده گردد که با موضوع مورد نظر ارتباط مستقيم داشته باشند. نارسائى‌هاى فرد مطالعه‌‌کننده نبايد در ماهيت اطلاعات اکتسابى تغييراتى پديد آورد که در آن صورت اعتبار اطلاعات مورد ترديد قرار خواهد گرفت.

مزايا

از بارزترين مزيت‌هاى استفاده از منابع و مأخذ، آگاهى يافت فرد کسب‌کنندهٔ اطلاعات و ارتقاء بينش او در نتيجهٔ مطالعه است که سبب مى‌شود ماهيت قضيه را آگاهانه بشناسد. اين روش کم‌ هزينه است؛ پرسشگر در مدت زمانى محدود مى‌تواند نتايج فراوان به‌دست آورد و مطالعه‌کنندگان را نسبت به آنچه مى‌دانند آگاه سازد. مزيت ديگر اين روش تنوع منابع است و به هر يک از آنها مى‌ةوان بارها مراجعه کرد.

محدوديت‌ها

منابع مورد استفاده در اين روش منابع دست اول نيستند و غالباً حاوى تعبيرها، تفسيرها و نتيجه‌گيرى‌هائى است که ممکن است بر فرد مطالعه‌کننده اثر گذارند و برخى مواقع مطلب را به‌ جهتى خاص سوق دهند که از مسير اصلى فاصلهٔ بسيار داشته باشد؛ در اين صورت آنچه حاصل مى‌شود حداقل با آنچه در اول کار مورد نظر بوده تفاوت مى‌کند. محدوديت ديگر دسترسى نداشتن به نگارندگان يا تهيه‌کنندگان منابع است؛ و سؤالات يا بايد به‌وسيلهٔ افرادى که با موضوع ارتباط دارند پاسخ داده شود يا بدون جواب بمانند، در هر دو حالت اصالت و کفايت مطالب گرد‌آورى شده (اگر نکتهٔ ابهامى در آنها باشد) مورد ايراد خواهد بود.

آنچه اجمالاً بيان شد مبين آن است که هيچ‌يک از روش‌هاى مورد بحث کامل نيست و نمى‌تواند به تنهائى کليت مطلوب و بى‌نقصى را دريک مجموعهٔ اطلاعاتى عرضه کند. لذا براى تهيهٔ مجموعهٔ اطلاعاتى قابل اعتماد توصيه مى‌شود از طريق تلفيق روش‌هاى قابل استفاده محدوديت‌ها را کاهش و مزايا را افزايش داد تا قابليت اعتماد، کارآئى و بهره‌دهى مجموعهٔ اطلاعات به‌دست آمده تقويت شود.