۱۸۶۶ م. حماسه خط تلگراف ماوراء اقیانوس اطلس

۱۸۶۶ م. حماسه خط تلگراف ماوراء اقيانوس اطلس

پيروزى بر اعماق درياها به‌وسيله خطوط تلگرافي، عبارت از توفيق در انجام يکى از مهم‌ترين و مشکل‌ترين اقداماتى بود که تاکنون به‌دست آدمى انجام گرفته و نوع بشر را به شور درآورده است، اقدامى آنقدر عظيم و جسارت‌آميز که سال‌هاى متمادى آن را وهم کامل و خواب و خيال مطلق تصور مى‌کردند. اقدامى که تمام موانع و مشکلات طبيعى در راه عدم موفقيت آن دست اتحاد به هم دادند. اين اقدام عبارت از ارتباط دو قاره اروپا و آمريکا با يکديگر به‌وسيله خط تلگرافى از زير اقيانوس اطلس بود. انجام عمليات اين حرکت بزرگ که مدت ده سال به طول انجاميد بدون ترديد يکى از درخشان‌ترين صفحات تاريخ ارتباطات و اطلاعات در تمدن بشرى مى‌باشد. در راه انجام اين اقدام مهم، ارزش علمي، قدرت تصور فني، شجاعت بدنى و تهور اخلاقى همه با هم به‌طور مساوى نقش خويش را ايفاء کردند. بر عهده ما است که با درجات مساوى از تحسين و تقدير هر يک از افراد زير که در اين اقدام نقش اساسى بازى کرده‌اند خوددارى نکنيم.

سرمايه‌دار بزرگ آمريکائى سايروس فلد Cyrus Fild - 1892- 1819 که مخارج مالى اين کار را تمام و کمال عهده‌دار گشت و بزرگ‌ترين و بى‌رحمانه‌ترين عدم موفقيت‌هائى که ايجاد گشت در تصميم او خللى به‌وجود نياورد؛ مهندس آمريکائى چارلز برايت (Charles Bright،۱۸۸۸ - ۱۸۳۲) که اين اژدهاى عظيم به طول ۴۰۰۰ کيلومتر را ساخت و تمام امور فنى قرار دادن آن را شخصاً تحت نظر گرفت. فيزيکدان بزرگ انگليسى ويليام تامسون که بعدها لرد کلوين (Lord Kelvin،۱۹۰۷ - ۱۸۲۴) لقب يافت که در نتيجه اکتشافات علمى خود و تجاربى که روى خطوط زيردريائى موجود انجام داد، پيش‌بينى کرد که خط مزبور قطعاً کار خواهد کرد و به منظور انجام آن روش‌ها و اسباب‌هاى لازم را ابداع کرد و بعدها تمام فن الکتريسيته صنعتى بر اين اکتشافات متکى شد؛ و بالاخره تمام کارگران و ملاحانى که براى نصب خط مزبور در سخت‌ترين شرايط قابل‌تصور با طوفان‌هاى سهمناک مبارزه کردند و بسيار اتفاق افتاد که امواج اقيانوس آنان را درربود و يا بدن ايشان را در نتيجه برخورد با خط تلگرافى قطعه‌قطعه کرد و همگى ايشان جان خود را براى انجام اين کار بزرگ فدا کردند.

اين داستان بيشتر به رمان‌هاى پُرحادثه شبيه است تا به انجام کارى علمي، براى ما غيرممکن است که بتوانيم شرح آن را به‌طور کامل بيان کنيم. خواننده اين مطلب بايد اکتفاء کند به اينکه: يکى از شب‌هاى سال ۱۸۵۴ را در نظر مجسم سازد که سايروس‌ فلد در يکى از هتل‌هاى شهر نيويورک با مهندسى به‌نام گيسبورن (Gisborne) مشغول مذاکره است. مهندس مزبور که ابتدا به فکر ايجاد خط افتاده بود، سرمايه‌دار را مجاب مى‌سازد و به اتفاق درباره شرايط انجام آن گفتگو مى‌کنند و سايروس فلد تصميم مى‌گيرد که ثروت خود را در اين راه صرف کند و از تمام جوانب ممکن شروع به تحقيق و کسب اطلاع مى‌کند. مقامات رسمى از ايشان پشتيبانى مى‌کنند، افکار عمومى بهترين نظر را درباره اين اقدام دارد. پول و ثروت، کمک‌هاى فنى و استقبال عمومى همه بدرقه اين راه مى‌شوند. همه چيز غير از اقبال مساعد، زيرا در روز ششم اوت سال ۱۸۵۷ که کشتى انگليس آگاممنون و کشتى آمريکائى نياگارا خاک ايرلند را ترک کردند و هرکدام نيمه‌اى از خط تلگرافى را برداشتند. تقدير نامساعد نيز همراه آنها روانه شد و به سهولت دست از سر آنها برنداشت.

روز سيزدهم ماه اوت کابل تلگرافى پاره شد. فوراً کابل ديگرى ساختند ولى آن هم در روز ۱۲ ژوئن سال بعد پاره گرديد. بلافاصله آن را تعمير کردند، اما بار ديگر در روز ۲۹ ژوئن پاره شد. روز پنجم اوت ۱۸۵۸ بالاخره آگاممنون موفق شد که يک سر کابل را به والانسيا (Valantia) در ايرلند برساند و حال آنکه نياگارا سر ديگر کابل را در خليج ترينيته (Trinite) واقع در عرض جديد نيوفاندلند (Newfoundlind) پياده مى‌کرد. اما سايروس فلد و ملکه انگلستان ويکتوريا، رئيس جمهور ممالک متحده آمريکا هنوز کاملاً تبريکات متقابل را رد و بدل نکرده بودند که خط تلگرافى مزبور کاملاً لال و گنگ شد و ماحصل چهار سال کوشش و استقامت تبديل به هيچ گرديد. اما سيروس فلد و سهامداران او و حکومت‌هاى دو کشور نااميد نشدند. فيزيکدانان را از ماجرا باخبر ساختند و از آنها کمک خواستند. ويليام تامسون شروع به مطالعه نظرى عميقى کرد و ماحصل کوشش‌هاى او پيدايش معادلاتى است که به معادلات تلگرافچى معادله ديفرنسيالى است که بعدها موارد استعمال متعدد در فيزيک داشت موسوم و نيز به همين منظور گالوانومتر با قطب‌نماى متحرک و دستگاه ثبت کننده سيفون‌دار را اختراع کرد. هموطن او وتستون و مهندس کرومول وارلى (Cromwellwarley،۱۸۸۳ - ۱۸۲۸) و جرج استوکى (Gorges Stokes،۱۹۰۳ - ۱۸۱۹)، رياضى‌دان و نيز مهندس آلمانى ارنست فون زيمنس (Ernest Von Siemens) تلاش کردند که با دقيق‌ترين وضع ممکن اين موضوع را روشن سازند که ساختمان کابل و شرايط قراردادن آن و طرز عمل مجموعه چگونه بايد باشد.

به اين منظور کابل مزبور به نحوى ساخته شد که بهترين شرايط ممکن براى نصب و عمل آن موجود باشد. اين بار طول آن را معادل ۴۷۶۰ کيلومتر و قطر آن را ۲۷ کيلومتر اختيار کردند و مقاومت آن در مقابل انقطاع ۷۸۶۰ کيلوگرم بود کشتى گريت ايسترن در روز ۱۵ ژوئيه سال ۱۸۶۵ به راه افتاد و با سرعتى معادل ۶ مايل دريائى ۱۱ کيلومتر سرعت در هر ساعت کابل‌گذارى داشت. اين کابل با صمغ گوتاپرکا (Guttapercha) که از جزاير سوند (Sonde) مى‌آوردند( مجمع‌الجزاير سوند در جنوب شرقى شبه جزيره مالاکا در اقيانوس کبير واقع است و امروز جزء کشور اندونزى مى‌باشد.) عايق و از ۱۰ سيم فولادى آغشته به کنف و گوتاپرکا که بدور آن پيچيده شده بود به قرقره‌ها پيچيده شد. در ۲۳ ژوئيه کابل از حرکت باز ايستاد کشش کابل غيرممکن گرديد، ناچار کابل را بالا کشيدند و تعمير کردند و به آب انداختند اما چهار روز بعد همين حادثه تکرار شد. روز دوم اوت دوباره کابل قطع شد. خوشبختانه توانستند با کمک لنگرهائى که به اين منظور تهيه شده بود از سقوط آن به عمق اقيانوس جلوگيرى کنند. اما هنوز آن را بالا نياورده بودند که خود لنگرها پاره شدند. اين کار سه بار متوالى تکرار شد و کشتى ناچار به انگلستان بازگشت تا مواد جديد و مستحکمى را جهت ساخت کابل به‌دست آورند. خوب است بار ديگر سرسختى و پايدارى سايروس فلد را ستايش کنيم. همه کارها را از سر گرفتند. در حاليکه اسباب و لوازم تازه و پيشرفته‌تر و کابل جديد در اختيار بود روانه اقيانوس شدند. اين بار تقدير شوم خسته شد و دست از مقاومت کشيد و پس از سال‌ها کوشش و حادثه‌هاى پى‌درپى کشتى گريت ايسترن در روز ۲۷ ژوئيه سال ۱۸۶۶ پس از ۱۰ سال تلاش به نيوفاوندلند رسيد و رؤياى ارتباط تلگراف بين اروپا و آمريکا به حقيقت پيوست.

پس از اتصال و استقرار کابل روز افتتاح فرا رسيد. ملکه انگلستان ويکتوريا و پرزيدنت آندريو جانسون رئيس جمهور آمريکا يک پيام را با هشت کلمه در دقيقه رد و بدل کردند. بعد از پيروزى بر خط اقيانوس اطلس خطوط تلگرافى در زير آب با سرعت گسترش يافت چنانکه در سال ۱۹۱۰ طول آنها به ۴۶۷،۰۰۰ کيلومتر رسيد. کشتى گريت استرن (Great Eastern) داراى سرگذشت جالبى بود. اين کشتى در سال ۱۸۵۷ ساخته و به آب انداخته شد. کشتى داراى ۲۱۱ متر طول و در زمان خود بزرگ‌ترين کشتى در دنيا بود. هنگام به آب انداختن چندين کارگر را هلاک کرد و هنوز چندى از کار او نگذشته بود که کمپانى کشتيرانى که مالک آن بود ورشکست شد و آن را به يک پنجم قيمت واقعى فروختند. در اولين مسافرتى که انجام داد. ديگ گرم کشتى منفجر شد و چندين ملاح کشته شدند و فرمانده کشتى غرق شد و هنوز وارد بندرگاه نشده بود که مأمورين دادگسترى آن را ضبط کرده و تصميم گرفتند که کشتى مذکور را اوراق نمايند. کمپانى تلگراف اقيانوس اطلس از ماجرا آگاه شد و به دادِ کشتى رسيد و آن را از نابود شدن نجات داد و کشتى مربوطه را خريدارى نمودند. پس از تعميرات با اطمينان خاطر آن را براى حمل قرقره‌هاى کابل و تجهيزات آماده کردند. کشتى که مى‌رفت براى هميشه نابود گردد، ناگهان با تغييرى سرنوشت جاويدى در تاريخ کابل‌گذارى اقيانوس اطلس از خود به جاى گذاشت.