سردرد و درد صورت

علل سردرد در جدول (تقسيم‌بندى سردرد) خلاصه شده است. قدم اول - اتيولوژى‌هاى جدى را از اتيولوژى‌هاى خوش‌خيم تميز دهيد. نشانه‌هائى که شک به وجود يک علت جدى را برمى‌انگيزد در جدول (سمپتوم‌هاى سردرد که حاکى از يک اختلال زمينه‌اى جدى هستند) فهرست شده‌اند؛ علت‌هاى جدى در جدول (علل جدى سردرد) خلاصه شده‌اند. شدت سردرد به‌ندرت داراى ارزش تشخيص است. محل سردرد مى‌تواند نشانهٔ درگيرى ساختمان‌هاى آن موضع باشد (درد تامپورال در آرتريت سلول ژانت، درد صورت در سينوزيت). آنوريسم پاره شده (شروع ناگهاني)، سردرد کلاستر (در عرض ۳-۵ دقيقه به اوج خود مى‌رسد) و ميگرن (در طى دقايق تا ساعت‌ها شروع مى‌شود) از نظر زمان به حداکثر رسيدن شدت سردرد با هم فرق مى‌کنند. آزمون‌هاى درمانى با داروهاى مختلف به‌علت وجود تعداد فراوان پاسخ‌دهندگان به پلاسبو (تقريباً ۳۰%) اطلاعات تشخيصى فراهم نمى‌کنند. تحريک سردرد به‌وسيله عوامل محيطى نشان‌دهندهٔ يک علت خوش‌خيم است.

تقسيم‌بندى سردرد

	- ميگرن
		ميگرن بدون اورا
		ميگرن همراه با اورا
		ميگرن افتالموپلژيک
		ميگرن رتينال
		سندرم‌هاى کودکى دوره‌اى که ممکن است پيشقراول يا توأم با ميگرن باشند
		اختلالات ميگرنى که در معيارهاى فوق نمى‌گنجند
	- سردرد نوع - تنشن
		سردرد نوع تنشن دوره‌اى
		سردرد نوع تنشن مزمن
	- سردرد کلاستر و همى‌کرانياى ناگهانى مزمن
		سردرد کلاستر
		همى‌کرانياى ناگهانى مزمن
	- سردردهاى متفرقه بدون همراهى با ضايعات ساختارى
		سردرد خنجرى ايديوپاتيک
		سردرد فشارنده اکسترنال
		سردرد ناشى از تحريک سرد
		سردرد سرفه خوش‌خيم
		سردرد ورزشى خوش‌خيم
		سردرد همراه با فعاليت جنسى
	- سردرد همرا با تروماى سر
		سردرد پس از تروماى حاد
		سردرد پس از تروماى مزمن
	- سردرد همراه با اختلالات عروقى
		اختلالات سربروواسکولار ايسکميک حاد
		هماتوم اينتراکرانيال
		خونريزى ساب‌آراکنوئيد
		مالفورماسيون عروقى پاره نشده
		آرتريت
		درد شريان کاروتيد يا ورتبرال
		ترمبوز وريدى
		هيپرتانسيون شريانى
		ساير اختلالات عروقي
	- سردرد همراه با اختلالات اينتراکرانيال غير عروقى
		فشار CSF بالا
		فشار CSF پائين
		عفونت اينتراکرانيال
		سارکوئيدوز و ساير بيمارى‌هاى التهابى غير عفونى
		مربوط به تزريقات اينتراتکال
		نئوپلاسم اينتراکرانيال
		همراه با ساير اختلالات اينتراکرانيال
	- سردرد همراه با مصرف مواد مخدر يا هنگام ترک آن
		سردرد القاء شده با مصرف مزمن مواد مخدر يا در معرض آنها قرار گرفتن
		سردرد القاء شده با مصرف مزمن مواد مخدر يا در معرض آنها قرار گرفتن
		سردرد در اثر ترک مواد مخدر (به‌دنبال استفاده حاد)
		سردرد در اثر ترک مواد مخدر (به‌دنبال مصرف مزمن)
	- سردرد همراه با عفونت غيرسفاليک
		عفونت ويرال
		عفونت باکتريال
		عفونت‌هاى ديگر
	- سردرد همراه با اختلالات متابوليک
		هيپوسکى
		هيپرکاپنه
		مخلوط هيپوکسى و هيپرکاپنه
		هيپوگليسمى
		دياليز
		ناهنجارى متابوليک ديگر
	- سردرد يا درد صورت همراه با اختلال ساختمان‌هاى فاسيال يا کرانيال
		استخوان کرانيال
		چشم‌ها
		گوش‌ها
		بين و سينوس‌ها
		دندان‌ها، آرواره و ساختمان‌هاى مربوطه
		بيمارى مفصل تامپور و منديبولار
	- نورآلژى کرانيال، درد تنه عصب، درد ناشى از قطع فيبرهاى اعصاب حسى
		درد دائمى (در مقايسه با دردهاى شبيه تيک)، منشاء اعصاب کرانيال
		نورآلژى ترى‌ژمينال
		نورآلژى گلوسوفارنژيال
		نورآلژى نرووس اينترمديوس
		نورآلژى سوپريور لارنژه‌آل
		نورآلژى اکسيپيتال
		علل سانترال سردرد و درد صورت غير از تيک دولورو
	- سردرد غير قابل تقسيم‌بندى

سمپتوم‌هاى سردرد که حاکى از يک اختلال زمينه‌اى جدى هستند

	'بدترين' سردردى که فرد تاکنون تجربه کرده است
	اولين سردرد شديد
	سردرد تحت حاد که در طى روزها يا هفته‌ها بدتر مى‌شود
	معاينه نرولوژيک غيرطبيعي
	تب يا علائم سيستميک توضيح داده نشده
	قبل از سردرد استفراغ وجود داشته باشد
	با خم شدن، بالا رفتن، سرفه القاء شود
	خواب را بر هم بزند يا بلافاصله بعد از بيدار شدن ايجاد شود
	بيمارى سيستميک شناخته شده
	شروع آن بعد از ۵۵ سال باشد

علل جدى سردرد

	علت				سمپتوم‌ها
	مننژيت				سفتى گردن، سردرد،پاپيل ادم؛ همراه با حرکات چشم‌ها، ممکن است با تب همراه نباشد، LP راه تشخيص است.
	خونريزى اينترکرانيال				سفتى گردن، ممکن است با تيرگى شعور يا تشنج همراه نباشد. ارزيابى با CT  و اگر منفى باشد با LP انجام مى‌گيرد.
	تومور مغز				در صورتى‌که سردرد جديد با بدخيمى سيتميک شناخته‌شده‌اى همراه باشد شک زيادى به‌ وجود آن مى‌رود. سردرد غير اختصاصى به‌عنوان سپتوم اوليه در ۳۰% موارد؛ ممکن است بيمار را از خواب بيدار کند. اگر همره با گالاکتوره باشد بايد آدنوم ترشح‌کننده پرولاکتين را در نظر داشت. استفراغ قبل از شروع سردرد نشان‌ دهنده تومور پوستريور فوسا است.
	آرتريت تمپورال				بيماران سالمند (بيش از ۵۰ ساله)؛ سردرد، کلوديکاسيون فک، درد در اندام پروگزميال، تارى ديد، تب يا کاهش وزن، تندرنس جمجمه شايع است. ESR معمولاً بالا مى‌رود، براى تشخيص از بيوپسى شريان تمپورال استفاده مى‌شود.کورى درمان نشده در ۵۰% موارد وجود دارد. از گلوکوکورتيکوئيدها استفاده مى‌شود (پردنيزون ۸۰mg/d به‌عنوان دوز اوليه)
	سودوتومور سربرى				سردرد، پاپيل ادم، بدون علائم فوکال نورولوژيک، در زنان جوان و چاق ايجاد مى‌شود، فشار بازکننده در LP افزايش يافته، در MRI هيچ ضايعه تودهُاى ديده نمى‌شود. درمان: پيشگيرى از کوري؛ استازولاميد (۲۵۰-۱۲۵ ميلى‌گرم خوراکى سه بار در روز)، LPهاى مکرر، فنستراسيون عصب اپتيک
	گلوکوم				چشم درد شديد، چشم معمولاً قرمز است و مردمک گشاد است. ممکن است تهوع، استفراغ وجود داشته باشد.