غربالگری چند مرحله‌ای

غربالگرى همگانى

غربالگرى همگانى يعنى غربالگرى همه جمعيت يا زيرگروهى از جمعيت، براى مثال غربالگرى همه بالغين. اين غربالگرى براى همه انجام مى‌شود، صرف‌نظر از اينکه فرد مورد آزمايش خطر ابتلاء به بيمارى مورد مطالعه (مثل سل) را دارد يا خير.

غربالگرى همگانى درگذشته حمايت‌هاى تشويق داشته است. به‌هرحال هرگاه تعدادى از غربالگرى همگنى مورد بازنگرى جدى قرار گرفته‌اند، استفاده از آنها در بسيارى موارد توجهى منطقى نداشته است. بنابراين غربالگرى‌هاى همگانى فکر نشده، اقدام پيشگيرى مؤثرى نيست مگر اينکه با درمان مناسبى همراه باشد که بتواند دوره بيمارى را کوتاه کند و يا در پيامد نهائى آن دخالت داشته باشد.

گروه‌هاى در معرض خطر (انتخابى)

غربالگرى در صورتى بيشترين بهره‌ورى را دارد که در گروه‌هاى انتخاب شده يا در معرض خطر بالا انجام شود. اين گروه‌ها براساس تحقيقات اپيدميولوژيک مشخص مى‌شوند. براى مثال، از آنجائى‌که سرطان دهانه رحم در طبقات بالاى اجتماعى کمتر اتفاق مى‌افتد، غربالگرى سرطان دهانه رحم در طبقات پائين اجتماعى احتمال کشف موارد جديد را افزايش مى‌دهد.

يکى از زيرگروه‌هاى جمعيتى خانواده‌هائى هستند که يک بيمارى خاص در آن خانواده رخ مى‌دهد (مثل ديابت، فشار خون بالا و سرطان پستان). با غربالگرى افراد ديگر خانواده (و فاميل نزديک)، پزشک مى‌تواند موارد جديدى را در خانواده شناسائى کند.

اخيراً اپيدميولوژيست‌ها مفهوم غربالگرى براى بيمارى را به غربالگرى براى عوامل خطر گسترش داده‌اند، چرا که اين عوامل واضحاً قبل از ظهور بيمارى واقعى وجود دارند. براى مثال بالا بودن کلسترول خون همراه با خطر بالا براى بروز بيمارى عروق کرونر قلب مى‌باشد. عوامل خطر، خصوصاً آنها که طبيعت پاتوفيزيولوژيک مثل بالا بودن کلسترول خون يا بالا بودن فشار خون دارند، تحت تأثير مداخلات موثر، قرار خواهند گرفت. به‌اين‌ ترتيب اقدامات پيش‌گيرانه، قبل از بروز بيماري، قابل‌ اجراء هستند. در صورتى‌که از آزمون‌هاى غربالگرى براى افراد در معرض خطر بالا استفاده شود علاوه بر کارآئي، استفاده اقتصادى از منابع نيز، رخ مى‌دهد.

غربالگرى چند مرحله‌اى

غربالگرى چند مرحله‌اى عبارت است از: کاربرد هم‌زمان و يا چند آزمون غربالگرى در گروه بزرگى از مردم در يک زمان، به‌جاى اينکه آزمون‌هاى غربالگرى را تک‌تک، براى هر بيمارى به‌کار ببرند. در اين روش ممکن است از يک پرسش‌نامه بهداشتي، معاينه بالينى و طيف وسيعى از اقدامات پژوهشى (مثل آزمون‌هاى شيميائى خون‌شناسى بر روى خون و نمونه ادرار و يا بررسى عملکرد ريوي، شنوائى‌سنجى و بينائى‌سنجي) استفاده گردد. همه اين اقدامات با کارکنان مناسب و تجهيزات سازماندهى شده به‌سرعت قابل انجام است.

غربالگرى چند مرحله‌اى تا مدتى پيش، محبوبيت قابل‌ ملاحظه‌اى برخوردار بود، تا اينکه شواهد به‌دست آمده از مطالعات شاهددار تصادفى شده در انگلستان و آمريکا نشان داد که غربالگرى‌هاى چند مرحله‌اى هيچ تأثيرى در کاهش مرگ و مير و ابتلاء جامعه ندارد. از طرف ديگر اين نوع غربالگرى هزينه خدمات بهداشتى را بدون آنکه نفعى به‌ همراه داشته باشد افزايش مى‌دهد. به‌علاوه در غربالگرى چند مرحله‌اي، آن‌چنانکه در حال حاضر انجام مى‌شود بيشتر آزمون‌ها معتبر نيستند. اين مشاهدات استفاده از غربالگرى‌هاى چندمرحله‌اى را مورد ترديد قرار داده‌اند.