پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

زبان و دین


- زبان:
زبان به‌عنوان پايه و ستون فرهنگى هر قوم، ميراث فرهنگى را از نسلى به نسل ديگر انتقال مى‌دهد. در ميان اعضاءِ هر خانوادهٔ بزرگ قومى - زبانى در ايران، فرهنگ مشترکى وجود دارد. مردم جامعه‌هاى ايلى در ايران شامل گروه‌هاى مختلف قومى - زبانى مانند لر، کرد، بلوچ، عرب، ترک، فارس مى‌باشند که زبان‌ها و گويش‌هاى مختلفى دارند. اين زبان‌ها و گويش‌ها جزءِ زبان‌هاى ايرانى و به‌عنوان شاخه‌اى از زبان هند و ايرانى يا آريائى هستند، البته به‌جز زبان ترکى و ترکمنى و عربى که غير ايرانى هستند.
در اين ميان رايج‌ترين و مهم‌ترين اين زبان‌ها در ايلات و عشاير ايران، زبان‌هاى کردي، لري، فارسى و بلوچى هستند که در گويش‌هاى مختلف به‌کار مى‌روند.
- دين:
دين و مذهب در جامعه‌هاى ايلى ايران عملکرد و نمود خاصى دارد. اين مذهب آميزه‌اى است از الگوهاى اسلامى برآمده از احکام و تعاليم مذهب تشيع و تسنن به همراه باورها و تلقى‌هاى ديرينهٔ سنتى ايراني.
باور به برخى پديده‌هاى طبيعى مثل درخت و آب و اعتقاد به ارتباط آنها با عالم قدسي، بخشى از جهان‌بينى و عقايد مذهبى مردم ايلى - عشيره‌اى را شکل‌ مى‌دهد و نمود آن در مناسک و رفتارهاى مذهبى - آئينى آنها نمايان است.
دين و مذهب در جامعه‌هاى ايلى با شکل مذهب در جامعه‌هاى ديگر متفاوت است. اين تفاوت‌ها مذهب عامهٔ مردم را در اين گونه‌ جامعه‌ها تعيين مى‌کند.
در مذهب رايج در ميان ايلات و عشاير ايران، تشيع و تسنن است. و در اين بين، شيعه بيشترى پيروان را دارد. اهل سنت نيز بيشتر از مکتب شافعى و خنفى پيروى مى‌کنند. عشاير کرد و کردستان بيشتر سنى شافعى و عشاير کرد کرمانشاه و ايلام بيشتر شيعه هستند. بلوچ‌ها و ترکمن‌ها، بيشتر سنى حنفى و لرهاى لرستان، بختياري، کهگيلويه و نيز عشاير ترک قشقائى و طايفه‌هاى کرد و ترک و فارس پراکنده در خراسان و شرق ايران و اکثر قبيله‌هاى عرب خوزستان شيعه هستند.
گروه‌هائى از مردم لر و کرد و بلوچ در جامعه‌هاى ايلي، به‌خصوص جامعه‌هاى ايلى يکجانشين از دو طريقت قادرى و نقش‌بندى پيروى مى‌کنند. نقش‌بندى‌ها خود را صوفى مى‌خوانند و در خانقاه‌هاى محلى گرد مى‌آيند و ذکر مى‌گويند؛ حال آنکه قادرى‌ها خود را درويش مى‌نامند و در تکيه‌هاى سادهٔ روستائى گرد مى‌ايند. اهل حق يا على‌اللهى‌ها نيز گروهى از ايلات و عشاير کرد و لر و ترکمن به‌خصوص لک، کلهر، زنگنه، سگوند و ... هستند که در کردستان، کرمانشاه، همدان و لرستان پراکنده هستند. اين گروه اعتقاد به حلول و تجسد روح دارند و هر هفته در جمخانه جمع مى‌شوند و ذکر مى‌گويند و قربانى مى‌کنند.


همچنین مشاهده کنید