پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

۱۷۵۱ م. نخستین دایرةالمعارف زندگی‌نامه‌ای


  ۱۷۰۱ م. کتابخانه دانشگاه ييل - ايالات‌متحده آمريکا
کتابخانه دانشگاهى ييل در سال ۱۷۰۱ تأسيس شد. اين کتابخانه در سال ۱۸۷۶ داراى ۱۱۴،۲۰۰ جلد کتاب بود صد سال بعد مجموعه اين کتابخانه بالغ بر ۶،۰۰۰،۰۰۰ نسخه بود در صورتى‌ که در اوايل قرن هيجدهم دانشگاه ييل داراى حدود ۱۰۰۰ نسخه کتاب بود اين مجموعه، تقريباً در هر شانزده سال دو برابر مى‌شد و در سال ۱۹۳۸ روى هم رفته مشتمل بر ۲،۷۴۸،۰۰۰ نسخه کتاب بود.
  ۱۷۰۱ م. نخستين دايرةالمعارف ايتاليائى - فرهنگ هنرها و علوم
در سال ۱۶۹۴ فرهنگستان فرانسه به سرپرستى توماس کورنلى به تأليف 'فرهنگ هنرها و علوم' همت گمارد و اين دايرةالمعارف در سال ۱۷۰۱ به پايان رسيد.
  ۱۷۰۲ م. روزنامه ديلى کارنت - انگلستان
نخستين روزنامه روزمره در انگلستان به ‌نام (Daily Current) در سال ۱۷۰۲ منتشر شد.
  ۱۷۰۳ روزنامه وينر زايتونگ - اطريش
روزنامه وينر زايتونگ (Wiener Zeitung) اولين روزنامه منتشر شده در اطريش در سال ۱۷۰۳ و قديمى‌ترين روزنامه ماندنى در دنيا به شمار مى‌رود.
  ۱۷۰۴ م. لغت‌نامه فنى‌جان هريس - انگلستان
جان هريس در سال ۱۷۰۴ لغت‌نامه يا فن واژگان را در انگلستان منتشر ساخت. اين اثر تمام خصوصيات يک دايرةالمعارف جديد را داشت. لوحه‌هاى منقوش، متون کاربردي، شرح حالى در اين دايرةالمعارف ارائه شده بود.
  ۱۷۰۴ م. نخستين روزنامه پيوسته ايالات‌متحده آمريکا
نخستين انتشار روزنامه (Boston News Letter) در سال ۱۷۰۴ به‌ وسيله جان کامپبل (John Compbell) انتشار يافت.
  ۱۷۱۹ م. روزنامه گازت _ ايالات‌متحده آمريکا
روزنامه گازت (Gazette) در سال ۱۹۱۷ در فيلادلفيا ايالات‌متحده آمريکا و هفته‌نامه Weekly Mercury هم‌زمان با آن منتشر شد.
  ۱۷۲۱ م. روزنامه نيواينگلد کارنت - بوستون
در سال ۱۷۲۱ جيمزفرانکلين (Jamas Franklin) روزنامه (New England Current) را در بوستون انتشار داد.
  ۱۷۲۵ م. روزنامه هفتگى نيويورک
روزنامه (New york Weekly Johrnal) در سال ۱۷۲۵ در آمريکا متشر شد. سردبير اين روزنامه جان پتيرزينگر (John Peter Zenger) بود. در آن زمان زينگر به انتشار انتقاداتى از استعمار دولتى انگليس در نيويورک پرداخت، به همين سبب او را دستگير و زندانى کردند. زينگر سهم بزرگى در تلاش براى آزادى قلم و ايجاد مطبوعات آزاد در آمريکا دارد.
  ۱۷۲۵ م. نخستين روزنامه در نيويورک
انتشار روزنامه (Gazette) در نيويورک از سال ۱۷۲۵ آغاز شد.
  ۱۷۲۸ م. دايرةالمعارف افرائيم چيمبرز
دايرةالمعارف افرائيم چيمبرز در سال ۱۷۲۸ تکميل شد. چيمبرز مانند هريس، شرح حال افراد را حذف کرد و به جاى آن، اطلاعات بيشترى درباره فنون و علوم گنجانيد و به توضيح نظام‌هاى فلسفى قديم و جديد پرداخت و همگان تأليف او را با ارجاعات متقابل آن، ستودنى و آن را پدر دانش‌نامه‌هاى جديد مى‌دانند. اين دايرةالمعارف تا سال ۱۷۷۴ پنج‌ بار به چاپ رسيد.
  ۱۷۴۰ م. نخستين کتابخانه سيار - انگليس
فعاليت دامنه‌دار مطبوعاتي، انگلستان را به جنب و جوش درآورده بود. جمعيت کشور، به‌ويژه در شهرها، و بيش از همه در لندن فزونى يافته بود. زندگى در جامعه صنعتى و بازرگانى و شهرى شمار باسوادان را افزايش داده بود. بورژوازى نوخاسته کتاب خواندن را وسيله تمايز و سرگرمى مى‌شمرد. زنان به کتاب علاقه پيدا کرده بودند و آثار ريچاردمن و داستان‌هاى ديگر را مى‌خواندند. کتابخانه‌هاى سيار نخستين بار در ۱۷۴۰ در لندن راه‌اندازى شد و مورد استفاده قرار گرفت و شمار آنها تنها در اين شهر به ۲۳ رسيد اين روش مردم را به خواندن کتاب راغب‌تر مى‌ساخت. طبقه متوسط، چون اشراف روزگاران گذشته، مشوق و حامى ادبيات شدند.
  ۱۷۴۶ م. کتابخانه دانشگاهى پرينستون در ايالات‌متحده آمريکا
کتابخانه دانشگاه پرينستون در سال ۱۷۴۶ تأسيس شد، در سال ۱۸۷۶ - ۴۱۵۰۰ جلد کتاب داشت. اکنون اين کتابخانه حدود ۳،۰۰۰،۰۰۰ جلد کتاب دارد.
  ۱۷۵۱ م. نخستين دايرةالمعارف زندگى‌نامه‌اى
نخستين دايرةالمعارف زندگى‌نامه‌اى به سبک نوين را زندگى‌نامه‌نگار آلمانى کريستيان گتليب يوشر به ‌عنوان فرهنگ عمومى دانشوران (Allgemeine-s Gelehrten Lexicon) در سال (۱۷۵۰ - ۱۷۵۱) تأليف کرد. که هنوز هم ارزشمند است.
  ۱۷۵۱ م. دايرةالمعارف دنيس ديدرو - فرانسه
فرانسويان از ديدرو استمداد کردند که طرح دانش‌نامه‌اى را بر اساس دايرةالمعارف چيمبرز بريزد، ولى 'ديدروً و همکار اصلى او، رياضى‌دان و فيلسوف فرانسوى دالامبر، طرح مزبور را دگرگون کرده و انسيکلوپدى عظيم، سنت‌شکن و جنجال برانگيز خود را تأليف کردند. چاپ آن از سال ۱۷۵۱ تا ۱۷۶۵ طول کشيد. موضوع نامشخص مقامات عاليه دربار و کليسا در قبال مقالات گستاخانه و سنت‌شکن 'انسيکلوپدي' و بيزارى فزاينده مردم از منتقدان اصلى آن يعنى علماى فرقه مسيحى 'يسوعيان' به تداوم انتشار مجلدات آن کمک کرد. اين کار فلسفى سترگ در آماده کردن زمينه فکرى مردم براى انقلاب کبير فرانسه (۱۷۸۷ - ۱۷۹۹) بسيار مؤثر بود: زيرا ديدرو وظيفه خود مى‌دانست که اذهان مردم را با مقالاتى هم‌ساز با روحيه انقلابى فزاينده کشور مشتعل سازد.
تنظيم دايرةالمعارف به ‌وسيله ديدرو انجام گرفت و بخش رياضى آن به دالامبر دانشمند برجسته بزرگ روزگار خود سپرده شد. اولين جلد دايرةالمعارف در سال ۱۷۵۱ و جلدهاى سوم تا ششم پس از سانسور دقيق در سال‌هاى ۱۷۵۳ - ۱۷۵۶ انتشار يافتند. نويسندگانى چون دوکلوز از جلد چهارم تا ششم با نويسندگان کتاب همکارى کردند. جلد هفتم در سال ۱۷۵۷ از چاپ خارج گشت و آخرين جلد دايرةالمعارف جلد هفدهم در تاريخ ۱۷۷۲ پايان پذيرفت ضميمه ۵ جلدى فهرست عمومى نمايه دو جلدى در سال ۱۷۸۰ انتشار يافت. ديدرو واژه انسيکلوپدى را روى دايرةالمعارف خود نهاد.


همچنین مشاهده کنید