تاریخچه

براى اولين‌بار در سال ۱۷۹۶ ادوارد جنر در جهت واکسيناسيون اصولى برعليه آبله فعاليت کرد. گرچه وى اولين کسى بود که مفيدترين واکنش متقابل را شناسائى کرد و آن را به‌کار برد، اما تصورى از جزئيات اصول ايمونولوژى امروزى نداشت. در واقع يک قرن کامل گذشت تا پاستور ما را قادر کرد تا به درک مسئله واکسيناسيون نزديک شويم. او نه تنها منشأ بيمارى‌هاى عفونى را کشف کرد، بلکه ثابت کرد که محافظت در مقابل آنها از طريق تزريق ميکروب‌هاى ضعيف شده که ايجاد بيمارى خفيفى مى‌کنند، امکان‌پذير است. نتيجه اين کار يک ايمنى فعال، قابل اعتماد و طولانى خواهد بود.

با اين وجود، قدم قطعى در ايمن‌سازى انسان در سال ۱۸۸۵ برداشته شد، زمانى که پاستور در برخورد با ژوزف مايستر جوان که توسط سگى به شدت گاز گرفته شده بود براى درمان بعد از تماس (براى اولين بار در تاريخ) از واکسنى که در نخاع خرگوش کشت داده بود و تأثير مثبت آن در سگ‌ها قبلاً به اثبات رسيده بود، استفاده کرد.

در سال ۱۸۹۶ رايت اولين واکسن کشته شده برعليه تيفوئيد را در انسان به کار برد. در سال ۱۹۱۵ ويدال استفاده از يک واکسن سه‌گانه را که شامل باسيل ابرت و پاراتيفوئيد A و B پيشنهاد کرد.

در سال ۱۸۸۴ کخ ويبريوکلرا (باسيل وبا) را کشف کرد و در سال ۱۸۹۲ فِرٌان و به‌دنبال او هافکين تلاش کردند تا ايمن‌سازى با باسيل زنده را انجام دهند.

اولين نتايج واکسيناسيون سياه‌سرفه در سال ۱۹۲۳ توسط مادسون گزارش شد. پس از وى رامون توکسوئيد ديفترى و به‌دنبال آن توکسوئيد کزاز را کشف کرد. همزمان با اين دو کالمت و گورين واکسن BCG را کشف کردند.

براى اولين‌بار در سال ۱۹۳۷ استفاده از واکسن آنفلوآنزا همزمان با واکسن تب زرد گزارش شد. بعد از آن واکسن‌هاى ديگرى ساخته شد، ولى تنها در سال ۱۹۴۹ بود که اندرسن، ولر و رابينز به اميد پيدا کردن روش پيشگيرى ضدويروسى براى اولين‌بار ويروس را بر روى سلول‌هاى ميمون يا انسان کشت دادند.

- سال شمار تاريخ کشف واکسن‌هاى مورد استفاده انسان

۱. اولين کشفيات

۱۷۲۱ - واريوسيون در بريتانياى کبير انجام شد.

۱۷۹۸ - انتشار کتاب جنر

۱۸۸۵ - کشف واکسن هارى توسط پاستور و درمان بعد از تماس ژوزف مايستر

۲. واکسن‌هاى ميکروبي

۱۸۹۲ - واکسن وبا توسط هافکين

۱۸۹۶ - واکسن حصبه توسط رايت

۱۹۱۳ - ايمن‌سازى عليه ديفتري؛ توکسين - توکسوئيد توسط بهرينگ

۱۹۲۱ - واکسن توبر کولوز (سل) توسط کالمت و گورين

۱۹۲۳ - توکسوئيد ديفترى توسط رامسون و گلني

۱۹۲۳ - واکسن سياه‌سرفه توسط مادسون

۱۹۲۷ - توکسوئيد کزاز توسط رامسون و زولر

۳. واکسن‌هاى ويروسى که قبل از تکامل تکنيک‌هاى کشت بافتى کشف شدند

۱۹۳۲ - واکسن تب زرد توسط سلارد و ليگرت

۱۹۳۷ - واکسن ۱۷D تب زرد توسط تيلر

اولين واکسن در محيط تخم جوجه جنينى تهيه شد.

۱۹۳۷ - اولين واکسن غيرفعال آنفلوآنزا توسط سالک

۱۹۴۹ - واکسن اوريون توسط اسمورودنيستيو (واکسن زنده ضعيف شده)

۴. واکسن‌هاى ويروسى کشف شده بعد از تکامل تکنيک‌هاى کشت بافتي

۱۹۴۹ - کشت بافتى ويروس فلج اطفال (پوليوميليت) (ادرس - رابينز - ولر)

۱۹۵۴ - واکسن غيرفعال فلج اطفال توسط سالک

۱۹۵۷ - واکسن زنده ضعيف شده خوراکى فلج اطفال توسط سابين

۱۹۶۰ - واکسن‌هاى سرخک

اول، ادمونستون B (اندرسن) سپس شوارتز

۱۹۶۲ - واکسن سرخجه (ولر، نوا و پارکمن)

۱۹۶۶ - واکسن اوريون (ويبل بويناخ هيلمن و بعد تاکاهاشي)

۱۹۶۷ - واکسن هارى که بر روى سلول‌هاى ديپلوئيد انسانى کشت داده شد (ويکتور)

۱۹۷۳ - واکسن آبله مرغان (تاکاهشي)

۱۹۷۶ - اولين واکسيناسيون برعليه هپاتيت B (موپاس و سپس هيلمن)

۵. واکسن‌هاى پلى‌ساکاريدي

۱۹۶۸ - واکسن مننگوکوک C (گوتشليخ)

۱۹۷۱ - واکسن مننگوکوک A (گوتشليخ)

۱۹۷۸ - واکسن عليه عفونت پنوموکوکي

۱۹۸۰ - واکسن عليه هموفيلوس آنفلوآنزا تيپ b

۱۹۸۴ - واکسن حصبه پلى‌ساکاريد Vi

۶. واکسن‌هاى در دست مطالعه

واکسن هرپس

واکسن سيتومگالوويروس

واکسن گونوکوکي

واکسن ضدانگل: مالاريا، توکسوپلاسموزيس

واکسن‌هاى مصنوعي

واکسن‌هاى ساخته شده به طريق مهندسى ژنتيک

واکسن‌هاى ايديوپاتيک

واکسن هپاتيت A

واکسن برعليه فساد دندان

واکسن جذام

واکسن سياه‌سرفه بدون سلول

واکسن عليه AIDS

۷. ريشه‌کنى آبله و عدم ادامه واکسيناسيون برعليه آن

۱۹۷۷ - آخرين مورد آبله در دنيا در سرزمين سومالى در شهر مرکا گزارش شد.

۱۹۷۹ - WHO رسماً اعلام کرد که آبله در تمام دنيا به‌طور کامل ريشه‌کن شده است.

۱۹۸۷ - جشن ۱۰ سال ريشه‌کنى آبله