ایرلند

تاريخچه شکل‌گيرى منطقه آزاد در ايرلند، به سال‌هاى ۱۹۵۹ ميلادى بر مى‌گردد، که پارلمان اين کشور قوانينى را براى تأسيس يک فرودگاه بين‌المللي، در منطقهٔ شانون (Shonnon) به تصويب رساند. تأسيس و بعدها رشد فعاليت‌هاى اقتصادى در زمينه‌هائى مانند: توليد، ماشين‌هاى سواري، واگن‌هاى مسافرى و ... زمينه‌هاى تشويق کارخانه‌هاى خارجى را به اين منطقه فراهم آورد. (U.N. Op.P.322)

منطقهٔ 'شانون' يک سرزمين وسيع کشاورزى با توسعه صنعتى ناچيز بود، اما به‌تدريج گسترش فعاليت‌هاى صنعتى باعث مهاجرت نيروى کار به اين منطقه گرديد. به همراه توسعه صنعتى اين منطقه رشد جهانگردى و تجارت نيز ملاحظه مى‌شود. در عين حال توجه اصلى از تأسيس و رشد اين منطقه گسترش صادرات بوده است.

توسعه منطقه 'شانتون' با ورود يک شرکت الکترونيکى بين‌المللي، وارد مرحله‌اى تازه‌اى شد، و تحقيق براى فراهم آمدن شرايط ورود شرکت‌هاى مشابه، به‌طور جدى آغاز گرديد. بدين ترتيب به‌تدريج شرايط ورود شرکت‌هاى مشابه فراهم شد، در نتيجه ميزان اشتغال و همچنين واردات از اين منطقه به ايرلند افزايش پيدا کرد. تسهيلات حمل و نقل هوائى منطقه با توجه به فرودگاه آن، کمک قابل توجهى به امر صادرات و واردات منطقه مذکور کرده است. آمار نشان مى‌دهد، که حدود ۹۰ درصد از واردات و ۷۵ درصد از صادرات توسط حمل هوائى جابه‌جا شده‌اند. (U.N. Op.P.323)

منطقه آزاد 'شانتون' در مقايسه با مناطق آزاد ديگر در ساير کشورها کوچکتر است. براى مقايسه در اين زمينه مى‌توان از منطقه آزاد 'ماسان' (Masan) استفاده کرد. منطقه آزاد 'ماسان' در جمهورى کره ۰۰۰/۲۹۰ کارگر را در سال ۱۹۸۵ ميلادى به کار گرفته است؛ درحالى که منطقه آزاد شانون تنها ۱۰۰/۲۵ کارگر را تحت پوشش خود داشته است. (U.N.Op.Cit.P.323.342)

اندازه کوچک منطقه 'شانون' ناشى از برخى عوامل است: اندازه کوچک کشور ايرلند، جمعيت کم آن کشور، فقدان مراکز شهرى خيلى بزرگ سياست‌هاى درست درباره ميزان گسترش اين منطقه، با توجه به توانائى‌هاى بالقوه آن، و دور بودن فاصله منطقه 'شانون' از مراکز شهرى ايرلند.

اهميت اقتصادى منطقه آزاد 'شانون' در اقتصاد ايرلند را، بايد در چند امر زير جستجو کرد:

اولاً، پايه‌گذارى منطقه آزاد و تشويق کشورهاى ديگر، حتى کشورهاى تازه صنعتى شده آسيا، به تأسيس مناطق آزاد توجه دادن آنها به منطقه آزاد منحصر به فردى که شانون را صرفاً به‌عنوان يک ايالت صنعتى درآورده است.

ثانياً، منطقه آزاد 'شانون' از لحاظ شيوه ارتباطات عمومي، ويژگى‌هاى خاصى داشته، و آن اينکه کالاهائى را به معرض فروش گذاشته، که تا آن زمان جزء موارد نو و تازه در بازار بين‌المللى محسوب مى‌شدند. کوشش‌ها در اين زمينه با استفاده از بيست دفتر گسترده بين‌المللي، صورت گرفته است، که به‌ويژه در ارتباط با نيويورک مى‌باشند. اين کوشش‌ها نشان مى‌دهند، که علاوه بر سفارتخانه‌ها بايد از طريق تأسيس دفاتر ويژه‌اي، ارتباطات عمومى لازم جهت تسهيل فعاليت‌ها در مناطق آزاد را فراهم آورد. روش‌هاى مختلفى در اين زمينه، شامل: تهيهٔ انواع بروشورها و يا ارسال افراد مبلغ مورد استفاده قرار گرفته‌اند. (U.N.Op. Cit. P.324.325)

دولت به لحاظ مالى به منطقه آزاد 'شانون' کمک‌هاى لازم را انجام داده است. بخشى از منابع مالى از طريق توسعهٔ جهانگردى و يا درآمد حاصل از فعاليت‌هاى صنعتى در منطقه مذکور، تأمين مى‌گردد.

تجربه 'شانون' نشان مى‌دهد، که پيشرفت منطقه آزاد، با توجه به شرايط پيچيده اقتصاد و بازارهاى بين‌المللي، موکول به برنامه‌ريزى دقيق و حساب شده است. و همچنين تجربه نشان مى‌دهد، که توجه به تجربيات و آزمايشات مربوط به قسمت‌هاى مخصوصى از بازار ضرورى است. مطالعه بازار بايد به‌صورت محله‌اى و به دقت صورت گيرد، تا از اطمينان لازم برخوردار باشد.

تجربه 'شانون' نشان داد، که روش تمرکز بر يک بعد از بازار جهانى و شناخت نيازهاى آن، با توجه به منطقه آزاد کشور، نسبت به روش مطالعه چندجانبه بازارها، به‌طور پراکنده و گسترده از لحاظ بازدهي، نتايج بهتر داشته است. سرمايه‌گذاران اکنون پذيرفته‌اند، که با استفاده از بروشورها مى‌توان اطلاعاتى کافى درباره فعاليت‌هاى اقتصادى مناطق آزاد به‌دست آورد. (U.N.Op.Cit.P.324)

بروشورها بايد به‌طور دقيق تهيه شوند، چراکه بايد به همه سئوال‌هاى سرمايه‌گذاران خارجى پاسخ دهند. علاوه بر اينها، روابط عمومى بين مناطق و طرف‌هاى خارجى بسيار مؤثر است. اين روابط شامل: خط هوائى ملي، دفتر تبليغات جهانگردي، سازمان‌هاى توسعه صنعتى و تحقيقاتى و ... بوده است.

همچنين يک قسمت از روابط، بايد در دفاتر داخل کشور متمرکز گردد.

مسئله مهم ديگرى که دربارهٔ اداره مناطق آزاد، در ايرلند مطرح است، مسئله طرح‌ريزى فيزيکى لازم در منطقه مى‌باشد که اين وظيفه بيشتر بر عهده شرکت‌هاى مهندسى گذارده شده است. اين طرح‌ريزي، شامل بررسى‌هائى در مورد مکان فعاليت‌هاى اقتصادي، و چگونگى گسترش و توسعه آن همچنين فراهم آمدن زيربناهاى لازم جهت فعاليت‌هاى اقتصادى همچون: شبکه‌هاى ارتباطي، آب و برق و تلفن و ... مى‌شود.

در مورد آثار اقتصادى منطقه 'شانون' بايد آن را در افزايش اشتغال و گسترش فعاليت‌هاى صنعتى در منطقه مذکور جستجو کرد.

در مورد کالاهاى صادر شده از منطقه 'شانون' مى‌توان جمعاً به رقم ۳۰۰ ميليون دلار اشاره کرد. (U.N.Op.Cit.P.313) در هر حال ارزيابى دقيق عملکرد اين منطقه، به سادگى امکان‌پذير نمى‌باشد و آثار جانبى آن از لحاظ روش نفوذ به بازاراهاى جهاني، توسط بسيارى از کشورها مورد توجه قرار گرفته است.