سایر مناطق آزاد اقتصادی

به‌طور کلى در شوروى سابق سه نوع منطقهٔ پردازش صادرات را مى‌توان تصور کرد:

مناطق آزاد با تکنولوژى پائين

اين مناطق ممکن است بر روى توليدات کشاورزي، متمرکز شوند، مانند: گندم سياه (Rye)، آرد (Flour)، گندم (Wheat)، سبزيجات (Vegetable)، ميوه (Fruit)، گوشت (Meat)، و فرآورده‌هاى لبنياتى (Dairy produces).

از سال ۱۹۵۰ شوروى سابق صادرکنندهٔ محصولات کشاورزى بوده است. در سال‌هاى اخير که امکان مالکيت بر زمين توسط افراد فراهم شده، افزايش در اندازهٔ زمين‌هاى کشاورزى و نيروى کار ماهر، باعث بهبود محصولات کشاورزى گرديده است، بدين لحاظ پيش‌بينى مى‌شود که مناطق پردازش محصولات کشاورزى در گرجستان (Georgia)، مولداوى (Moldavia)، اوکراين (Ukraine)، و کوبان (Kuban) توليدات خود را که به‌ويژه در ارتباط با صنعت مى‌باشند افزايش مى‌دهند.

مناطق آزاد با تکنولوژى بالا

سهم ماشين‌آلات و تجهيزات در صادرات شوروى سابق در سال‌هاى ۱۹۸۰ و ۱۹۸۵ ميلادي، حدود ۹/۳ درصد بود، که اين رقم در سال ۱۹۸۷ تنها به ۵/۱ درصد مى‌رسيد، علت کاهش در ميزان صادرات صنعتي، محروم شدن صادرات از مواد اوليه انرژى کافى به‌ويژه نفت و گاز بوده است. بدين لحاظ فعال شدن مناطق آزاد با تکنولوژى بالا از طريق بالا بردن کيفيت مؤسسات تحقيق و توسعه (R & D) براى تغيير اين وضعيت ضرورى است.

ساير مناطق آزاد اقتصادى

سومين نوع از مناطق پردازش صادرات به پردازش مواد اوليه مانند: نفت و گاز يا ساير منابع طبيعى اختصاص دارد. (U.N, Op Cit,. PP , 303 - 304)

در هر حال مى‌توان پيش‌بينى کرد، که با توجه به آنچه در مورد مناطق آزاد اقتصادى شوروى سابق گفته شد، مناطق مذکور دو ثمرهٔ عينى را به بار آوردند:

۱. صادرات کالاها، ماشين‌آلات، و تکنولوژى پيشرفته را در شوروى سابق گسترش دهند.

۲. مراکزى براى آموزش و انتقال تجارب مديريت‌هاى خارجي، و همچنين آزمايشگاهى براى آزمون اقتصاد بازار باشند.