|
|
|
|
|
| بذرهاى چند‌جوانه: تعداد جوانه‌هاى اين‌گونه بذرها ۲ تا ۵ عدد است و پس از کاشت به‌همين تعداد از آنها، بوته چغندر سبز مى‌شود.
|
|
| بذرهاى تک جوانه يا منوژرم: اين بذرها تنها يک جوانه دارند و از آن يک بوته مى‌رويد و چنانچه به‌فاصله مناسب کاشته شوند، نيازى به تنک کردن ندارند.
|
|
| آماده‌کردن زمين براى چغندرقند
|
|
| چهار تا شش ماه پيش از زمان کاشت چغندرقند، زمين را آماده مى‌کنند. چنانچه چغندر در تناوب با غلات يا زمين در حالت آيش باشد، به‌وسيله ديسک يا کولتيواتورهاى پنجه‌غازي، کلش باقى‌مانده‌هاى گياهى و علف‌هاى هرز را با خاک سطحى مخلوط کرده و در صورت امکان زمين را آبيارى مى‌کنند. پس از گاورو شدن زمين، کود فسفره لازم را در زمين پخش مى‌کنند و با شخم عميق آن را در عمق مناسب قرار مى‌دهند. چنانچه آب در دسترس نباشد، دادن کود فسفره و شخم عميق آن را در عمق مناسب قرار مى‌دهند. چنانچه آب در دسترس نباشد، دادن کود فسفره و شخم عميق را در پائيز و پس از نخستين بارندگى انجام مى‌دهند.
|
|
| پس از برطرف شدن سرماى زمستان و مساعد شدن هوا در اواخر اسفند يا اوايل فروردين، با استفاده از کولتيواتور يا گاوآهن قلمى زمين را براى کاشت آماده مى‌کنند. با اين‌کار علف‌هاى هرز تازه سبز شده نيز در زير خاک دفن مى‌شوند. در زمين‌هاى با بافت سبک کودهاى فسفاته را همراه فسفات آمونيوم همراه با مرحله شخم و پيش از کاشت به خاک مى‌دهند. اگر بذر را به صورت دستى بکارند، پس از يک نوبت کولتيواتور بذر و کود ازته را پخش مى‌کنند و کولتيواتور دوم را عمود بر کولتيواتور اول مى‌زنند. در زراعت رديفى و به‌هنگام کولتيواتور دوم تخته ماله سبکى با آن همراه مى‌کنند تا زمين کاملاً هموار شود. در زمين‌هائى که علف هرز زياد دارد، علف‌کش پيش ازکاشت را نيز در اين مرحله در زمين مى‌پاشند.
|
|
|
|
| کاشت دست‌پاش: نزديک به ۶۰ درصد چغندرقند کشور به‌اين روش کاشته مى‌شود. در اين روش بذر چغندر را تقريباً به‌صورت يکنواخت در سطح زمين پخش مى‌کنند و آن را با ديسک يا کولتيواتور همراه را ماله سبک و در برخى نقاط با گاوآهن ايرانى زير خاک مى‌کنند.
|
|
| در اين روش بذر در عمق مناسب قرار نمى‌گيرد و در نتيجه مزرعه يکنواخت سبز نمى‌شود. براى جبران اين مشکل مقدار بذر را بيش از نياز (گاهى ۳ تا ۴ برابر) مى‌کارند و درصورتى‌که شرايط براى سبز شدن بيشترين مقدار بذر فراهم باشد به‌علت تراکم بيش از اندازه بوته در واحد سطح، هزينه تنک کردن افزايش مى‌يابد. به‌علاوه در اين روش بوته‌ها هم‌زمان سبز نمى‌شوند و فاصله بوته‌ها يکنواخت نيست و در نتيجه کارهاى داشت با دشوارى انجام مى‌گيرد. تراکم بيش از حد بوته و جريان نيافتن هوا در داخل آن، به‌هنگام بالا رفتن رطوبت، شرايط را براى گسترش بيمارى‌ها فراهم مى‌کند.
|
|
| کاشت ماشينى (رديفى): در اين روش، بذر با توجه به بافت خاک و نوع بذر، روى خطوط موازى و در عمق مناسب کاشته مى‌شود. در کاشت ماشينى کارهاى داشت مانند وجين، تنگ، سله‌شکني، آبيارى و مبارزه با آفت‌ها و بيمارى‌هاى گياهى به‌آسانى انجام مى‌شود. همچنين برداشت چغندرقند با ماشين و آسان‌تر انجام مى‌شود. برخى از ماشين‌هاى بذرکار به گونه‌اى ساخته شده‌اند که مى‌توان هم‌زمان با کاشت بذر، کود شيميائى و سم علف‌کش را نيز در زمين پخش کرد.
|
|
| کاشت بذر به طريق نشاء کردن: در اين روش، ابتدا بذرهاى چغندر تک جوانه را داخل گلدان‌هاى کاغذى مى‌کارند و پس از مرحله ۶ برگه شدن آنها را با ماشين‌هاى نشاکار به زمين اصلى منتقل مى‌کنند. اين روش، حدود ۳۵ سال پيش در ژاپن مرسوم بوده است. در ايران نيز اين روش به‌صورت آزمايشى آغاز شده و آزمايش آن ادامه دارد ولى به‌علت سرمايه‌برى زياد، مقرون به‌صرفه نيست.
|
|
| عمق کاشت بذر و فاصله بوته‌ها در چغندرقند
|
|
| عمق کاشت بذر، در خاک‌هاى سبک ۴ تا ۵ سانتى‌متر و درخاک‌هاى سنگين ۳ تا ۴ سانتى‌متر است.
|
|
| فاصله بوته‌ها در زراعت سنتى از هرطرف ۲۵ تا ۳۰ سانتى‌متر است و به اين‌ترتيب با توجه به‌فضاهائى که توسط مرزها و جوى‌هاى آبيارى اشغال مى‌شود، تعداد بوته در هکتار به حدود يکصد هزار عدد مى‌رسد.
|
|
| در کشت‌هاى رديفى فاصله بوته‌ها از يکديگر ۱۵ تا ۲۰ سانتى‌متر و فاصله رديفها ۶۰ تا ۶۵ سانتى‌متر است، در نتيجه در زراعت ماشينى تعداد بوته چغندر در هکتار ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار عدد است.
|
|
|
|
| مقدار بذر درهکتار به‌عواملى مانند قوه ناميه، بافت خاک، زمان کاشت، شيوه کاشت و نوع بذر بستگى دارد. در شرايط مناسب و در بذرکارى دستى حدود ۲۰ تا ۲۵ کيلوگرم و در روش رديفى ۸ تا ۱۲ کيلوگرم در هکتار بذر چند جوانه‌اى کاشته مى‌شود. اگر از بذرهاى تک‌جوانه استفاده شود، مقدار بذر از ۵ تا ۱۰ کيلوگرم در هکتار کاهش مى‌يابد.
|
