پویائی دراز مدت

تعادل در بازار سفر و جهانگردي، مانند بسيارى از بازارهاى ديگر تعادل ايستا نيست بلکه در طى زمان تغيير مى‌کند. در اين بازار، تحليل پويائى عرضه و تقاضا در دو موقعيت جابه‌جائى‌هاى فصلى کوتاه‌مدت و فرآيندهاى توسعهٔ جهانگردى در دراز مدت مدت بسيار مفيد خواهد بود. در هر دو موقعيت اختلالاتى در بازار سفر و جهانگردى پيش مى‌آيد که مى‌تواند به نوعى تعادل با ثبات يا ناپايدار بينجامد.

يک موقعيت فرضى کوتاه‌مدت را در نظر بگيريد. در اين موقعيت عرضه‌کنندگان محصولات مسافرتى و جهانگردى تصور روشنى نسبت به تقاضاى محصولات خود در فصل آتى ندارند. آنها ممکن است قيمت را با هدف عرضهٔ کامل ظرفيت توليد، تعيين کنند اما متوجه شوند که در اين قيمت‌ها تقاضا بسيار پائين مى‌آيد. اين بازار چگونه به تعادل مى‌رسد؟

با توجه به فشار ساختارهاى هزينه‌اى بر توليدکنندگان که سبب مى‌شود محصول خود را در ظرفيت کامل يا نزديک به آن عرضه کنند شرايط بازارهاى سفر و جهانگردى در کوتاه‌مدت منجر به ثبات والراسى خواهد شد. به‌عبارت ديگر، تعديل‌ها از مجراى نظام قيمت‌ها صورت مى‌گيرد نه عرضه‌کنندگانى که تلاش مى‌کنند عرضه را تغيير دهند (شرط ثبات والراسي). در اين مورد (ثبات والراسي) قيمت بليط، اتاق و غيره ممکن است کاهش يابد اما، افزايش‌هاى فصلى در تقاضا نيز مازاد تقاضا را پديد مى‌آورد. عرضه‌کنندگان احتمالاً با تأخير زماني، از طريق افزايش قيمت در مقابل اين وضع واکنش نشان مى‌دهند اما باز ممکن است به تعادل دست نيابند. با توجه به بى‌کشش بودن نسبى عرضه، نتيجهٔ اين وضع، همان‌گونه که شکل F نشان مى‌دهد، يک تابع نوسانات عنکبوتى پويا خواهد بود و دست کم تا هنگام تغيير الگوهاى فصلي، به تعادل باثبات (يا ترجيحاً مجموعه‌ تعادل‌ها براى فصل‌هاى مختلف) مى‌انجامد.

جهانگردان درقيمت اوليهٔ P1 که عرضه‌کنندگان در انتظار Q1 واحد تقاضا هستند عملاً تنها Q2 واحد تقاضا مى‌کنند. عرضه‌کنندگان در واکنش به اين وضع، قيمت را به P2 تغيير مى‌دهند (اگر تقاضاى فصلى اضافه شود تقاضاى کل نيز به سمت راست حرکت مى‌کند). اگر عرضه نسبت به تقاضا بى‌کشش باشد نوسانات به‌تدريج کم مى‌شود تا سرانجام در کوتاه‌مدت، تعادل پايدارى به‌دست آيد.

پويائى دراز مدت

در طول دورهٔ توسعهٔ جهانگردى در يک مقصد خاص يا گاهى در پايان چرخهٔ عمر يک مقصد (دورهٔ افول)، تأخير بين واکنش‌هاى عرضه و تقاضا شايد بيشتر باشد و در نهايت، تعادل پايدارى حاصل نشود. فرض کنيد که دولت يا يک مؤسسهٔ عمرانى خصوصي، يک طرح توسعهٔ جهانگردى را در مقطع زمانى t آغاز کند و براى ارزيابى ميزان توجيه اين سرمايه‌گذاري، مطالعات امکان‌سنجى را انجام داده باشد. اين طرح را طرح عمران (آ) بناميد. اين طرح پس از آنکه به پايان رسيد در مقطع زمانى t + 1 بازاريابى مى‌شود يا به‌عبارت ديگر، عرضه به‌دليل ماهيت محصول جهانگردي، تقاضاى زياد به سرعت ايجاد نمى‌شود زيرا جهانگردان که پيش از خريد قادر به تجربه کردن محصول نيستند پيش از آنکه تصميم به خريد بگيرند منظر توصيه‌هاى شفاهى هستند.

اگر يان طرح موفقيت‌آميز باشد در مقطع t + 2 تقاضا به سرعت بالا مى‌رود زيرا نظرات مثبت اولين گروه جهانگردان از طريق ارتباطات شخصى و وسايل جمعى به سرعت در ميان مد پيشگان منتشر مى‌شود و آنان به اين طرح جديد هجوم خواهند آورد. قيمت‌ها ممکن است از پيش معين شده و به اطلاع مردم رسيده باشد به نحوى که مازاد تقاضاى ناگهانى را نتوان با افزايش قيمت پاسخ داد. اکنون ملاحظه مى‌شود که طرح عمرانى (آ) قادر به ارضاء تقاضا نيست، تازه‌واردها به سودهاى فوق‌العاده دست مى‌يابند و در مقطع t + 3 طرح‌هاى عمرانى (ب) و (ج) انجام مى‌شود. تا مقطع (t + 4) که اين طرح‌ها به عرضهٔ صنعت اضافه شود طرح (آ) قيمت را بارها بالا مى‌برد تا سودى به 'چنگ' آورد، تقاضا اندکى کم شده است و مجموع طرح‌هاى (آ)، (ب) و (ج) باز مازاد عرضه را پديد مى‌آورد.

طرح‌هاى (آ)، (ب) و (ج) اکنون مى‌توانند بازار جهانگردى انبوه اوليه را برانگيزانند و اين، احتمالاً با همکارى يکديگر خواهد بود. اگر اين امر، نتيجه بخش باشد مقطع (t + 5) ممکن است مجدداً شاهد مازاد تقاضا باشد و ورود عرضه‌کنندگان جديدى را به صنعت موجب شود. شکل N اين فرآيند را نشان مى‌دهد.

در توسعهٔ بخش سفر و جهانگردي، اغلب اين اثر توسعه‌اى چرخ‌دنده‌اى ديده مى‌شود. توسعهٔ تفريحگاه‌ها و زمين‌هاى گلف در هاوائي، خدمات هوائى انبوه در بازار فراقاره‌اى و هتل‌هاى بين‌المللى در سنگاپور چند نمونه از اين اثر هستند. در اين بازار احتمال دست‌يابى به يک تعادل پايدار بستگى دارد به:

- ماهيت منحنى تقاضا؛ براى مثال، اگر کشش عرضه و تقاضا برابر باشد نوسانات آن دو در پيرامون نقطه تعادل استمرار مى‌يابد.

- طول زمان دوره‌هاى تعديل وقفه‌دار و اينکه عرضه‌کنندگان، پيش از وقوع عدم تعادل آيا فرصت کافى براى تعديل قيمت يا بازنگرى در برنامه‌هاى عمرانى دارند يا نه.

هرچند بسيارى از سازمان‌هاى توسعهٔ جهانگردى و ساير بنگاه‌هاى جهانگردى که به بازارهاى جديد پا مى‌گذارند از فنون پيشرفتهٔ امکان‌سنجى استفاده مى‌کنند و مدل‌هاى بسيار بغرنجى براى ارزيابى سرمايه‌گذارى وجود دارد اما ماهيت بخش سفر و جهانگردي، جاذبهٔ ذاتى آن براى تازه‌واردها و مقررات‌زدائى روزافزون در بازار جهانگردي، عوامل نيرومندى در جهت توسعهٔ نامتعادل جهانگردى هستند. ثبات نهائى گاهى قطعيت ندارد.