عقيمسازى زنان را مىتوان پس از زايمان، در زمان سقط و يا در هر زمان ديگرى انجام داد. دو روش بيشتر از همه مورد استفاده قرار مىگيرد: لاپاروسکوپى و مينىلاپاراتومى.
در اين روش، عقيمساز از طريق شکم و توسط وسيله خاصى به نام 'لاپاروسکوپ' انجام مىشود. ابتدا شکم را با گاز باد مىکنند (گاز دىاکسيد کربن يا اکسيد نيتروژن و يا هوا) و بعد لاپاروسکوپ را براى ديدن لولهها داخل شکم مىکنند. وقتى لولهها در دسترس قرار گرفتند، با حلقهها يا گيرههاى فالوپ لولهها را مىبندند. اين عمل فقط در مراکزى بايد انجام شود که متخصص زنان و زايمان وجود دارد. بعضى از جنبههاى جالب اين عمل از قرار زير هستند: زمان کوتاه عمل، کوتاهتر شدن زمان بسترى در بيمارستان و ناچيز بودن جاى عمل.
انتخاب داوطلب براى عمل
لاپاروسکوپى براى زنانى که در ۶ هفته اول بعد از زايمان هستند مناسب نمىباشد. ولى بعد از ختم پزشکى حاملگى مىتواند انجام شود. درصد هموگلوبين داوطلب نبايد زير ۸ باشد. هيچ مشکل پزشکى مثل بيمارىهاى قلبي، تنفسي، ديابت و پُرفشارى خون نبايد وجود داشته باشد. توصيه مىشود که بيمار حداقل براى ۴۸ ساعت در بيمارستان بماند.
داوطلب بايد توسط کارکنان بهداشتى و در محل زندگى خود بين روزهاى هفتم تا دهم بعد از عمل پىگيرى شود. و در بين ماههاى دوازدهم تا هجدهم بعد از عمل براى بار دوم مورد پىگيرى قرار گيرد.
عوارض
اگرچه عوارض عمل شايع نيستند ولى اگر اتفاق بيافتند ممکن است آنقدر جدى باشند که نياز به مداخله يک جراح با تجربه داشته باشند. سوراخ شدن عروق بزرگ و ديگر عوارض بالقوه به عنوان خطرات اصلى لاپاروسکوپى گزارش شدهاند.
مينى لاپاراتومى (Minilap operation)
مينى لاپاراتومى شکل تغيير يافته توبکتومى از راه شکم مىباشد. اين روش بسيار سادهتر است و به بُرِش کوچکترى در حد ۵/۲ تا ۳ سانتىمتر، از طريق بىحسى موضعي، نياز دارد. روش مينىلاپ (روش Pomeroy) يک روش انقلابى براى عقيمسازى زنان محسوب مىشود. اين روش در سطوح مراکز خدمات اوليه بهداشتى و در بسيجهاى همگانى مؤثر شناخته شده است. اين روش از جهات زير بر ديگر روشها ارجحيت دارد:
بىخطر بودن، کارآئى و مقابله آسانتر با عوارض. مينىلاپ روش جراحى مناسب براى عقيمسازى بعد از زايمان است.