نحوه تجویز

دو نوع روش پيش‌گيرى از باردارى تزريقى وجود دارد. تزريق‌هاى فقط پروژستوژنى و ترکيبات تزريقى جديدتر ماهى يک‌بار.

تزريق‌هاى فقط پروژستوژنى

انواع

تاکنون، فقط دو نوع روش پيش‌گيرى از باردارى هورمونى تزريقي، که هر دو نيز بر پايه پروژستوژن هستند، مناسب تشخيص داده شده‌اند. اين روش‌ها حفاظت مطمئن‌ترى را نسبت به روش‌هاى سدکننده، در برابر باردارى ايجاد مى‌کند. اين دو روش عبارتند از:

- DMPA (دپومدروکسى پروژسترون استات)

دپو مدروکسى پروژسترون استات (DMPA يا دپوپرووا) از دهه ۱۹۶۰ تا به حال استفاده مى‌شود. مقدار استاندارد تزريق عضلانى ۱۵۰ ميلى‌گرمى هر سه ماه يک‌بار است. اين تزريق در ۹۹ درصد خانم‌ها حداقل براى سه ماه محافظت کافى را در برابر حاملگى ايجاد مى‌کند. اثر ضد باردارى آن اصولاً با مهار تخمک‌گذارى انجام مى‌شود. به ‌هر حال اين روش اثر غيرمستقيمى بر آندومتريوم و اثر مستقيمى روى لوله‌هاى رحمى و توليد مخاط گردن رحم دارد. همه اين اثرات ممکن است نقشى در کاهش بارورى بازى کنند. DMPA روشى بى‌خطر، مؤثر و مقبول است که دخالتى در شيردهى ندارد. بنابر اين برحسب تجربه کشورهاى مختلف، DMPA، روش مناسبى براى فاصله‌گذارى بين مواليد، در دوران بعد از زايمان است. عوارض جانبى DMPA (يعنى افزايش وزن، خونريزى نامنظم قاعدگى و نابارورى طولانى بعد از قطع مصرف)، از معايبى هستند که گروه‌هاى سنى را که مى‌توانند به ‌طور منظم از اين روش استفاده کنند، محدود مى‌کند. تجربه تعدادى از کشورها نشان داده است که اين روش در زنان چندزاى بالاى ۳۵ سال که قبلاً خانواده خود را کامل کرده‌اند، مناسب است. بعضى کشورها DMPA را، به‌خاطر تأثير آن بر باروري، بعد از قطع مصرف روش، استفاده نمى‌کنند. شواهد موجود نشان مى‌دهد که هيچ خطر قلبى عروقى و هم‌چنين هيچ خطر افزايش يافته‌اى از جهت سرطان پستان همراه با تزريق DMPA وجود ندارد.

- NET - EN (نوراتيسترون انانتات)

نوراتى سترون انانتات (NET - EN) از سال ۱۹۶۶ به ‌عنوان يک روش پيش‌گيرى از باردارى استفاده مى‌شود. اين روش کمتر از DMPA استفاده مى‌شود و به ‌صورت عضلاني، به مقدار ۲۰۰ ميلى‌گرم هر ۶۰ روز يک بار استفاده مى‌شود. اثر ضدباردارى آن از طريق مهار تخمک‌گذاري، و اثر پروژستوژنى بر روى مخاط دهانه رحم حاصل مى‌شود. ميزان حاملگى (ميزان شکست) با اين روش کمى بالاتر از DMPA مى‌باشد.

نحوه تجويز

اولين تزريق DMPA و NET - EN در ۵ روز اول قاعدگى بايد انجام شود. اين زمان از اين جهت مهم است که حاملگى را رد مى‌کند. هر دوى اين ترکيبات بايد به ‌صورت تزريق عضلانى عميق در عضله سرين انجام شود. محل تزريق به هيچ‌وجه نبايد ماساژ داده شود. اگرچه انجام تزريقات منظم بايد مورد تأکيد قرار گيرد، اما تعجيل يا تأخير دو هفته‌اى در تزريق DMPA و NET - EN مشکلى ايجاد نمى‌کند.

عوارض جانبى

هر دوى NET - EN و DMPA ممکن است عوارض جانبى مشابهى داشته باشند. شايع‌ترين اين عوارض اختلال در چرخه قاعدگى طبيعى است که با خونريزى‌هاى پيش‌بينى نشده، تظاهر مى‌کند که ممکن است طولانى مدت و يا شديد باشند. به ‌علاوه بسيارى از زنان مصرف‌کننده ممکن است دچار قطع قاعدگى شوند. خونريزى‌هاى پيش‌بينى نشده براى مصرف‌کننده‌ها ناراحت‌کننده است و قطع قاعدگى نيز هشداردهنده بوده و ممکن است ايجاد اضطراب بکند. مطالعات نشان مى‌دهد، کسانى که از DMPA استفاده مى‌کنند به‌ طور متوسط ۵/۵ ماه بعد از قطع مصرف باردار مى‌شوند و بعد از دو سال ۹۰ درصد از مصرف‌کنندگان حامله خواهند شد.

موارد منع مصرف

اين موارد شامل سرطان پستان، همه سرطان‌هاى دستگاه تناسلي، خونريزى‌هاى رحمى تشخيص داده نشده و مشکوک به يک سرطان مى‌باشد.

مزيت اصلى DMPA و NET - EN اين است که بسيار مؤثر هستند، طولانى اثر بوده، و قابل بازگشت مى‌باشند. چک‌ليست‌هائى براى تشخيص زنانى که مى‌توانند از اين ترکيبات استفاده کنند، بدون نياز به معاينه پزشک، در دسترس مى‌باشد. اين چک‌ليست‌ها در جلسات پيگيرى نيز استفاده مى‌شوند.

تزريق‌هاى ترکيبى

اين روش‌ها از پروژستوژن و استروژن تشکيل شده‌اند. اين ترکيبات به‌ صورت ماهانه، به‌ اضافه منهاى ۳ روز، تزريق مى‌شوند. اين روش‌ها با مهار تخمک‌گذاري، عمل مى‌کنند. مخاط گردن رحم به‌طور عمده با پروژستوژن تحت تأثير قرار مى‌گيرد، و به ‌صورت مانعى براى ورود اسپرم عمل مى‌کند و چنانچه همراه مصرف اين روش‌ها لقاح صورت گيرد، که بسيار نادر است، آندومتر براى لانه‌گزينى شرايط مناسب را نخواهد داشت.

در کار آزمائى‌هاى باليني، نشان داده‌اند که سيکلوفم / سيکلوپروورا و مسى ژينا (Mesigyna) ترکيبات بسيار مؤثرى هستند و ميزان شکست ۱۲ ماهه، براى سيکلوفم / سيکلوپروورا، ۲/۰ درصد يا کمتر و براى مسى ژينا، ۴/۰ درصد مى‌باشد. عوارض جانبى مشابه تزريقى‌هاى فقط پروژستوژنى هستند، اما بسيار کمتر اتفاق مى‌افتند. داده‌هاى مربوط به بازگشت تخمک‌گذارى بعد از قطع مصرف محدود است.

موارد منع مصرف شامل حاملگى يا شک به حاملگي، سابقه فعلى يا قبلى اختلالات ترومبوآمبوليک، بيمارى شريان‌هاى کرونر قلب يا اختلالات عروقى مغزي، ميگرن موضعي، سرطان پستان و ديابت همراه با عوارض عروقى مى‌باشد. تزريقى‌هاى ترکيبى براى زنان شيرده در ۶ ماهه اول شيردهى مناسب نيستند مصرف آنها در زنانى که عوامل خطرى براى مصرف استروژن دارند، مناسب نيستند.