حدود قلمرو جغرافیای توریستی

جغرافياى توريستى روابط انسان را با محيط به‌هنگام وقت فراغت مطالعه مى‌کند، فعاليت‌هاى توريستى و مسافرت‌هاى داخلى و خارجى بخشى از فعاليت‌هاى انسانى را تشکيل مى‌دهد و با اقتصاد ملى کشورها پيوند مى‌خورد، از طرفى محل استفاده از اوقات فراغت و تعطيلات شکل سالم‌سازى جسم و روح به‌خود مى‌گيرد و در اين رابطه از جغرافياى پزشکى تأثير مى‌پذيرد.^(۱)

(۱). I.P.Gerasimov, A.A.Mints and V.S. Preobrazhenskiy "Current Geographical Problems in Recreational Planning". Soviet Geography. P.180

انسان و خصوصيات حياتى وى محيط پيرامونى را بر پهنه زمين شکل مى‌دهد و بنابراين پيکره زمين سطح تجمع محور مطالعات جغرافيائى است. از اين‌رو تغييراتى که بر پيکره زمين به‌وجود مى‌آيد ناشى از نقشى است که در نتيجه رفتارهاى گوناگون انسان ايجاد مى‌گردد و تجزيه ‌و تحليل تغييرات ناشى از ايفاء اين نقش‌ها و رفتارهاى انساني، جزء مهم‌ترين وظايف مطالعات جغرافيائى هستند.

جغرافياى توريستى به‌عنوان بخشى از جغرافياى اوقات فراغت است که محل گذران انسان در ابعاد جغرافيائى وسيع‌ترى قرار مى‌گيرد و به زمان بيشترى نيازمند است.

انسان و گروه‌هاى اجتماعى به‌وجود آورنده اصلى تغييرات مکانى و شکل‌دهندگان پيکره‌هائى هستند که بر پهنه زمين به‌وجود مى‌آيند. تداوم مراحل تغييرات مکانى نيز به‌دست انسان صورت مى‌گيرد. جغرافيائى انسانى علم بررسى اشکال مختلف سازمان‌هاى مکان يافته و مراحل مکانى است که در نتيجه ايفاء نقش انسان و گروه‌هاى اجتماعى شکل گرفته‌اند. به‌عبارت ديگر آنچه که در چارچوب روابط انسان با محيط يا مکان پيرامون وى به‌وجود مى‌آيد موضوع مطالعه‌اى است براى جغرافياى انساني، از آنجا که هر کدام از نقش‌هاى اساسى انسان به‌عنوان بخشى از قالب کلى جغرافيا مى‌تواند موردبررسى قرار گيرد و مطالعه درباره چگونگى اجراء نقش استراحت و فراغت از کار، خودبه‌خود از وظايف جغرافياى توريستى محسوب مى‌گردد. بنابراين مطالعه جغرافياى توريستى از وظايف علم جغرافيا است و با توجه به جنبه کاربردى آن پايه و اساس منطقى پيدا مى‌کند. استراحت‌گذران و اوقات فراغت جزء نقش‌هاى اساسى انسان است و انسان براى انجام آن نيازمند فضا و مکان جغرافيائى است، فضا و مکان جغرافيائى تحت‌تأثير نقش استراحتى انسان دست‌خوش تغيير و دگرگونى مى‌شود و به‌اين ترتيب با اجراء چنين نقشى رابطه مستقيمى بين انسان و محيط برقرار مى‌گردد که منجر به پيدايش پديده‌هاى گوناگون مى‌شود ،^(۲) استفاده از تعطيلات براى مسافرت به مکان‌هاى مذهبي، بازرگاني، تفريحي، بهداشتي، بررسى در عوامل مختلف طبيعى را به‌همراه دارد و در اينجا است که جغرافياى توريستى اين وظيفه را به‌عهده مى‌گيرد، چرا که ميان وقت‌گذرانى انسان در هواى آزاد و محيط طبيعى او رابطه محکمى وجود دارد و محيط‌هاى طبيعى خاص، تفريحات و امکانات ويژه‌اى خلق مى‌کند که با امکانات توريستى نواحى ديگر تفاوت دارد.^(۳) بنابراين مطالعات پديده‌هاى ناشى از روابط انسان و محيط، پيرامون ايفاء نقش استراحتى انسان و فعاليت‌هاى مربوط به آن در ابعاد مختلف زمانى و مکانى باتوجه به شرايط سياسي، اقتصادي، اجتماعى و فرهنگى حاکم بر جوامع قلمرو جغرافياى توريستى را مشخص مى‌دارد.

(۲). رهنمائي، محمدتقي، جغرافياى اوقات فراغت و جهانگردى پيشين، ص ۲۱.

(۳). شکوئي، حسين، مقدمه برى جغرافياى جهانگردي، دانشگاه تبريز، ۱۳۵۴، ص ۵.