مراقبت از پوست

رژيم غذايى صحيح و سرشار از ويتامين‌ها، تميز‌نگه‌داشتن پوست بدن، پرهيز از مصرف مواد آلرژى‌زا، جلوگيرى از به‌وجود آمدن هر گونه زخم و خراش، اجتناب از آفتاب‌زدگي، خوددارى از مصرف هرگونه داروى پوستى بدون تجويز پزشک، دورى از گرد و غبار و برخوردارى از بهداشت خوب از اصول مهم در پيشگيرى از بيمارى‌هاى پوستى است.

نظافت و پاکيزگى سمبل همه اديان آسمانى بوده و استحمام وسيله‌اى مؤثر براى چنين منظورى است. استحمام و نظافت پوست، بوى نامطبوع بدن را از بين مى‌برد، باعث تسکين و آرامش عمومى مى‌شود و احساس شادى را در انسان ايجاد مى‌کند. در مورد دفعات حمام کردن، نمى‌توان عددى منظور نمود. حمام روزانه يا يک روز در ميان هر دو مقبول است. مهم آن است که پوست تميز باشد و بوى آلودگى و عرق از آن استشمام نگردد. در بهترين نتيجه، بايستى از آب گرم که درجه حرارت آن از حرارت بدن تجاوز ننمايد استفاده نمود. ضمناً بايستى صابون متناسب با نوع پوست انتخاب نموده و از استعمال صابون و پاک‌کننده‌هاى خيلى معطر خوددارى شود.

شما بدون شک تاکنون طرز صحيح شستن دست‌ها را آموخته‌ايد. با اين همه چند راهنمايى براى مراقبت از دست‌ها مناسب مى‌باشد. وقتى دست خود را مى‌شوئيد پس از صابون زدن، آنها را کاملاً آب بکشيد. به‌طورى که هيچ صابون يا کف آن روى دست باقى نماند. به هيچ‌وجه اجازه ندهيد که صابون يا پاک‌‌کننده ديگرى روى دست خشک بشود، زيرا مادهٔ قليايى موجود در صابون و ساير پاک‌کننده‌ها باعث خشکى و خراب شدن پوست دست مى‌شوند. پس از شستشو مى‌توانيد دست‌ها را با لوسيون يا کرم مخصوص دست ماساژ دهيد. اساس اين لوسيون‌ها ممکن است گليسرين يا لانولين باشد که اين مواد رطوبت را نگه مى‌دارند و از تبخير سريع رطوبت پوست جلوگيرى مى‌کنند. لوسيون‌هاى دست پوست را تغذيه نمى‌کنند اما مانع خشکى زياد و ترکيدن آن مى‌شوند. صابون‌ رخت‌شويى رفته رفته از دور خارج شده است و مواد شستشوى مصنوعى جاى آن را گرفته‌اند. اغلب اين محصولات بسيار تحريک‌کننده بوده و نه تنها سلامت پوست را تهديد مى‌نمايند بلکه پيدايش اگزما در دست‌ها را تسريع مى‌کنند. اين مواد همان اندازه که ظروف و لباس‌ها را مى‌سايند و مى‌خراشند، به همان اندازه هم پوست را فرسايش مى‌دهند.

مواد پاک‌کننده مصنوعى بيش از صابون‌ها، چربى پوست را مى‌گيرند و حتى به‌نظر مى‌رسد که کار ساختن ليپيدهاى جلدى را به‌وسيلهٔ غدد چربى به تأخير مى‌اندازند. هم‌چنين مواد پاک‌کننده جديد، به کراتين اپيدرم مى‌چسبند و ماهيت آن را تغيير مى‌دهند. به اين ترتيب پوست به‌راحتى ميکروب‌ها و انواع سموم را از خود عبور مى‌دهند و از اين رو تعجب‌آور نيست که بر روى يک پوشش جلدى که تمام زمينه‌هاى دفاعى خود را از دست داده است اگزما ظاهر شود.

مصرف بيش از حد مواد پاک‌کننده مصنوعى ابتدا پوست را خشک و زبر مى‌کند. مدت‌هاى طولانى مشخصه ديگرى به‌چشم نمى‌خورد و بعد دست‌ها قرمز مى‌شود و ترک‌هاى کوچکى در کناره‌هاى انگشتان و در محل تا شدن بند انگشتان ظاهر مى‌گردند. ناخن‌ها هم مانند اپيدرم، کراتين خود را از دست داده شکننده مى‌شوند.

بنابراين اگر مى‌خواهيد مواد شستشو‌دهنده به دست‌هاى شما آسيب نرسانند تا جايى که برايتان امکان دارد به جاى پودرهاى شستشو، مايع شستشو مصرف کنيد زيرا پوست را کمتر تحريک مى‌کند. تا جايى که ممکن است دست‌کش به‌دست کنيد. چون دست‌کش‌هاى لاستيکى عرق دست را جذب مى‌کنند و دست در آنها خيس مى‌شود بهتر است از دست‌کش‌هاى آستردار استفاده شود. در هواى سرد نيز دست‌کش بپوشيد. هم‌چنين هنگام انجام کارهايى مانند باغباني، واکس‌زدن، ظرف‌شويى و غيره از دست‌کش‌هاى حفاظتى استفاده نمائيد. ناگفته نماند که با دستان ملتهب و آسيب‌ديده حتى کارهاى عادى منزل را نيز نبايد با دست‌هاى لخت انجام داد و لازم است موقع کار از دست‌کش‌هاى پارچه‌اى استفاده شود.

در توجه از پاها نيز چون پوست پاها شامل تعداد زيادى غدد عرقى بوده و عرق زيادى ترشح مى‌نمايند لذا شستشوى روزانه آنها لازم و ضرورى است زيرا در غير اين‌صورت تجزيه عرق بوى نامطبوعى براى پاها ايجاد مى‌کند. براى يک فرد کفش مناسب و جوراب‌هاى متعدد لازم است تا به‌موقع بتوان آنها را عوض نموده و شست. کفش بايد راحت بوده و براى پا فشارى ايجاد ننمايد. کفش‌هاى تنگ، نوک باريک و پاشنه‌بلند سبب ايجاد ناراحتى و تغييرشکل پا مى‌شود و گاهى توليد زخم‌هاى دردناک و ميخچه پا مى‌نمايد.

کفش‌هايى که باعث ناراحتى پا مى‌شوند بر روى اندام پا اثر گذاشته آن را از وضع مستقيم منحرف و نامناسب مى‌سازد. ميخچه پا يکى از ناراحتى‌هايى است که در اثر راحت نبودن کفش ايجاد مى‌شود. در صورتى که ميخچه پا ايجاد شد بايد از زخم شدن آن جلوگيرى نمود تا عفونتى حاصل نشود. هيچ‌گاه نبايد آن را بريد بلکه با استعمال مشمع‌هاى مخصوص و مواد دارويى آن را از بين برد.

هر کس بايد کفشى متناسب با شغل خود بپوشد. استفاده از کفش‌هاى پاشنه‌بلند براى کسانى که داراى شغلى هستند که بايد بايستند زيان‌بخش است.

انتخاب کفش براى اطفال نيز حائز اهميت است. بايد کفشى براى آنان انتخاب گردد که قوس‌هاى پاى‌ آنها را از بين نبرد زيرا پاهاى بدون قوس گاهى سبب پادرد مى‌شوند.

استفاده از محلول اسيد بوريک يا پودر آن براى شستشو و پاشيدن لاى انگشتان پا مفيد مى‌باشد.

نکات ديگر در بهداشت پوست آن که براى تراشيدن صورت و موهاى زائد بدن بايد از تيغ و وسايل شخصى استفاده نمود تا خطر سرايت عفونت جلدى به اشخاص ديگر از بين برود. حوله‌اى که مخصوص خشک کردن است بايد جزء لوازم شخصى محسوب شده و فقط يک نفر از آن استفاده نمايد. هر گونه خراش و زخم و سوختگى پوست نيز بايد فوراً مداوا شود تا از بروز عفونت و سرايت آن جلوگيرى گردد.

يکى از مشکلاتى که بعضى از افراد در سنين بلوغ با آن روبرو هستند، داشتن پوست چرب است. علت آن هم مربوط به ترشح بيش از حد غده‌هاى چربى است که در کنار پيازهاى مو قرار دارند. اين غده‌ها، چربى مخصوصى ترشح مى‌کنند که براى نرم نگه‌داشتن مو لازم است، اما وقتى که اين ماده بيش از حد ترشح شود، سبب چربى زياد پوست خواهد شد. يکى از راه‌هاى برطرف کردن چربى پوست، شست‌وشوى مرتب آنها است. گاهى فعاليت غده‌هاى داخلى بدن نوجوانان سبب بروز جوش‌هايى در صورت مى‌شود. گاهى نيز وقتى که مقدار زيادى مادهٔ چربى در مدت کوتاهى ترشح شود چربى اضافى سخت مى‌شود و دهانهٔ غده‌هاى چربى را مى‌بندد. بر اثر تجمع باکترى‌ها در اين چربي، کم‌کم محل مزبور عفونى مى‌گردد، ورم مى‌کند، قرمز مى‌شود و اين حال جوش غرور خوانده مى‌شود.

اين جوش‌ها در صورت بعضى از نوجوانان هرگز ظاهر نمى‌شود، زيرا پوست آنان چربى زياده از حدى را که سبب بروز چنين جوش‌هايى شود، توليد نمى‌کند. جوش‌ها را به هيچ‌وجه نبايد با فشار دادن ترکاند، زيرا با اين کار ممکن است باکترى‌هاى درون آنها که اغلب از دسته کوکسى‌ها هستند، به درون بافت‌هاى مجاور رانده شوند و در نتيجه، تعداد جوش‌ها زياد شود. جوش‌هايى که در روى بينى و اطراف لب بالا هستند به‌ويژه خطرناک‌تر از جوش‌هاى بقيهٔ نقاط صورت هستند، زيرا اعصاب اين نواحى مستقيماً به مغز مى‌روند. به اين علت، هرگز جوش‌هاى اين نواحى از صورت را نبايد فشار داد زيرا ممکن است به مغز آسيب رسانند.

اگر جوش مى‌ترکد، اطراف آن را بايد با آب گرم و صابون شست و خوب خشک نموده سپس با الکل محلول مزبور را ضدعفونى کرد.

متأسفانه هيچ راه مطمئنى براى معالجهٔ اين جوش‌ها وجود ندارد، اما رعايت نکات عمومى زير، در اين مورد بسيار مفيد است:

۱. جوش‌ها را فشار ندهيد.

۲. هر روز چهار پنج بار محل جوش‌ها را خوب با آب و صابون بشوئيد و سپس به دقت خشک کنيد.

۳. پس از شست‌وشو، براى ضدعفونى محل جوش‌ها، از الکل استفاده کنيد.

۴. کاملاً مراقب غذاى خود باشيد و از سبزى‌هاى تازه، ميوه و شير استفاده کنيد. از خوردن غذاهاى چرب، غذاهاى سرخ شده و شيرينى‌هاى چرب بپرهيزيد.

۵. به قدر کافى استراحت و ورزش کنيد.

۶. تا آنجا که ممکن است از نگرانى بپرهيزيد.

۷. اگر با انجام اين دستورات معالجه نشديد، به پزشک مراجعه کنيد.