|
|
| بعضى داروها موجب تغيير تس‌هاى بيوشيميائى و حتى ايجاد کمبود يا دريافت اضافى مواد مغذى و يا سوء‌تغذيه (عمومى يا خاص) مى‌شوند.
|
|
| داروهائى مثل داروهاى مخصوص کاهش اشتها (مثل dextenfluramine) و phenformin, naloxone, morgine, glucagon, gevodopa, salbutamol, methylphenidate, inthomethacin, phenylbutazone داروهاى حجيم‌شونده، گليکوزيدهاى قلبي، داروهاى شيمى‌درمانى سرطان و داروهائى که طعم را تغيير مىدهند (griseofulvin و penicillamine) باعث کاهش اشتها مى‌شوند. داروهاى ذکر شده به‌طور خاص اشتها را کم مى‌کنند اما بيشتر داروها در برخى افراد مؤثر هستند.
|
|
| اشتها با مصرف قرص‌هاى ضد بارداري، cyproheptidine, sulphonylureas, anabolic steroids, androgens, clomipramine, amitryptyline, chlorpromazine, benzodiazepines, pizotifen, lithium, insulin, corticosteroids, metoclipramide افزايش مى‌يابد.
|
|
| سوء‌جذب بيش از يک ماده مغذى با مصرف داروهاى زير ايجاد مى‌شود: chlortetracycline, kanamycin, nemycin, cyclophosphamide, colestipol, PAS, cholestyramine, phenindione, colchicine, indomethacin, methyldopa, methotrexate، پارافين مايع (ويتامين‌هاى محلول در چربي).
|
|
| کافئين، سيگار و بعضى داروهاى تحريک‌کننده اعصاب سمپاتيک با افزايش متابوليسم پايه باعث افزايش مصرف انرژى مى‌شوند.
|
|
| اثر دارو بر وضعيت کربوهيدرات‌ها
|
|
| داروهاى furosemide, ethacrynic acid, thiazide diuretics, glucocorticoids, nicotinic acid, diazocide, phenytoin و قرص‌هاى ضد باردارى باعث افزايش قند خون مى‌گردند.
|
|
| استفاده از sulphonylureas, biguanides، انسولين، پروپرانولول و الکل موجب هيپوگليسمى مى‌شود. acarbose معمولاً از هضم کربوهيدارت‌ها جلوگيرى مى‌کند.
|
|
| اثر دارو بر وضعيت چربى‌ها
|
|
| داروهاى تيازيدى (مثل chlorthalidone hydrochlorothiazide)، بعضى قرص‌هاى ضد بارداري، و دريافت مقدار زيادى قهوه، کلسترول تام پلاسما را افزايش مى‌دهد. همانند داروهاى خاص کاهش‌دهنده کلسترول (gemfibrizol, cholestyramin, statins)، داروهاى phenformin, clonidine, prazosin, trifluperidol, colchicine. PAS, aspirin, sulphinpyrazone نيز ممکن است کلسترول را کاهش دهند.
|
|
| مصرف prazosin, terbutaline, cimetidine, ethanol, phenytoin باعث افزايش HDL و مصرف oxprenalol, propranolol, danazol باعث کاهش آن مى‌گردند.
|
|
| ميزان ترى‌گليسريد پلاسما با پروپرانولول، اتانول و قرص‌هاى ضد باردارى (استروژنيک) افزايش و با (norethisterone - norethidrone) و هم‌چنين مکمل‌هاى روغن ماهى کاهش مى‌يابد.
|
|
| اثر دارو بر وضعيت پروتئين‌ها
|
|
| corticosteroids, vaccines و tetracycline موجب تعادل مثبت نيتروژن و انسولين و استروئيدهاى آنابوليک موجب تعادل منفى نيتروژن مى‌شوند.
|
|
| در افزايش آمينو اسيدهاى پلاسما tranylcypromine و aspirin و در کاهش آنها قرص‌هاى ضد باردارى مؤثر مى‌باشند. ميزان فنيل‌آلانين با مصرف trimethoprim و methotrexate افزايش مى‌يابد.
|
|
| اثر دارو بر وضعيت ويتامين‌ها
|
|
| قرص‌هاى ضد باردارى و chlirpromazine (که ساختمان مشابهى دارد) ممکن است جذب ريبوفلاوين را کاهش دهند. اتانول آنتاگونيست تيامين و ايزونيازيد آنتاگونيست نياسين مى‌باشد.
|
|
| penicillamine, ethionamide, cycloserine, hydralazine, isoniazid, levodopa, imipramine, hydrocortisone, oestrogens, piperazine و pyrazinamide و قرص‌هاى ضد باردارى آنتاگونيست‌هاى ويتامين B6 هستند.
|
|
| cholestyramine, triamterene, cycliserine, aspirin, primidone, Phenytoin و اتانول و قرص‌هاى ضد باردارى (غيرمعمول) آنتاگونيست‌هاى فولات مى‌باشند. علاوه بر اين، خاصيت آنتى‌باکتريال چندين دارو مربوط به علمکرد آناگونيستى آنها در برابر فولات است (بيشتر در ميکروب‌ها تا در سلول پستانداران). اين داروها عبارتند از: pyrimethamine, pentamidine, trimethoprim و sulphasalazine که آنتاگونيست‌هاى قوى فولات بوده، بر سلول‌هاى در حال تقسيم سريع (مثل سلول‌هاى سرطاني) مؤثر هستند.
|
|
| جذب ويتامين B12 با مصرف colchicine, metformin, PAS, slow-K, ranitidine, cimetidine, methrotrexate, cholestyramine و trifluoperazine و دُز بالاى ويتامين C مختل مى‌شود. بيهوشى طولانى با نيتروزاکسايد مى‌تواند ويتامين B12 را اکسيد کند. سيگار و قرص‌هاى ضد باردارى ممکن است مقدار اين ويتامين را در پلاسما کاهش دهند.
|
|
| قرص‌هاى ضد بارداري، سيگار، آسپرين و تتراسايکلين، ويتامينC پلاسما را کاهش مىدهند. دفع اسکوربات با مصرف paraldehyde, phenylbutazone, barbiturates, corticosteroids, chlorocyclizine, sulphinpyrazone افزايش مى‌يابد.
|
|
| استروژن‌ها و قرص‌هاى ضد باردارى باعث افزايش غلظت ويتامين A پلاسما مى‌شوند. پارافين مايع و cholestyramine جذب آنرا کاهش مىدهند.
|
|
| ميزان ويتامين D با داروهاى ضد تشنج مثل glutethimide, phenobarbitone و phenytoin کاهش مى‌يابد و وقتى اين داروها با دُز بالا براى مدت طولانى مصرف مى‌شوند، ريکتز ايجاد مى‌شود. isoniazid و cimetidine هيدروکسيلاسيون کوله کليسفرول را در کبد کاهش مى‌دهد. rifampicin، متابوليسم و دفع ۲۵-هيدروکسى کوله کليسفرول را تحريک مى‌کند.
|
|
| آهن آنتاگونيست ويتامين E در نوزادان نارس است. روغن ماهى (تصفيه شده) نياز به اين ويتامين را افزايش مى‌دهد.
|
|
| داروهاى ضد انعقاد آنتى‌متابوليت ويتامين k هستند. مسهل‌ها و آنتى‌بيوتيک‌هاى روده‌اى مثل sulphonamides, tetracyclines و neomycin ممکن است مانع تشکيل ويتامين k2 توسط کلونى باکترى‌ها شوند. ساليسيلات مى‌تواند سنتز پروترومبين را کاهش دهد. cholestyramine جذب را کاهش مى‌دهد و بعضى آنتى‌بيوتيک‌هاى cephalosporin آنتاگونيست چرخه آپوکسيد ويتامين K هستند.
|
|
| اثر دارو بر وضعيت مواد معدنى
|
|
| داروها موجب اتلاف پتاسيم بدن مى‌شوند. داروهاى ملين، دفع مدفوع را افزايش و داروهاى مُدّر تيازيدي، ethacrynic acid و furosemide، دفع کليوى را افزايش مىدهند. ساير داروهائى که ممکن است دفع ادرارى پتاسيم را افزايش دهند شامل penicillin ,carbenicillin, licorice, glucocorticoids, gentamicin, tetracycline تاريخ مصرف گذشته و الکل مى‌باشد. انسولين مى‌تواند ميزان پتاسيم سرم را کاهش دهد. داروهائى که مى‌توانند پتاسيم پلاسما را افزايش دهند شامل spironolactone, amiloride, triamterine, ACD inhibitors, Succinylcholine و داروهاى بتابلاکر هستند.
|
|
| هيدروکسيد آلومينيوم و cholestyramine جذب کلسيم را افزايش و فسفات و corticosteroids جذب آنرا کاهش مىدهند. داروهاى مدر تيازيدى کلسيم ادرارى را کاهش مىدهند. editronate باعث تعادل مثبت کلسيم مى‌شود. mithramycin و gentamicin و ethacrynic acid و actinomycin D و furoemide مى‌توانند دفع کلسيم ادرارى را افزايش دهند.
|
|
| آلوپورينول، فروکتوز و اسيد اسکوربيک جذب آهن را افزايش و ضد اسيد‌ها، فسفات‌ها و تتراسيکلين جذب آن را کاهش مىدهند. خونريزى معدى - روده‌اى ناشى از مصرف آسپرين و NSAIDS باعث تهى شدن ذخيره آهن بدن مى‌شود. قرص‌هاى ضد باردارى آهن سرم را افزايش مىدهند.
|
|
| PAS, phenylbutazone, sulphonylureas, amiodarone، کبالت و ليتيم مى‌توانند موجب بروز گواتر شوند. آنها در برداشت يُد توسط غده اختلال ايجاد مى‌کنند. قرص‌هاى ضد بارداري، اشعه ايکس (در راديولوژى که حاوى يُد است) و يُديد پتاسيم يُد متصل به پروتئين در سرم را افزايش داده در حالى‌که Phenytoin باعث کاهش آن مى‌شود.
|
|
| جذب فسفات با آنتى اسيدهاى حاوى آلومينيوم و منيزيم کاهش مى‌يابد.
|
|
| الکل، تيازيدها، amphotericin, gentamicin, aminoglycoside, cisplatin, furosemide, cyclosporin باعث تهى شدن ذخيره منيزيم از طريق افزايش دفع ادرارى آن مى‌شود.
|
|
| مصرف الکل، داروهاى مدر تيازيدي، nalproate, phenytoin, penicillamine, cisplatin, furosemide با افزايش دفع ادرارى روي، باعث تهى شدن ذخيره آن در بدن مى‌گردند.
|
