بیمه در بازرگانی بین‌الملل

تاکنون در مورد تاريخ پيدايش بيمه تحقيقات زيادى صورت گرفته است. از مجموع اين تحقيقات چنين نتيجه مى‌شود که قديمى‌ترين نوع بيمه، بيمه دريائى است که در اواسط قرون وسطى (از قرن پنجم تا پانزدهم ميلادي) پا به عرصه وجود نهاده است. ساير انواع بيمه مانند بيمه آتش‌سوزي، بيمه حوادث و غيره به مراتب جديدتر بوده و سال‌ها پس از پيدايش بيمه دريائى به وجود آمده است.

در واقع مى‌توان گفت اولين بار صاحبان کشتى و بازرگانان که مال‌التجاره خود را از طريق دريا حمل و نقل مى‌کردند، با توجه به حوادث و اتفاقات موجود مانند غرق شدن کشتي، طوفان و يا راه‌زن‌هاى دريائى و نظاير آن به اين فکر افتادند که براى حفظ اموال خود چاره‌انديشى کنند و راه‌هائى براى جبران زيان‌هاى ناشى از اين مخاطرات بيايند. پديده‌هائى مانند خسارت مشترک يا زيان همگانى و وام دريائى که مى‌توان آنها را سرآغاز پيدايش بيمه محسوب نمود در حقيقت مولود وجود اين قبيل خطرات و کوشش جهت يافتن راهى براى مقابله با زيان‌هاى احتمالى آنها بوده است.

بيمه در عصر حاضر

امروزه بيمه را مى‌توان يکى از ارکان مهم حيات اقتصادى و اجتماعى جامعه بشرى به حساب آورد. در حال حاضر همه گروه‌هاى يک جامعه از کارگر روستائى گرفته تا کارفرماى شهرنشين، بازرگانان، صنعت‌گران، سرمايه‌داران، کارمندان، دانشجويان و به‌طور کلى تمامى اقشار جامعه به نحوى با بيمه سرو کار دارند.

گسترش معاملات بازگانى بين‌المللى در قرن‌هاى هفدهم، هجدهم و نوزدهم موجب گرديد که بيمه حمل و نقل نيز به موازات آن معاملات توسعه يابد، به‌طورى که بيمه يکى از عوامل مهم و مورد توجه در دادو ستدهائى که با کشورهاى دور دست صورت مى‌گرفت محسوب مى‌شد. امروزه معاملات تجارى بين‌المللى بدون پوشش بيمه‌اى مناسب، صورت نمى‌گيرد. چه پذيرش خطرات ناشى از آن ممکن است عوارض بسيار نامطلوبى به بار آورد.

بيمه در ايران

بيمه‌گرى در ايران از اوايل قرن بيستم به وسيله نمايندگى‌هاى چند شرکت بيمه خارجى شروع شد، قبل از آن اگر ندرتاً اشخاصى به بميه احتياج داشتند به مؤسسات بيمه کشورهاى ديگر به ويژه کشور هندوستان مراجعه مى‌کردند.

شرکت سهامى بيمه ايران اولين شرکت بيمه ايرانى مى‌باشد که در سال ۱۳۱۴ با سرمايه دولت تشکيل گرديد. با تأسيس اين شرکت و استقبالى که از جانب مردم به خصوص بازرگانان از اين شرکت به عمل آمد. تعدادى از نمايندگى‌هاى بيمه خارجى مجبور شدند فعاليت خود را تعطيل کنند.

در سال ۱۳۵۰ بيمه مرکزى ايران تأسيس گرديد. اين شرکت با سرمايه دولت تشکيل شد. بيمه مرکزى به موجب ماده يک قانون خود، موظف به تنظيم و تعميم و هدايت امر بيمه در ايران و حمايت بيمه‌گزاران و صاحبان حقوق آنها و همچنين اعمال نظارت به فعاليت مؤسسات بيمه در ايران گرديد.

پس از انقلاب اسلامي، شرکت‌هاى بيمه خصوصى طبق مصوبه دولت موقت از تاريخ ۴/۴/۱۳۵۸ ملى شدند و اداره امور آنها به دولت واگذار گرديد.

اين وضع تا سال ۱۳۶۰ ادامه داشت، سپس مقرر گرديد که از بين شرکت‌هاى ملى شده فقط دو شرکت بيمه آسيا و بيمه البرز به فعاليت ادامه دهند. سرانجام با تصويب قانون اداره امور شرکت‌هاى بيمه در سال ۱۳۶۷ انجام عمليات بيمه در انحصار چهار شرکت قرار گرفت که عبارتند از: شرکت‌هاى بيمه ايران، بيمه آسيا، بيمه البرز، بيمه دانا.

اخيراً در اجراء سياست‌هاى تعديل اقتصادي، مجدداً فعال شدن بيمه‌هاى خصوصى مطرح گرديده است.