میزان مورد نیاز

ويژگى

ويتامين B₁₂ به چند جهت منحصر به فرد است. اين ويتامين پيچيده‌ترين ساختمان شيميائى را نسبت به ساير ويتامين‌ها دارد و حاوى کبالت مى‌باشد. ظاهراً فقط به‌وسيله ميکروارگانيسم‌ها ساخته مى‌شود و در مواد غذائى حيوانى وجود دارد. مواد غذائى گياهى فقط وقتى حاوى اجزاء حيوانى يا ميکروارگانيسم باشند منبع ويتامين B₁₂ خواهند بود.

مقدار اين ويتامين در مواد غذائى آن‌قدر کم است که با واحد ميکروگرم اندازه‌گيرى مى‌شود.

اعمال

ويتامين B₁₂ به‌عنوان جزئى از دو کوانزيم عمدهٔ متيل‌کبالامين و ۵- داُکسى‌آدنوزيل کبالامين، پنج فعاليت حياتى دارد. اعمال اصلى شامل تشکيل DNA، تبديل يک اسيد آمينه به اسيد آمينه ديگر و تکامل سيستم عصبى مى‌باشد. تقسيم و بلوغ گلبول‌هاى قرمز نيز مربوط به نقش اين ويتامين در تشکيل DNA است که سبب مى‌شود آن را از ويتامين‌هاى خون‌ساز بدانيم.

فرآيندهاى متابوليکى

خصوصيت بى‌مانند ديگر ويتامين B₁₂ مجموعهٔ پيچيده‌اى از مراحل است که بدن طى آن ويتامين B₁₂ را تغيير شکل مى‌دهد. ويتامين در مواد غذائى با ترکيبات ديگر همراه است. در مرحله‌اى از هضم رها مى‌شود و سپس به ماده‌اى که توسط سلول‌هاى معدى ترشح مى‌گردد مى‌پيوندد. اين ماده عامل درونى و ويتامين B₁₂ عامل بيرونى ناميده مى‌شوند.

ويتامين‌ به حالت متصل به عامل درونى جذب و وارد گردش خون مى‌گردد. در آنجا به پروتئين متصل مى‌شود. بدين ترتيب از دفع ويتامين به‌وسيله کليه جلوگيرى به‌عمل مى‌آيد. مقدارى از ويتامين در صفرا دفع شده و از طريق مدفوع از بدن خارج مى‌گردد. ويتامين B₁₂ برخلاف ساير ويتامين‌هاى گروه ب در کبد ذخيره مى‌شود. بزرگسالان حتى اگر کاملاً از خوردن غذاهاى حيوانى امتناع کنند تا ۲۰ الى ۳۰ سال ذخيره ويتامين B₁₂ خواهند داشت. اما اين حالت در مورد کودکان صدق نمى‌کند. کودکان به‌دليل اينکه زمان کافى براى کامل کردن ذخيره ندارند، بيشتر در خطر کمبود قرار دارند.

ميزان مورد نياز

ميزان توصيه شده ويتامين B₁₂ با توجه به RDA براى بزرگسالان ۲ کيلوگرم در روز است و اين ميزان نياز به رشد و تکامل را هم در نظر گرفته است.

منابع

فقط مواد غذائى حيوانى منبع ويتامين B₁₂ هستند. همان‌طور که قبلاً ذکر شد مواد غذائى گياهى فاقد اين ويتامين مى‌باشند. در رژيم‌هاى گياه‌خوارى مطلق، ميکروارگانيسم‌هاى موجود در گياهان و حبوبات منبع ويتامين B₁₂ هستند. با محدود کردن فرآيند و حرارت بدن مواد غذائى حيوانى مى‌توان اين ويتامين را حفظ نمود.

کمبود (عدم دريافت کافي)

کمبود ويتامين B₁₂ در چند حالت رخ مى‌دهد. کم‌خونى پرتيشيوز بيمارى کلاسيک کمبود است که به‌طور ثانويه به دليل نقص در ترشح عامل درونى ايجاد مى‌شود. بنابراين ويتامين B₁₂ غذا نمى‌تواند جذب شود و مغز استخوان قادر به توليد گلبول‌هاى قرمز بالغ نيست. اين وضعيت منجر به‌وجود آمدن سلول‌هاى نابالغ و بزرگ مى‌گردد که به‌نام کم‌خونى ماکروسيتيک (مگالوبلاستيک) شناخته مى‌شود. رنگ‌پريدگي، جراحت دهان، بى‌اشتهائي، نفس‌تنگي، کاهش وزن و طولانى شدن زمان انعقاد از نشانه‌ها هستند به‌تدريج تخريب اعصاب محيطي، عدم استحکام کام و افسردگى به‌وجود مى‌آيد. براى ممانعت از سوءجذب، ويتامين B₁₂ به‌صورت تزريقى تجويز مى‌شود.

اگر ساختمان يا عمل عمده دچار نقص شود مثل گاسترکتومي، کم‌خونى پرنيشيوز اتفاق مى‌افتد. کم‌خونى ممکن است سال‌ها، تا تهى شدن ذخاير بدن، ظاهر نشود. هم‌‌چنين اشخاص مسن بالاى ۶۰ سال که ترشحات معدى کمى دارند در خطر ناتوانى هضم و جذب ويتامين هستند.

ويتامين B₁₂ در بخش خاصى از روده کوچک، ايلئوم، جذب مى‌شود. در بيمارى‌هاى سوء‌جذب يا به‌دنبال برداشتن قسمت خاص جذب در ايلئوم توسط عمل جراحي، ويتامين جذب نمى‌گردد. در چنين مواردى تزريق ويتامين B₁₂ تجويز مى‌شود.

مصرف مکمل‌هاى خوراکى يا غنى شده مثل شيرخشک غنى شده سويا براى گياه‌خواران مطلق، راهى براى تأمين ويتامين يا درمان مى‌باشد. به دليل اينکه گياه‌خواران عامل درونى براى هضم و جذب ويتامين B₁₂ را دارند فقط به خود و ويتامين به‌صورت خوراکى نيازمند هستند.

مسموميت (دريافت بيش از نياز)

مسموميت ناشى از ويتامين B₁₂ گزارش نشده است.