تیامین

ويژگى

تيامين اولين ويتامين شناخته شده از گروه ب مى‌باشد. اين ويتامين حاوى مادهٔ معدنى گوگرد است. محصول صناعى آن تيامين هيدروکلرايد نام دارد. مقياس اندازه‌گيرى آن در مواد غذائى ميلى‌گرم مى‌باشد.

اعمال

تيامين مانند ساير ويتامين‌هاى گروه ب به‌صورت کوانزيم عمل مى‌کند. تيامين پيروفسفات (TPP)، فرم کوانزيمى ويتامين، براى واکنش‌هاى توليد انرژى از مواد مغذى زياد مقدار، به‌خصوص گلوکز لازم است. به‌عنوان کوانزيمى براى آنزيم ترانس‌کتولاز نيز مورد نياز مى‌باشد. هم‌چنين در تشکيل ريبوز، قند ضرورى براى ساختمان DNA,DNA (ناقلين کُدهاى ژنتيکي) شرکت مى‌کند. جدا از عمل کوانزيمي، وجود تيامين براى عمل اعصاب الزامى است.

فرآيندهاى متابوليکى

تيامين در مواد غذائى به‌صورت ترکيب مى‌باشد که در طى عمل هضم جدا مى‌شود. تيامين با انتقال فعال جذب و وارد خون مى‌شود. وقتى مقادير زيادى خورده مى‌شود، مقدارى توسط انتشار غيرفعال جذب مى‌گردد. ظاهراً محل ذخيره‌اى براى تيامين وجود ندارد. بيشتر آن در عضلات قرار دارد. اين ويتامين و محصولات آن از طريق ادرار دفع مى‌شوند.

ميزان مورد نياز

مقدار مورد نياز ويتامين تيامين به کل انرژى رژيم به‌خصوص انرژى حاصل از کربوهيدرات بستگى دارد. و به‌طور کل با توجه به RDA ميزان توجيه شده آن برابر ۵/۰ ميلى‌گرم به ازاء هر ۱۰۰۰ کيلوکالرى مى‌باشد.

منابع

به مقادير کم در بيشتر مواد غذائى گياهى و حيوانى وجود دارد. دانه‌هاى کامل و غنى شده حاوى بيشترين مقدار تيامين هستند. لوبيا و نخود خشک و سبزى‌ها مثل سيب‌زمينى مقدارى ويتامين ب ۱ دارند و از ميان گوشت‌ها، گوشت خوک داراى بالاترين مقدار است.

تيامين محلول در آب است و به‌وسيلهٔ حرارت تخريب مى‌شود، بنابراين هنگام خيس کردن يا پختن غذا از دست مى‌رود. چون در قسمت‌هائى از گياه قرار دارد (سبوس) که در تصفيه کردن جدا مى‌شوند، وقتى غلات کامل در اختيار نباشد، بايد محصولات غنى شده مصرف شود.

کمبود (عدم دريافت کافي)

بيمارى کلاسيک کمبود تيامين برى‌برى مى‌باشد. در بزرگسالان به‌صورت پيش‌رونده و در کودکان ناگهانى ظاهر مى‌شود و کشنده است. بِرى‌بِرى سيستم‌هاى گوارشي، قلبى - عروقى و عصبى را تحت تأثير قرار مى‌دهد. مانند بسيارى از اختلالات، علائم عمومى و مبهم دارد. نشانه‌هاى اوليه شامل خستگي، تحريک‌پذيري، افسردگى و از دست دادن اشتها، کاهش وزن و ضعف مى‌باشد. با ادامهٔ کمبود، فرد ممکن است نشانه‌هاى مربوط به سيستم‌هاى درگير مثل سوءهضم، يبوست، سردرد، افزايش غيرمعمول ضربان قلب پس از ورزش سبک، خواب رفتن پاها و گرفتگى يا ضعف پا را گزارش کند.

بِرى‌بِرى در کشورهائى که غذاى کافى موجود نيست يا در کشورهائى که تقريباً تمام انرژى از کربوهيدرات، به‌خصوص غلات تصفيه شده به‌دست مى‌آيد، شايع مى‌باشد. در مناطق ديگر کمبود تيامين يا کمبود واضح به‌ندرت ديده مى‌شود، به استثناء افرادى که براى مدت طولانى غذاهاى مغذى کافى مصرف نکرده‌اند يا کاهش جذب يا مصرف سلولى زياد داشته‌اند. براى مثال در ميان افراد بى‌خانمان مبتلاء به سوء تغذيه و مهاجرين کشورهاى جنگ‌زده در ايالات‌متحده بِرى‌ِبرى مشاهده مى‌شود. افراد مسنى که تنوع غذائى ندارند ممکن است در خطر کمبود تيامين باشند. سندرم ورنيک - کورساکف، کمبود کلاسيک تيامين است که به‌طور ثانويه به دليل مصرف زياد الکل به‌وجود مى‌آيد. برخى افراد سالم با اين عقيده که مقادير کافى تيامين براى تأمين نياز بدن دريافت نمى‌کنند، براى بهتر کردن سطوح انرژى يا مقابله با فشارهاى رواني، مکمل تيامين مصرف مى‌نمايند. اما مدارک علمى دال بر افزايش جذب تيامين و حفظ آن در بدن يا بهتر شدن استفاده سلولى وجود ندارد.

مسموميت (دريافت بيش از اندازه)

خوردن مقدار زياد تيامين آثار سوء ندارد. اما در بيمارانى که مقادير زياد تيامين را به‌صورت داخل وريدى دريافت کرده‌اند سردرد، ضربان نامنظم قلب و تشنج گزارش شده است.