عوارض جانبی

سوء مصرف در ورزشکاران

در اين مورد مطالعات مختلفى انجام شده که بعضاً نتايج متناقضى داشته‌اند. به‌عنوان مثال Smith و Beecher گزارش نمودند که در ۷۵% شناگران حرفه‌اي، پرتاب‌کنندگان وزنه و دوندگان پس از دريافت آمفتامين کارآئى افزايش يافت، البته اين افزايش کاملاً ناچيز يود (معمولاً ۱%). در مطالعه‌اى ديگر که بر روى دونده‌ها انجام پذيرفت، قدرت عضلاني، شتاب، توان، فعاليت هوازى و نيز ظرفيت و توان بى‌هوازى افزايش نشان داد، ولى تغييرى در سرعت نهائى دويدن نسبت به حالت عدم مصرف دارو مشاهده نگرديد. همچنين با بررسى اين ورزشکاران ملاحظه شد که آمفتامين‌ زمان خستگى را به تعويق مى‌اندازد، هرچند که اسيد لاکتيک در عضلات به افزايش خود ادامه مى‌دهد. برعکس در مطالعه‌اى ديگر Chandler و Blair نشان دادند که با مصرف آمفتامين کارآئى ورزشکار از نقطه نظر شتاب، قدرت اکستانسيون زانو و زمان لازم تا ظهور خستگى بهبود مى‌يابد، ولى اثرى روى سرعت دويدن مشاهده نمى‌گردد. همچنين براساس پژوهش Haldi و Wynn، مصرف ۵ کيلوگرم آمفتامين ۹۰ دقيقه قبل از شناى ۱۰۰ يارد اثرى بر زمان شنا بر جاى نگذاشت.

بنابراين آمفتامين الزاماً بهبود کارآئى ورزشکار را به دنبال ندارد و بسيارى از مطالعات و بررسى‌هاى انجام گرفته روى اين داروها به‌دليل جامع نبودن يا فقدان گروه‌هاى شاهد به شدت مورد ترديد و انتقاد هستند.

پس به چه علت با وجود آنکه هيچ مدرک قطعى دال بر افزايش کارآئى ورزشى با مصرف آمفتامين‌ها به‌دست نيامده است، ورزشکاران از آن استفاده مى‌کنند؟ شايد دليل اين امر، تأثير آمفتامين در خلق و خو و رفتار ورزشکار باشد. استعمال اين دست از داروها موجب مى‌گردد که ورزشکار احساس خستگى نکرده و از طرف ديگر سطح آگاهى و هوشيارى ذهنى وى در حين مسابقه افزايش يابد. افزايش آگاهي، تغيير خلق و خو و به‌ تعويق انداختن خستگى از مهمترين علل سوء‌مصرف آمفتامين‌ها به‌شمار مى‌روند.

به لحاظ تئوريک آمفتامين از طريق اثرات رواني، افزايش انگيزش و اعتماد به نفس، عملکرد ورزشکار را بهبود مى‌بخشد و احتمالاً مهارت‌هاى طبيعى را که محدودکنندهٔ ظرفيت ورزشى هستند، از ميان بر مى‌دارد. همچنين آمفتامين در ايجاد اثرات ضد درد و ممانعت از احساس درد ناشى از تمرين شديد مؤثر است. به‌علاوه آمفتامين ممکن است روندهاى متابوليک را تشديد کند که بيشتر به‌صورت افزايش سطح اسيدهاى چرب آزاد بروز مى‌کند. اين امر ممکن است کارآئى استقامتى هوازى را بهبود بخشد.

عوارض جانبى

- سيستم عصبى مرکزى:

تحريک‌پذيري، بى‌قراري، آشفتگي، اغتشاش شعور، وحشت، دليريوم (حالت هيجانى و سرآسيمگى که منشاء عضوى داشته و با علائم روانى خاصى توأم است)، کابوس شبانه، اعتياد با منشاء رواني، پسيکوز، لرزش اندام‌ها، اضطراب، گيجي، پرحرفي، عصبانيت، خونريزى مغزي

- قلبى عروقى:

کاهش آستانهٔ آريتمى و زمينه‌سازى آنژين صدري، تاکيکاردي، افزايش يا گاهى کاهش فشار خون، کارديوميوپاتي

- تحمل و وابستگى:

نسبت به تعداد زيادى از اثرات آمفتامين به سرعت تحمل ايجاد مى‌شود. به‌عبارت ديگر براى حفظ پاسخ مشابه، دوز دارو بايد افزايش يابد. Brookes موارد متعدد از ورزشکارانى را گزارش نمود که پس از مدتى مصرف براى ايجاد اثرات مشابه حاصل از دُزهاى ابتدائى مصرف دارو (۳۰-۱۰ ميلى‌گرم) به حدود يک گرم آمفتامين نياز داشتند. شواهد زيادى وجود دارند که آمفتامين‌ها باعث وابستگى داروئى مى‌شوند. فرد وابسته به آمفتامين ممکن است حالت تهاجمى و ضداجتماعى پيدا کند. محروميت از آمفتامين‌ها با افت ذهنى و فيزيکى همراه است.

- متفرقه:

اختلال در سيستم تنظيم حرارت و احتمال پيدايش گرمازدگي، تندشدن تنفس، سر درد، خشکى دهان، کرامپ‌هاى شکمى و سايز اختلالات گوارشي، تعريق، تغيير ميل جنسى و ناتوانى جنسي، گشاد شدن مردمک‌ها، رابدوميوليز و نارسائى کليه، درد عضلانى و مفصلي، بى‌اشتهائي، تب و افسردگى در موقع ترک و وقفه در رشد افراد نابالغ.

دُزهاى بالا ممکن است باعث ترمور، پرش‌هاى عضلاني، ضربان قلب نامنظم، توهّم پارانوئيد، تمايل به قتل و خودکشى و مرگ شوند. همان‌گونه که قبلاً ذکر گرديد، مرگ دوچرخه‌سوار دانمارکى در بازى‌هاى المپيک ۱۹۶۰ رُم به مصرف آمفتامين مربوط بود.

عوارض جانبى در ورزشکاران

يکى از مهمترين عوارض جانبى اين دارو در ورزشکاران، گرمازدگى است. افزايش دماى بدن مشکل جدى براى ورزشکارانى است که در محيط‌هاى گرم تمرين مى‌کنند و اين به‌علت تنگى عروق محيط توسط دارو و در نتيجه عدم دفع گرما از پوست مى‌باشد. مصرف اين دارو در تعدادى از ورزشکاران و بالاخص در طى مسابقات دوچرخه‌سوارى بر اثر گرمازدگى مفرط و ايست قلبى منجر به مرگ آنها شده است.

ورزشکاران مصرف‌کنندهٔ آمفتامين قادر هستند درد ناشى از صدمات ورزشى را ناديده بگيرند و بدين ترتيب به مسابقه ادامه دهند. اين امر موجب افزايش و گسترش آسيب وارده مى‌شود و شايد فرد تا آخر عمر از انجام ورزش محروم شود.

حالت اعتياد و ايجاد افسردگى پس از قطع مصرف، مکرراً ديده شده است.